B) Rozwiązania wątpliwe w kontekście zasady podziału i równowagi władz (art. 10 Konstytucji), które wpływają na niezależność Trybunału Konstytucyjnego (art. 173 Konstytucji) i niezawisłość jego sędziów (art. 195 ust. 1 Konstytucji):
8) Art. 5 ust. 7 „Sędzia po złożeniu ślubowania stawia się w Trybunale w celu podjęcia obowiązków, a prezes Trybunału przydziela mu sprawy i stwarza warunki umożliwiające wypełnianie obowiązków sędziego”.
Wskazany przepis nakłada na Prezesa Trybunału obowiązek „dopuszczenia do orzekania” osoby, która po wyborze przez Sejm na stanowisko sędziego Trybunału złożyła ślubowanie wobec Prezydenta. Jedynym wymaganiem w tym względzie jest złożenie ślubowania wobec Prezydenta, niezależnie od prawidłowości dokonania wyboru takiej osoby przez Sejm na stanowisko sędziego Trybunału (np. na miejsce już uprzednio obsadzone lub dokonane w wyniku wątpliwego przebiegu głosowania w Sejmie).
Jak wskazał projektodawca
„Konsekwencją złożenia ślubowania jest prawo do rozpoczęcia urzędowania, a jednocześnie obowiązek prezesa TK do stworzenia takiemu sędziemu warunków umożliwiających podjęcie obowiązków sędziego”.
Powołując się na uzasadnienie wyroku w sprawie K 34/15, projektodawca przypisuje decydujące znaczenie zdarzeniu prawnemu jakim jest złożenie ślubowania wobec prezydenta, pomijając podstawową kwestię w tym względzie, jaką jest wybór sędziego Trybunału przez Sejm (art. 194 ust. 1 Konstytucji).
Odnosząc powyższe uwagi do bieżącej sytuacji faktycznej i prawnej, wskazany przepis w istocie nakłada na Prezesa Trybunału obowiązek przydzielenia spraw i stworzenia warunków do orzekania 3 osobom wybranym na stanowisko sędziego Trybunału uchwałą Sejmu podjętą 2 grudnia 2015 r. Takie działanie byłoby niezgodne z wyrokiem Trybunału z 3 grudnia 2015 r. w sprawie K 34/15 (a także wyrokiem z 9 grudnia 2015 r. w sprawie K 35/15 oraz postanowieniem z 7 stycznia 2016 r. w sprawie U 8/15), w których Trybunał stwierdził, że 3 sędziowie zostali prawidłowo wybrani przez Sejm w dniu 8 października 2015 r. na miejsce sędziów których kadencja upłynęła w trakcie VII kadencji Sejmu (tj. 6 listopada 2015 r.), zaś Prezydent ma obowiązek odebrać od nich ślubowanie „niezwłocznie”. Art. 137 ustawy o TK z 25 czerwca 2015 r. został uznany za niegodny z art. 194 ust. 1 Konstytucji, tylko w zakresie, w jakim dotyczył wyboru osób na stanowisko sędziów Trybunału mających zastąpić sędziów, których kadencja upłynęła 2 i 8 grudnia 2015 r. (tj. po rozpoczęciu kadencji Sejmu VIII kadencji).
9) Art. 25 ust. 4 „Prezydent Rzeczypospolitej lub Prokurator Generalny mogą zwrócić się z wnioskiem, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 lit. f w terminie 60 dni od otrzymania informacji określonej w art. 33”.
Wskazany przepis przyznaje Prezydentowi i Prokuratorowi Generalnemu uprawnienie do zwrócenia się z wnioskiem o uznanie sprawy „za szczególnie zawiłą” i przekazanie jej do rozpoznania przez pełny skład Trybunału, w terminie 60 dni o od otrzymania informacji o wpływie wniosku lub pytania prawnego do Trybunału. Art. 27 pkt 11 projektu przyznaje Prezydentowi status uczestnika postępowania, w sprawie w której zwróci się on z wnioskiem o zbadanie jej w pełnym składzie.
Konstrukcja art. 25 ust. 1 pkt 1 lit. f projektu ustawy wskazuje, że wniosek Prezydenta i Prokuratora Generalnego skierowane do Trybunału mają charakter wiążący: „Trybunał orzeka w pełnym składzie w sprawach (…) o szczególnej zawiłości, (…) gdy z wnioskiem o uznanie sprawy za szczególnie zawiłą do Trybunału zwróci się Prezydent Rzeczypospolitej, Prokurator Generalny”.
To znaczy, że wszystkie sprawy, zainicjowane wnioskami i pytaniami prawnymi, które wpływają do Trybunału będą oczekiwać „w zawieszeniu” przez okres 60 dni na decyzję Prezydenta lub Prokuratora Generalnego, co do uznania ich „szczególnej zawiłości” i skierowania do rozpatrzenia przez pełny skład Trybunału. Projektodawca nie wyjaśnia przy tym dlaczego przymiotu „szczególnej zawiłości” odmawia sprawom zainicjowanym w trybie skargi konstytucyjnej.
Omawiany przepis przyznaje zbyt duże uprawnienia Prezydentowi i Prokuratorowi Generalnemu, którzy mogą ingerować w proces orzeczniczy Trybunału przez wyznaczanie składu orzekającego, a tym samym odpowiedniego kworum (11 sędziów) i większości głosującej (2/3 głosów). Przepis ten przyczynia się również od przewlekłości postępowania przed Trybunałem, a także przewlekłości postępowania w sprawie zawisłej przed sądem występującym z pytaniem prawnym.
10) Art. 42. Orzekając o zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, Trybunał może badać treść aktu normatywnego albo jego części, a także tryb jego wydania określony w Konstytucji.
Wskazany przepis określa, że Trybunał Konstytucyjny może badać akt normatywny jedynie z punktu widzenia dochowania trybu jego wydania „określonego w Konstytucji”. Recypowany przez projektodawców art. 42 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym stanowił, że „(…) Trybunał bada zarówno treść takiego aktu lub umowy, jak też kompetencję oraz dochowanie trybu wymaganego przepisami prawa do wydania aktu lub do zawarcia i ratyfikacji umowy”.
Uzasadnienie projektu ustawy wskazuje, że celem projektodawców było wyłączenie spod kognicji Trybunału możliwości dokonywania oceny zgodności trybu wydania aktu normatywnego z przepisami ustaw lub regulaminów (w tym w szczególności regulaminu Sejmu). Jak wskazano na s. 13 uzasadnienia projektu
W ten sposób będzie można uniknąć kontrowersji związanych z oceną regulaminowych i ustawowych przepisów o tworzeniu prawa. To pozwoli również na zamknięcie dyskusji odnośnie do stawianych Trybunałowi zarzutów, że kontrolując tryb prawodawczy nie bada zgodności aktów niższego rzędu z aktami wyższego rzędu, a dokonuje kontroli poziomej, a nawet kontroli zgodności aktu wyższego rzędu z aktem niższego rzędu (np. trybu uchwalenia ustawy z Regulaminem Sejmu), czego zgodnie z Konstytucją czynić nie może.
Art. 42 projektu ustawy stanowi więc bezpośrednią ingerencję władzy ustawodawczej w proces orzeczniczy Trybunału Konstytucyjnego. Projektodawcy określili bowiem wiążąco zakres jedynych dopuszczalnych – ich zdaniem – wzorców kontroli konstytucyjności trybu przyjęcia zaskarżonych aktów normatywnych. Konsekwencją takiego określenia zakresu wzorców kontroli byłby brak możliwości stwierdzenia przez Trybunał niezgodności aktu normatywnego ze względu na naruszenie procedury jego przyjęcia określonej w ustawie lub regulaminie Sejmu.
11) Art. 50 ust. 1 „Trybunał może wydać postanowienie tymczasowe o zawieszeniu lub wstrzymaniu wykonania orzeczenia w sprawie, której skarga dotyczy, jeżeli wykonanie wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia mogłoby spowodować skutki nieodwracalne, wiążące się z dużym uszczerbkiem dla skarżącego lub gdy przemawia za tym ważny interes publiczny lub inny ważny interes skarżącego”.
Wskazany przepis przewiduje jedynie możliwość wydania przez Trybunał postanowień tymczasowych w sprawach zainicjowanych skargą konstytucyjną. Projektodawcy celowo wyłączyli z tego zakresu sprawy zainicjowane wnioskami i pytaniami prawnymi. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy
„Należy podkreślić, że projektodawca świadomie przewidział możliwość wydania postanowienia tymczasowego jedynie w sprawach procedowanych na podstawie skarg konstytucyjnych, gdyż przy tej formie kontroli rozstrzygnięcie Trybunału może mieć wpływ na wykonanie ostatecznego wyroku w sprawie. W kontroli abstrakcyjnej, zainicjowanej wnioskiem, wpływ orzeczenia Trybunału na jednostkę będzie jedynie pośredni. Kontrola wnioskowa nie ma bowiem związku bezpośredniego z indywidualnymi sprawami podmiotów prywatnych. Z kolei w przypadku pytań prawnych nie ma konieczności wydawania postanowienia tymczasowego, gdyż tu sprawa nie jest jeszcze zakończona, a rozstrzygnięcie, które ma wydać sąd, zależy od odpowiedzi TK”.
W ten sposób autorzy projektu pragną przeciwdziałać w przyszłości takim sytuacjom, jaką było wydanie przez Trybunał postanowienia tymczasowego o zabezpieczeniu z 30 listopada 2015 r. w sprawie zainicjowanej wnioskiem o sygn. K 34/15. Wówczas Trybunał postanowił „zabezpieczyć wniosek grupy posłów przez wezwanie Sejmu RP do powstrzymania się od dokonywania czynności zmierzających do wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego do czasu wydania przez Trybunał Konstytucyjny ostatecznego orzeczenia w sprawie o sygn. akt K 34/15”. W powołanym postanowieniu Trybunał wyraził pogląd, że „art. 68 ustawy o TK z 2015 r. nie wyłącza możliwości wydawania postanowień zabezpieczających w innych sytuacjach, zwłaszcza gdy – jak w rozpoznawanej sprawie – przemawia za tym konieczność zapobieżenia kryzysowi konstytucyjnemu”.
Drukujesz tylko jedną stronę artykułu. Aby wydrukować wszystkie strony, kliknij w przycisk "Drukuj" znajdujący się na początku artykułu.
B) Rozwiązania wątpliwe w kontekście zasady podziału i równowagi władz (art. 10 Konstytucji), które wpływają na niezależność Trybunału Konstytucyjnego (art. 173 Konstytucji) i niezawisłość jego sędziów (art. 195 ust. 1 Konstytucji):
8) Art. 5 ust. 7 „Sędzia po złożeniu ślubowania stawia się w Trybunale w celu podjęcia obowiązków, a prezes Trybunału przydziela mu sprawy i stwarza warunki umożliwiające wypełnianie obowiązków sędziego”.
Wskazany przepis nakłada na Prezesa Trybunału obowiązek „dopuszczenia do orzekania” osoby, która po wyborze przez Sejm na stanowisko sędziego Trybunału złożyła ślubowanie wobec Prezydenta. Jedynym wymaganiem w tym względzie jest złożenie ślubowania wobec Prezydenta, niezależnie od prawidłowości dokonania wyboru takiej osoby przez Sejm na stanowisko sędziego Trybunału (np. na miejsce już uprzednio obsadzone lub dokonane w wyniku wątpliwego przebiegu głosowania w Sejmie).
Jak wskazał projektodawca
„Konsekwencją złożenia ślubowania jest prawo do rozpoczęcia urzędowania, a jednocześnie obowiązek prezesa TK do stworzenia takiemu sędziemu warunków umożliwiających podjęcie obowiązków sędziego”.
Powołując się na uzasadnienie wyroku w sprawie K 34/15, projektodawca przypisuje decydujące znaczenie zdarzeniu prawnemu jakim jest złożenie ślubowania wobec prezydenta, pomijając podstawową kwestię w tym względzie, jaką jest wybór sędziego Trybunału przez Sejm (art. 194 ust. 1 Konstytucji).
Odnosząc powyższe uwagi do bieżącej sytuacji faktycznej i prawnej, wskazany przepis w istocie nakłada na Prezesa Trybunału obowiązek przydzielenia spraw i stworzenia warunków do orzekania 3 osobom wybranym na stanowisko sędziego Trybunału uchwałą Sejmu podjętą 2 grudnia 2015 r. Takie działanie byłoby niezgodne z wyrokiem Trybunału z 3 grudnia 2015 r. w sprawie K 34/15 (a także wyrokiem z 9 grudnia 2015 r. w sprawie K 35/15 oraz postanowieniem z 7 stycznia 2016 r. w sprawie U 8/15), w których Trybunał stwierdził, że 3 sędziowie zostali prawidłowo wybrani przez Sejm w dniu 8 października 2015 r. na miejsce sędziów których kadencja upłynęła w trakcie VII kadencji Sejmu (tj. 6 listopada 2015 r.), zaś Prezydent ma obowiązek odebrać od nich ślubowanie „niezwłocznie”. Art. 137 ustawy o TK z 25 czerwca 2015 r. został uznany za niegodny z art. 194 ust. 1 Konstytucji, tylko w zakresie, w jakim dotyczył wyboru osób na stanowisko sędziów Trybunału mających zastąpić sędziów, których kadencja upłynęła 2 i 8 grudnia 2015 r. (tj. po rozpoczęciu kadencji Sejmu VIII kadencji).
9) Art. 25 ust. 4 „Prezydent Rzeczypospolitej lub Prokurator Generalny mogą zwrócić się z wnioskiem, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 lit. f w terminie 60 dni od otrzymania informacji określonej w art. 33”.
Wskazany przepis przyznaje Prezydentowi i Prokuratorowi Generalnemu uprawnienie do zwrócenia się z wnioskiem o uznanie sprawy „za szczególnie zawiłą” i przekazanie jej do rozpoznania przez pełny skład Trybunału, w terminie 60 dni o od otrzymania informacji o wpływie wniosku lub pytania prawnego do Trybunału. Art. 27 pkt 11 projektu przyznaje Prezydentowi status uczestnika postępowania, w sprawie w której zwróci się on z wnioskiem o zbadanie jej w pełnym składzie.
Konstrukcja art. 25 ust. 1 pkt 1 lit. f projektu ustawy wskazuje, że wniosek Prezydenta i Prokuratora Generalnego skierowane do Trybunału mają charakter wiążący: „Trybunał orzeka w pełnym składzie w sprawach (…) o szczególnej zawiłości, (…) gdy z wnioskiem o uznanie sprawy za szczególnie zawiłą do Trybunału zwróci się Prezydent Rzeczypospolitej, Prokurator Generalny”.
To znaczy, że wszystkie sprawy, zainicjowane wnioskami i pytaniami prawnymi, które wpływają do Trybunału będą oczekiwać „w zawieszeniu” przez okres 60 dni na decyzję Prezydenta lub Prokuratora Generalnego, co do uznania ich „szczególnej zawiłości” i skierowania do rozpatrzenia przez pełny skład Trybunału. Projektodawca nie wyjaśnia przy tym dlaczego przymiotu „szczególnej zawiłości” odmawia sprawom zainicjowanym w trybie skargi konstytucyjnej.
Omawiany przepis przyznaje zbyt duże uprawnienia Prezydentowi i Prokuratorowi Generalnemu, którzy mogą ingerować w proces orzeczniczy Trybunału przez wyznaczanie składu orzekającego, a tym samym odpowiedniego kworum (11 sędziów) i większości głosującej (2/3 głosów). Przepis ten przyczynia się również od przewlekłości postępowania przed Trybunałem, a także przewlekłości postępowania w sprawie zawisłej przed sądem występującym z pytaniem prawnym.
10) Art. 42. Orzekając o zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, Trybunał może badać treść aktu normatywnego albo jego części, a także tryb jego wydania określony w Konstytucji.
Wskazany przepis określa, że Trybunał Konstytucyjny może badać akt normatywny jedynie z punktu widzenia dochowania trybu jego wydania „określonego w Konstytucji”. Recypowany przez projektodawców art. 42 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym stanowił, że „(…) Trybunał bada zarówno treść takiego aktu lub umowy, jak też kompetencję oraz dochowanie trybu wymaganego przepisami prawa do wydania aktu lub do zawarcia i ratyfikacji umowy”.
Uzasadnienie projektu ustawy wskazuje, że celem projektodawców było wyłączenie spod kognicji Trybunału możliwości dokonywania oceny zgodności trybu wydania aktu normatywnego z przepisami ustaw lub regulaminów (w tym w szczególności regulaminu Sejmu). Jak wskazano na s. 13 uzasadnienia projektu
W ten sposób będzie można uniknąć kontrowersji związanych z oceną regulaminowych i ustawowych przepisów o tworzeniu prawa. To pozwoli również na zamknięcie dyskusji odnośnie do stawianych Trybunałowi zarzutów, że kontrolując tryb prawodawczy nie bada zgodności aktów niższego rzędu z aktami wyższego rzędu, a dokonuje kontroli poziomej, a nawet kontroli zgodności aktu wyższego rzędu z aktem niższego rzędu (np. trybu uchwalenia ustawy z Regulaminem Sejmu), czego zgodnie z Konstytucją czynić nie może.
Art. 42 projektu ustawy stanowi więc bezpośrednią ingerencję władzy ustawodawczej w proces orzeczniczy Trybunału Konstytucyjnego. Projektodawcy określili bowiem wiążąco zakres jedynych dopuszczalnych – ich zdaniem – wzorców kontroli konstytucyjności trybu przyjęcia zaskarżonych aktów normatywnych. Konsekwencją takiego określenia zakresu wzorców kontroli byłby brak możliwości stwierdzenia przez Trybunał niezgodności aktu normatywnego ze względu na naruszenie procedury jego przyjęcia określonej w ustawie lub regulaminie Sejmu.
11) Art. 50 ust. 1 „Trybunał może wydać postanowienie tymczasowe o zawieszeniu lub wstrzymaniu wykonania orzeczenia w sprawie, której skarga dotyczy, jeżeli wykonanie wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia mogłoby spowodować skutki nieodwracalne, wiążące się z dużym uszczerbkiem dla skarżącego lub gdy przemawia za tym ważny interes publiczny lub inny ważny interes skarżącego”.
Wskazany przepis przewiduje jedynie możliwość wydania przez Trybunał postanowień tymczasowych w sprawach zainicjowanych skargą konstytucyjną. Projektodawcy celowo wyłączyli z tego zakresu sprawy zainicjowane wnioskami i pytaniami prawnymi. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy
„Należy podkreślić, że projektodawca świadomie przewidział możliwość wydania postanowienia tymczasowego jedynie w sprawach procedowanych na podstawie skarg konstytucyjnych, gdyż przy tej formie kontroli rozstrzygnięcie Trybunału może mieć wpływ na wykonanie ostatecznego wyroku w sprawie. W kontroli abstrakcyjnej, zainicjowanej wnioskiem, wpływ orzeczenia Trybunału na jednostkę będzie jedynie pośredni. Kontrola wnioskowa nie ma bowiem związku bezpośredniego z indywidualnymi sprawami podmiotów prywatnych. Z kolei w przypadku pytań prawnych nie ma konieczności wydawania postanowienia tymczasowego, gdyż tu sprawa nie jest jeszcze zakończona, a rozstrzygnięcie, które ma wydać sąd, zależy od odpowiedzi TK”.
W ten sposób autorzy projektu pragną przeciwdziałać w przyszłości takim sytuacjom, jaką było wydanie przez Trybunał postanowienia tymczasowego o zabezpieczeniu z 30 listopada 2015 r. w sprawie zainicjowanej wnioskiem o sygn. K 34/15. Wówczas Trybunał postanowił „zabezpieczyć wniosek grupy posłów przez wezwanie Sejmu RP do powstrzymania się od dokonywania czynności zmierzających do wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego do czasu wydania przez Trybunał Konstytucyjny ostatecznego orzeczenia w sprawie o sygn. akt K 34/15”. W powołanym postanowieniu Trybunał wyraził pogląd, że „art. 68 ustawy o TK z 2015 r. nie wyłącza możliwości wydawania postanowień zabezpieczających w innych sytuacjach, zwłaszcza gdy – jak w rozpoznawanej sprawie – przemawia za tym konieczność zapobieżenia kryzysowi konstytucyjnemu”.
Strona 6 z 8
Publikacja dostępna na stronie: https://wpolityce.pl/polityka/292021-nie-bedzie-zgody-na-kompromis-rzeplinski-juz-wie-jak-odrzucic-projekt-ustawy-o-tk-ujawniamy-dokument-ktory-krazy-wsrod-poslow-po?strona=6
Dziękujemy za przeczytanie artykułu!
Najważniejsze teksty publicystyczne i analityczne w jednym miejscu! Dołącz do Premium+. Pamiętaj, możesz oglądać naszą telewizję na wPolsce24. Buduj z nami niezależne media na wesprzyj.wpolsce24.
