Symbolem Sejmu czteroletniego jest dziś konstytucja 3 maja. Ale tak naprawdę miała być zaledwie skromnym wstępem do radykalniejszych reform. oto kilka postaci i haseł związanych z tym okresem.

A jak armia

Wszystko zaczęło się od wojska. W drugiej połowie XVIII w. Polska dysponowała bardzo słabą armią (ok. 12 tys. żołnierzy) i będąc od 1768 r. – po podpisaniu traktatu gwarancyjnego – protektoratem Rosji, nie miała żadnych możliwości, by w jakiś sposób to zmienić.

Rządzeni byliśmy od posłannika moskiewskiego na kształt zawojowanej prowincji

– pisał Franciszek Siarczyński. Stanisław August Poniatowski zdawał sobie z tego sprawę, jak mało kto, a jednak podjął taką próbę. W 1787 r. zaproponował carycy sojusz wojskowy przeciwko Turcji, w zamian za zgodę na rozbudowę armii.

[…] albowiem prawdę mówiąc, nie masz dla Rossyi korzyści ani potrzeby, ażeby Polska stała się czynniejszą …