Protesty przeciwko ważności wyborów do Sejmu i Senatu wnosi się na piśmie do Sądu Najwyższego w terminie 7 dni od ogłoszenia wyników przez Państwową Komisję Wyborczą w Dzienniku Ustaw. Nie ma możliwości skutecznego złożenia protestu przed ogłoszeniem wyników wyborów. Podobne przepisy dotyczą składania protestów ws. referendum.

Protesty przeciwko ważności wyborów

Regulacje dotyczące tych kwestii znajdują się w rozdziale 8 Kodeksu wyborczego. W ostatnim czasie Sąd Najwyższy wydał komunikat w sprawie trybu wnoszenia protestów przeciwko ważności wyborów.

Jak wynika z przepisów, protesty wyborcze wnosi się do Sądu Najwyższego na piśmie w terminie siedmiu dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez Państwową Komisję Wyborczą w Dzienniku Ustaw. Nie ma możliwości skutecznego złożenia protestu przed ogłoszeniem wyników wyborów.

Państwowa Komisja Wyborcza ogłosiła oficjalne wyniki wyborów do Sejmu i Senatu we wtorek na wieczornej konferencji prasowej; teraz muszą one zostać ogłoszone w Dzienniku Ustaw.

CZYTAJ TAKŻE:

— RELACJA. Wybory do Sejmu i Senatu 2023. PKW podała oficjalne wyniki. Kto zdobył mandat w danym okręgu? Jakie nazwiska w Senacie?

— Jak głosowano w aresztach i więzieniach? Są pierwsze wyniki z Warszawy! Lider jest jeden. To… Donald Tusk i Koalicja Obywatelska

Jak wnieść protest wyborczy?

Jednym ze sposobów wniesienia protestu wyborczego jest bezpośrednie złożenie go w Sądzie Najwyższego. Należy zrobić to w Punkcie Obsługi Interesantów stanowisko 0N39 przy pl. Krasińskich 2/4/6 od poniedziałku do piątku w godzinach 8.30–15.30. Na czas składania protestów Sąd Najwyższy wprowadził specjalne udogodnienia dla osób ze szczególnymi potrzebami.

Protest wyborczy można nadać też w polskiej placówce pocztowej. Możliwe jest wysłanie protestu u innego operatora. Musi on jednak wpłynąć do Sądu Najwyższego przed upływem siedmiu dni od ogłoszenia wyników wyborów w Dzienniku Ustaw.

Z kolei wyborcy przebywający za granicą lub na polskim statku morskim mogą złożyć protest odpowiednio właściwemu terytorialnie konsulowi lub kapitanowi statku. Należy wówczas dołączyć do protestu zawiadomienie o ustanowieniu swojego pełnomocnika zamieszkałego w kraju lub pełnomocnika do doręczeń zamieszkałego w kraju. Protest nadany do konsula wysłany pocztą zagraniczną lub kurierem musi wpłynąć do urzędu konsularnego przed upływem terminu do wniesienia protestu.

Prawo wniesienia protestu wyborczego przysługuje wyborcy, pełnomocnikowi wyborczemu oraz przewodniczącemu właściwej komisji wyborczej. Protest musi być wniesiony na piśmie. Niedopuszczalne jest wniesienie protestu wyborczego innej w formie np. przez faks, e-mailem, przez ePUAP.

Wymogi formalne

Aby protest wyborczy został rozpoznany należy spełnić wymogi formalne określone w Kodeksie wyborczym; protest musi też spełniać ogólne warunki pisma procesowego określone w Kodeksie postępowania cywilnego.

Chodzi w szczególności o:

— oznaczenie podmiotu wnoszącego protest z podaniem jego adresu i numeru PESEL;

— oznaczenie, w którym z obwodów do głosowania na obszarze danego okręgu wyborczego w spisie wyborców było umieszczone imię i nazwisko wnoszącego protest;

— oznaczenie pełnomocnika wraz ze wskazaniem jego adresu (do protestu należy dołączyć dokument pełnomocnictwa);

— wniosek o stwierdzenie nieważności wyborów/wyborów w danym okręgu wyborczym/wyboru posła/wyboru senatora;

— zarzuty;

— przedstawienie lub wskazanie dowodów, na których oparto zarzuty;

— uzasadnienie zarzutów;

— własnoręczny podpis skarżącego lub jego pełnomocnika.

Sąd Najwyższy może pozostawić protest bez dalszego biegu, co oznacza, że protest z przyczyn formalnych nie może zostać rozpoznany merytorycznie. Chodzi o sytuacje gdy protest wniesiony zostanie przez osobę do tego nieuprawnioną lub nie spełnia warunków formalnych. Bez dalszego biegu SN pozostawia też protest dotyczący sprawy, co do której Kodeks wyborczy przewiduje możliwość wniesienia przed dniem głosowania skargi lub odwołania do sądu lub do Państwowej Komisji Wyborczej.

Jeżeli protest spełnia warunki formalne, to SN wydaje postanowienie w jego sprawie. Sąd może uznać, że protest jest niezasadny lub zasadny. W tym drugim przypadku Sąd Najwyższy wskazuje, czy stwierdzone nieprawidłowości miały wpływ na wynik wyborów.

Po rozpoznaniu wszystkich protestów wyborczych cały skład Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN, na podstawie sprawozdania PKW z wyborów i opinii trójkowych składów co poszczególnych protestów rozstrzyga o ważności wyborów. Uchwałę w tej sprawie SN wydaje nie później niż 90 dniu po dniu wyborów, na posiedzeniu jawnym.

Protesty ws. referendum po publikacji jego wyników w Dzienniku Ustaw

Protesty przeciwko ważności referendum wnosi się na piśmie do Sądu Najwyższego w terminie 7 dni od ogłoszenia wyników referendum przez PKW w Dzienniku Ustaw. Nie ma możliwości skutecznego złożenia protestu przed ogłoszeniem wyników referendum.

Regulacje dotyczące kwestii protestów przeciw ważności referendum znajdują się w rozdziale 5 Ustawy o referendum ogólnokrajowym. W ostatnim czasie Sąd Najwyższy wydał komunikat w sprawie trybu wnoszenia protestów przeciwko ważności referendum, który jest dostępny na stronie internetowej SN.

Protest przeciwko ważności referendum można złożyć bezpośrednio w budynku SN w punkcie obsługi interesantów od poniedziałku do piątku w godz. 8.30–15.30. Protest można też nadać w placówce pocztowej Poczty Polskiej. „Protest nadany u innego operatora musi wpłynąć do SN przed upływem terminu do jego wniesienia, dlatego też wysłanie protestu np. kurierem nie gwarantuje zachowania terminu do jego wniesienia” - zaznacza SN.

Z kolei głosujący przebywający za granicą lub na polskim statku morskim mogą złożyć protest przeciwko ważności referendum odpowiednio właściwemu terytorialnie konsulowi lub kapitanowi statku. Tacy głosujący muszą dołączyć do protestu zawiadomienie o ustanowieniu swojego pełnomocnika zamieszkałego w kraju lub pełnomocnika do doręczeń zamieszkałego w kraju. Protest nadany do konsula wysłany pocztą zagraniczną lub kurierem musi wpłynąć do urzędu konsularnego przed upływem terminu do wniesienia protestu.

Prawo wniesienia protestu przeciwko ważności referendum przysługuje tylko osobom uprawnionym do udziału w referendum, przewodniczącym obwodowych komisji do spraw referendum oraz podmiotom uprawnionym do udziału w kampanii referendalnej. Skarżący nie mają obowiązku ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika (adwokat, radca prawny), mogą wnieść protest osobiście.

Jak wnieść protest ws. referendum?

Protest przeciwko ważności referendum musi być wniesiony na piśmie. Niedopuszczalne jest wniesienie protestu w formie innej niż pisemna, czyli na przykład faksem, e-mailem, przez ePUAP.

Protest musi spełniać wymogi formalne, czyli w szczególności zawierać:

— oznaczenie podmiotu wnoszącego protest z podaniem jego adresu i numeru PESEL;

— oznaczenie pełnomocnika wraz ze wskazaniem jego adresu – jeżeli został on ustanowiony (do protestu należy dołączyć dokument pełnomocnictwa);

— wniosek o stwierdzenie nieważności referendum lub referendum w obwodzie;

— zarzuty;

— przedstawienie lub wskazanie dowodów, na których oparto zarzuty;

— uzasadnienie zarzutów;

— własnoręczny podpis skarżącego lub jego pełnomocnika.

Jeżeli osoba uprawniona do udziału w referendum wnosi protest przeciwko ważności referendum z powodu naruszenia przepisów dotyczących głosowania lub ustalenia wyników głosowania w obwodzie lub przez komisarza wyborczego, protest musi dodatkowo zawierać oznaczenie, w którym z obwodów głosowania lub na obszarze właściwości którego komisarza wyborczego w spisie osób uprawnionych do udziału w referendum było umieszczone imię i nazwisko wnoszącego protest.

Natomiast jeżeli protest składa osoba przebywająca za granicą lub na polskim statku morskim, protest ten musi dodatkowo zawierać oznaczenie pełnomocnika zamieszkałego w Polsce lub pełnomocnika do doręczeń zamieszkałego w Polsce wraz ze wskazaniem ich adresów i dołączonym dokumentem pełnomocnictwa.

Ścieżka postępowania SN

SN rozpoznaje protesty w składzie trzech sędziów. Co do zasady protesty rozpoznawane są na posiedzeniach niejawnych, w którym udział biorą wyłącznie sędziowie, bez możliwości uczestniczenia w nim osób trzecich. Z ważnych przyczyn, protesty mogą zostać skierowane do rozpoznania na posiedzeniu jawnym.

Jeżeli protest spełnia warunki formalne, wówczas jego rozpoznanie kończy się postanowieniem, w którym SN wydaje opinię w sprawie protestu. SN może wyrazić opinię, że protest jest niezasadny bądź że jest on zasadny. W przypadku wyrażenia opinii o zasadności zarzutów protestu wskazywane jest, czy stwierdzone nieprawidłowości miały lub nie wpływ na wynik referendum.

Ostatecznie SN w składzie całej Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, na podstawie sprawozdania z głosowania przedstawionego przez PKW oraz opinii wydanych w wyniku rozpoznanych protestów, rozstrzyga o ważności referendum. Rozstrzygnięcie przybiera formę uchwały, która wydawana jest nie później niż w 60. dniu od ogłoszenia wyniku referendum, na posiedzeniu jawnym z udziałem Prokuratora Generalnego i przewodniczącego PKW.

Państwowa Komisja Wyborcza ogłosiła oficjalne wyniki niedzielnego referendum we wtorek na wieczornej konferencji prasowej; teraz muszą zostać ogłoszone w Dzienniku Ustaw.

Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego co do ważności referendum nie jest związane z kwestią wiążącego lub niewiążącego wyniku tego referendum. Frekwencja w referendum wyniosła 40,91 proc.; jego wyniki nie są więc wiążące. Wyniki referendum są wiążące, jeśli do urn pójdzie więcej niż połowa uprawnionych do głosowania.

CZYTAJ RÓWNIEŻ:

— TYLKO U NAS. Można wnosić protesty do SN ws. referendum. „Masowość procederu może wpłynąć na ważność głosowania”

— Referendum do powtórki? Kukiz: „Może ludzie przemyślą sprawę”; „Naprawdę nie rozumiem, dlaczego 60 proc. Polaków nie potrafi…”

— NASZ WYWIAD. Prof. Grabowska o skandalu referendalnym: „Proceder przyjął ogromną skalę i mógł wpłynąć paraliżująco na wyborców”

wkt/PAP