Drukujesz tylko jedną stronę artykułu. Aby wydrukować wszystkie strony, kliknij w przycisk "Drukuj" znajdujący się na początku artykułu.

12) Art. 71 ust. 1 pkt 6 „Orzeczenie Trybunału powinno zawierać: (…) rozstrzygnięcie Trybunału, w tym wynik głosowania sędziów”.

Art. 71 ust. 1 projektu ustawy zawiera wykaz niezbędnych elementów, które powinno zawierać orzeczenie Trybunału. Art. 71 pkt 6 oprócz wskazania rozstrzygnięcia Trybunału ustanawia wymaganie ujawnienia wyniku głosowania sędziów. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy „Ten ostatni wymóg jest (n)owy. Projektodawca uznał, ze realizuje on zasadę przejrzystości. Pomaga ocenić legitymizacje orzeczenia” (s. 20). Zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne, bez względu na to, czy za przyjęciem danego rozstrzygnięcia głosowało 2 sędziów Trybunału (w składzie 3-osobowym) czy 15 sędziów Trybunału (w pełnym składzie). Nakaz ujawnienia wyniku głosowania sędziów może stanowić podstawę do podważania orzeczeń Trybunału, które są zapadły niezgodnie z wolą większości rządzącej.

Ponadto, wskazany przepis zobowiązuje sędziów do ujawnienia wyników narady, która zgodnie z art. 67 ust. 1 projektu ustawy na charakter niejawny. Nakaz ujawniania wyniku głosowania sędziów stoi w sprzeczności z zasadą niezależności Trybunału oraz niezawisłości jego sędziów. Wskazane rozwiązanie może być formą rozliczania czy też piętnowania sędziów głosujących niezgodnie z wolą większości rządzącej lub w sprawach drażliwych społecznie.

13) Art. 79 ust. 4 „Prezes Trybunału kieruje wniosek o ogłoszenie wyroków i postanowień, o których mowa w art. 70 ust. 2 pkt 1-3, do Prezesa Rady Ministrów. Ogłoszenie odbywa się na zasadach i w trybie wskazanych w Konstytucji i ustawie o dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 296).”

Art. 79 ust. 4 projektu ustawy zobowiązuje Prezesa TK do skierowania wniosku o publikację (ogłoszenie) wyroków i postanowień merytorycznych do Prezesa Rady Ministrów. Art. 79 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z 1997 r. stanowił, że „Ogłoszenie wyroków w organie publikacyjnym zarządza prezes Trybunału”. Podobnie art. 105 ust. 2 ustawy z 25 czerwca 2015 r. przewiduje, że „Ogłoszenie orzeczeń Trybunału zarządza Prezes Trybunału”. Obecnie Prezes Trybunału wydaje zarządzenie o skierowaniu orzeczenia do publikacji i przekazuje je w wersji papierowej (fotokopia) i elektronicznej do Redakcji Dziennika Ustaw RP i Dziennika Urzędowego RP „Monitor Polski” w Rządowym Centrum Legislacji.

Konstrukcja przyjęta przez autorów projektu w art. 79 ust. 4, może wskazywać, że ocena wniosku Prezesa Trybunału w sprawie skierowania orzeczenia do publikacji będzie należeć do Prezesa Rady Ministrów. Żaden przepis Konstytucji ani ustaw nie przyznaje Prezesowi Rady Ministrów kompetencji do merytorycznej oceny orzeczeń Trybunału pod kątem ich legalności, a także uprawnienia do wyboru orzeczeń Trybunału podlegających publikacji w dzienniku urzędowym. Dodatkowo w uzasadnieniu projektu ustawy w odniesieniu do art. 80 tego projektu (dotyczącego zbioru orzeczeń Trybunału) przypomniano, że 

„zbiór orzeczeń jest źródłem informacji działalności orzeczniczej Trybunału Konstytucyjnego. Należy podkreślić, że nie ma i nie może mieć on charakteru organu urzędowego, o którym mowa w art. 190 ust. 2 Konstytucji RP. Z tego względu zamieszczenie orzeczenia TK w zbiorze orzeczeń nie powoduje wiążących skutków prawnych, jakie są związane z ogłoszeniem tego orzeczenia we właściwym dzienniku urzędowym” (s. 21).

14) Art. 82 ust. 2 „Trybunał jest zobowiązany do rozstrzygnięcia spraw, o  których mowa w  ust. 1, w ciągu roku od dnia wejścia w życie ustawy. Termin jednego roku nie dotyczy spraw określonych w art. 84”.

W powołanym przepisie przejściowym autorzy projektu nałożyli na Trybunał Konstytucyjny obowiązek rozstrzygnięcia wszystkich zawisłych przed nim spraw w ciągu roku od dnia wejścia w życie projektowanej ustawy. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu „Ustawa wyznacza także Trybunałowi termin na zamknięcie zaległości w tym zakresie. Trybunał jest zobowiązany do rozstrzygnięcia tych spraw w ciągu roku od wejścia w życie ustawy” (s. 22). Wskazany przepis ustanawia wyjątek w odniesieniu do spraw określonych w art. 84 projektu ustawy. Jest to jednak zbiór pusty, skoro art. 84 projektu ustawy dotyczy jedynie utraty mocy obowiązującej ustawy z 25 czerwca 2015 r.

Zgodnie z informacją przedstawioną przez Zespół Orzecznictwa i Studiów Biura Trybunału Konstytucyjnego, na dzień 29 kwietnia 2016 r. w toku jest 175 spraw (ze sprawami dołączonymi 221), które wpłynęły w latach 2013 – 2016. Należy wskazać że w latach 2010 – 2014 Trybunał rozpatrywał 114-127 spraw rocznie. W 2015 r. Trybunał wydał 110 postanowień i 63 wyroki, obejmujące sprawy które wpłynęły do Trybunału w latach 2012 – 2015.

W wyroku z 9 marca 2016 r., sygn. K 47/15, w odniesieniu do przepisów dotyczących kolejności wyznaczania rozpraw Trybunał wskazał, że tego rodzaju przepisy są „niedopuszczalne z punktu widzenia zasad niezależności władzy sądowniczej i jej odrębności od władzy ustawodawczej. Ustalanie tempa rozpatrywania poszczególnych spraw, w tym wyznaczanie terminów rozpraw i posiedzeń niejawnych, ściśle bowiem wiąże się z istotą orzekania przez Trybunał. Zadaniem ustawodawcy jest stworzenie optymalnych warunków, a nie ingerowanie w proces orzekania przez określanie momentu, w którym Trybunał może się zająć daną sprawą”. Wskazaną tezę można również odnieść do wyznaczania przez ustawodawcę wiążących terminów, w których Trybunał ma obowiązek rozstrzygnąć zawisłe przed nim sprawy.

Art. 82 ust. 2 projektu ustawy stanowi bezpośrednią ingerencję ustawodawcy w proces orzeczniczy Trybunału. Jednocześnie ustawodawca wprowadził dalsze rozwiązania, które mogą znacznie utrudnić osiągnięcie wyznaczonego przez ustawodawcę celu, m.in. obowiązek rozpatrywania spraw w pełnym składzie, wyznaczenie kworum 11 sędziów orzekających w pełnym składzie, podejmowanie rozstrzygnięcia większością 2/3 głosów, zasada rozpoznawania spraw na rozprawie, 60 lub 30 dniowy okres „wyczekiwania” na wyznaczenie rozprawy, czy też brak stawiennictwa Prokuratora Generalnego tamujący rozstrzygnięcie sprawy.

Wymaganie przewidziane w art. 82 ust. 2 projektu ustawy, jest również niezrozumiałe z punktu widzenia obowiązków przewidzianych w  art. 83 projektu ustawy (por. pkt 15 poniżej). W sytuacji zawieszenia postępowania w sprawach wszczętych wnioskami, które nie spełniają wymagań formalnych przewidzianych w projektowanej ustawie, Trybunał będzie pozostawał w niepewności przez okres do 6 miesięcy, co do tego czy sprawę należy rozstrzygnąć merytorycznie, czy też umorzyć postępowanie z powodu braku uzupełnienia braków formalnych wniosku.

15) Art. 83 ust. 1 „W przypadku wniosków złożonych przez podmioty, o których mowa w art. 191 ust. 1 pkt 1-5 Konstytucji, nierozstrzygniętych przed dniem wejścia w życie ustawy, prezes Trybunału, w terminie 14 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, zawiesza postępowania na 6 miesięcy i wzywa do uzupełnienia wniosków, według wymogów określonych w art. 32 ust. 2-5” ust. 2 „Jeżeli wniosek, o  którym mowa w  ust. 1  zostanie uzupełniony zgodnie z  wymogami określonymi w art. 32 ust. 2 - 5, po upływie terminu, o  którym mowa w  ust. 1, Trybunał postanawia o  podjęciu zawieszonego postępowania. W  przeciwnym razie postępowanie umarza się”.

Wskazany przepis ustanawia obowiązek weryfikacji wszystkich spraw zawisłych przed Trybunałem zainicjowanych wnioskiem podmiotów określonych w art. 191 ust. 2 – 5 Konstytucji, w kontekście spełnienia przez pisma procesowe wymagań formalnych określonych w art. 32 ust. 2 – 5 projektu ustawy. Dotyczy to wniosków złożonych przez: Prezydenta, Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu, Prezesa Rady Ministrów, 50 posłów, 30 senatorów, Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, Prokuratora Generalny, Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich, Krajową Radę Sądownictwa, organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego, ogólnokrajowe organy związków zawodowych, ogólnokrajowe władze organizacji pracodawców i organizacji zawodowych, oraz kościoły i inne związki wyznaniowe. Zgodnie z informacją przedstawioną przez Zespół Orzecznictwa i Studiów Biura Trybunału Konstytucyjnego, na dzień 29 kwietnia 2016 r. w toku są 72 sprawy zainicjowane wnioskami w trybie kontroli następczej, obejmujące sygnatury K i U (ze sprawami dołączonymi jest 96 spraw), które wpłynęły w latach 2013 – 2016.

Rozwiązanie przewidziane w art. 83 ust. 1 i 2 projektu ustawy oznacza zatem konieczność dokładnego przeanalizowania wszystkich 96 wniosków skierowanych do Trybunału w latach 2013 – 2016 w terminie 14 dni od wejścia w życie projektowanej ustawy, pod kątem spełnienia przez pisma procesowe wymagań formalnych przewidzianych w art. 32 ust. 2 – 5 projektu ustawy.

W tym zakresie należy zwrócić szczególną uwagę na art. 32 ust. 3 projektu ustawy, który określa poszczególne elementy pisma procesowego oraz ich kolejność:

„Uzasadnienie, o którym mowa w ust. 2 pkt 6 zawiera kolejno:

1) przywołanie treści kwestionowanego wnioskiem przepisu wraz z jego wykładnią;

2) przywołanie treści wzorców kontroli wraz z ich wykładnią;

3) określenie problemu konstytucyjnego i zarzutu niekonstytucyjności;

4) wskazanie argumentów lub dowodów na poparcie zarzutu niekonstytucyjności

5) wskazanie argumentów lub dowodów na to, że wniosek dotyczy istotnego zagadnienia prawnego wymagającego rozstrzygnięcia Trybunału.”

Każde odstępstwo od wskazanych wymagań formalnych będzie uzasadniało konieczność wezwania wnioskodawców do uzupełnienia pism procesowych. Wnioskodawcy określeni w art. 191 ust. 2 – 5 Konstytucji będą mieli termin 6 miesięcy na podjęcie decyzji co do uzupełnienia braków formalnych. W przeciwnym razie, Trybunał po 6 miesiącach umorzy postępowanie. Umożliwi to m.in. Prezydentowi, Prokuratorowi Generalnemu, posłom i senatorom na dokonanie weryfikacji wniosków złożonych w latach 2013 – 2016 (a więc przez poprzednią większość parlamentarną oraz osoby pełniące uprzednio urząd Prezydenta i Prokuratora Generalnego) i podjęcie decyzji o uzupełnieniu braków formalnych (a właściwie decyzji co do dalszego popierania złożonych wniosków).

Strona 7 z 8