Drukujesz tylko jedną stronę artykułu. Aby wydrukować wszystkie strony, kliknij w przycisk "Drukuj" znajdujący się na początku artykułu.

II. Szczegółowa analiza rozwiązań przyjętych w poselskim projekcie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z 29 kwietnia 2016 r.

A. Rozwiązania niezgodne z Konstytucją w świetle wyroku z dnia 9 marca 2016, sygn. K 47/15.

1) Art. 11 ust. 2 „Stwierdzenie wygaśnięcia mandatu ze względu na okoliczność, o jakiej mowa w ust. 1 pkt 4  wymaga uzyskania zgody Prezydenta Rzeczypospolitej. Zgromadzenie Ogólne zwraca się do  Prezydenta Rzeczypospolitej o  wyrażenie zgody w  drodze uchwały. Prezydent Rzeczypospolitej wyraża zgodę w drodze postanowienia”.

Wskazany przepis uzależnia stwierdzenie wygaśnięcia mandatu sędziego przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK z powodu prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego o skazaniu na karę usunięcia sędziego ze stanowiska od decyzji władzy wykonawczej, tj. wyrażenia zgody przez Prezydenta.

W wyroku z 9 marca 2015 r. w sprawie K 47/15 Trybunał Konstytucyjny uznał, że pozbawienie Zgromadzenia Ogólnego kompetencji w zakresie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu sędziego TK i przyznanie jej Sejmowi, narusza zasadę niezależności Trybunału oraz zasadę niezawisłości sędziego TK. Tym samym Trybunał orzekł, że art. 36 ust. 2 ustawy o TK, w brzmieniu ustalonym ustawą nowelizującą z 22 grudnia 2015 r., jest niezgodny z art. 173 w związku z art. 10 ust. 1, a także z art. 195 ust. 1 Konstytucji. Uwagi poczynione przez Trybunał w powołanym wyroku w odniesieniu do kompetencji Sejmu (władzy ustawodawczej) do stwierdzenia wygaśnięcia mandatu sędziego, można bezpośrednio odnieść do kompetencji przyznanej Prezydentowi (władzy wykonawczej) w art. 11 ust. 2 projektu ustawy. Trybunał stwierdził w pkt 6.3.6 uzasadnienia wyroku, że „przyznanie kompetencji w zakresie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu oddziałuje w sposób bezpośredni na status sędziów Trybunału. Z tej przyczyny przyznanie Sejmowi, czyli organowi władzy ustawodawczej, uprawnienia do stwierdzania wygaśnięcia mandatu sędziego TK stanowi naruszenie art. 173 w związku z art. 10 ust. 1 Konstytucji ze względu na niedopuszczalne wkroczenie w niezależność Trybunału Konstytucyjnego. Przyznanie tak daleko idącej kompetencji organowi władzy ustawodawczej, jaką jest kompetencja w zakresie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu sędziego, w sposób rażący ingeruje w niezawisłość sędziego TK polegającą na niezależności od organów (instytucji) pozasądowych oraz niezależności od czynników politycznych”.

Jak wskazał projektodawca

„zgoda Prezydenta na wygaszenie mandatu w wyniku orzeczenia sądu dyscyplinarnego ma również zagwarantować dodatkową ochronę sędziemu, który mógłby być wydalony ze służby z nadużyciem prawa przez Zgromadzenie Ogólne. Ma ona także równoważyć brak prawa do kasacji wobec orzeczenia sądu dyscyplinarnego” (s. 4 uzasadnienia projektu).

Uzasadnienie projektu ustawy wskazuje, że celem rozwiązania przyjętego w art. 11 ust. 2 projektu jest przyznanie Prezydentowi kompetencji do kontroli legalności decyzji podjętej przez Zgromadzenie Ogólne. Ewentualnie decyzja Prezydenta ma zastąpić orzeczenie Sąd Najwyższego, wydane na podstawie przepisów kodeksu postępowania karnego wskutek rozpoznania kasacji od orzeczenia sądu dyscyplinarnego.

W kontekście odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów Trybunału należy również zwrócić uwagę na brak uwzględnienia w projekcie przepisu odpowiadającego art. 28 ust. 2 ustawy z 25 czerwca 2015 r., który został następnie uchylony przez ustawę nowelizującą z 22 grudnia 2015 r. Zgodnie z powołanym przepisem „Sędzia Trybunału odpowiada dyscyplinarnie także za swoje postępowanie przed objęciem stanowiska, jeżeli uchybił obowiązkowi piastowanego urzędu państwowego lub okazał się niegodny urzędu sędziego Trybunału”. W wyroku z 9 marca 2016 r., sygn. K 47/15 Trybunał orzekł, ze art. 1 pkt 16 ustawy nowelizującej w zakresie, w jakim uchyla art. 28 ust. 2 ustawy o TK, jest niezgodny z art. 173 w związku z art. 10 ust. 1 i art. 195 ust. 1 Konstytucji. W pkt 6.4.5. uzasadnienia wyroku Trybunał stwierdził, że „odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów Trybunału nie może (…) ograniczać się do czynów popełnionych tylko w czasie wykonywania przez nich zadań orzeczniczych. Sędzia Trybunału, który swoim postępowaniem w przeszłości nie czynił zadość godności urzędu, może być narażony na naciski z zewnątrz, co z punktu widzenia niezależności Trybunału oraz niezawisłości jego sędziów jest niedopuszczalne. (…) ograniczenie odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów TK, polegające na wyłączeniu tej odpowiedzialności, jeżeli chodzi o czyny popełnione przed objęciem urzędu, nie jest dopuszczalne z punktu widzenia zasady niezależności Trybunału i zasady podziału władz oraz zasady niezawisłości sędziów Trybunału”.

Strona 2 z 8