Drukujesz tylko jedną stronę artykułu. Aby wydrukować wszystkie strony, kliknij w przycisk "Drukuj" znajdujący się na początku artykułu.

W takie sytuacji rozumowanie może pójść w dwóch kierunkach:

—uznania dalszego obowiązywania postanowienia, co może wzmacniać fakt dokonania jego publikacji i ewentualnego rozpoczęcia wykonywania kalendarza czynności; przy braku praktyki, orzecznictwa i opinii doktryny, taką koncepcję będą forsować osoby uznające, że należy tu traktować postanowienie na podobieństwo aktów administracyjnych, choć jak wiemy, postanowienie takim aktem nie jest, bo prezydent nie działa w tym zakresie jako organ administracji.

—uznania braku obowiązywania postanowienia jako skutku przejawu woli organu państwa, działającego w zakresie swoich uprawnień władczych, wyrażonej skierowaniem do trybu procedowania nowego wniosku do Senatu; taka koncepcja ujawni się wśród zwolenników dyskrecjonalnego postrzegania uprawnień prezydenta w tym zakresie.

W polskim systemie prawnym brak jest jednak organu, który byłby w prawie do rozstrzygnięcia tego problemu. Rozstrzygnięcia nie ułatwi tego brak praktyki, szerszego orzecznictwa, czy stanowisk doktryny. Dlatego ważna będzie sama wola prezydenta i zachowanie innych organów, w szczególności włączonych ustawowo w procedurę przeprowadzania referendum. Takie zachowanie stworzy pierwszą linie praktyki.

Moim zdaniem druga koncepcja jest bardziej trafna w płaszczyźnie prawnomaterialnej. Tym bardziej, że w ujęciu ogólnym, jest potwierdzona przez orzecznictwo NSA. Znajdujemy tam uwagi, że działając w zakresie realizacji swoich uprawnień do wydawania aktów władczych, prezydent wykonuje swoją funkcję kreacyjną. Nie jest organem administracji (patrz np.: I OSK 1891/12 - Postanowienie NSA). Osłabia ją jednak fakt przeprowadzenia publikacji. Może powstać problem.

Ze zmianą postanowienia wiąże się też kwestia biegu terminów. Chodzi o wskazane w już przyjętym postanowieniu: terminu referendum, terminy z kalendarza referendalnego i termin kampanii referendalnej. Na wstępie warto jednak podkreślić jeden charakterystyczny element. O ile termin samego referendum jest – obok pytań lub wariantów rozwiązania - elementem wniosku prezydenta (art. 64 ust. 1 ustawy o referendum ogólnokrajowym), czyli jest objęty zgodą Senatu, o tyle kalendarz referendalny jest przedmiotem samego postanowienia zarządzającego referendum (art. 65 ust. 1 pkt 4). Tym samym formowanie kalendarza należy do elementów prerogatywy pozostających poza zgodą Senatu.

Termin przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego zarządzonego przez Prezydenta RP w trybie art. 125 Konstytucji, określa ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym. Dokonuje ona tego w sposób bezpośredni w art. 65 ust. 4. Czytamy tam, że „Referendum przeprowadza się najpóźniej w 90 dniu od dnia ogłoszenia uchwały lub postanowienia (…)”. Tym samym nie podaje ona terminu minimalnego dla wypełnienia urzędowych czynności związanych z przeprowadzeniem referendum przez właściwe organy na podstawie stosownych przepisów prawa, a jedynie termin końcowy, który wiąże wszystkie organy państwa.

Z kolei art. 65 ust. 1 ustawy o referendum ogólnokrajowym zawiera w swym zakresie katalog przesłanek, jakie powinno spełniać postanowienie prezydenta o zarządzeniu referendum. W jego pkt. 4 wskazana jest przesłanka – „kalendarz czynności związanych z przeprowadzeniem referendum”. Kalendarz ma natomiast umożliwić organom i instytucja zobowiązanym ustawowo do przeprowadzenia referendum, jego przygotowanie.

Jednym z elementów, jakie musza się zmieścić w tym terminie referendum, jest przeprowadzenie kampanii referendalnej. Zgodnie z art. 38 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym, „Kampania referendalna rozpoczyna się z dniem ogłoszenia (…) postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej (…) o zarządzeniu referendum i ulega zakończeniu na 24 godziny przed dniem głosowania”. Tym samym jednak w ustawie nie ma normy określającej wprost obowiązek prowadzenia kampanii referendalnej w konkretnym wymiarze. Ona ma po prostu być przeprowadzona. Poszczególne czynności, a właściwie realizację praw i obowiązków podmiotów uczestniczących w kampanii, doprecyzowuje postanowienie prezydenta w kalendarzu czynności referendalnych. Kampania jest bowiem faktycznym warunkiem prawidłowego przeprowadzenia referendum. Ale to prezydent ustala faktycznie jej długość i kształtuje przebieg, tak jak i terminy działania innych podmiotów. Teoretycznie można sobie wyobrazić kampanię referendalną kilkudniową, gdyby taka była ocena prezydenta. Powinna być jedynie rzeczywista, a nie fikcyjna. To zróżnicowanie trzech elementów pokazuje, że – poza pytaniami i datą referendum - to podmiot zarządzający referendum całkowicie decyduje o przebiegu procedowania w kwestii referendum, w tym o długości kampanii referendalnej, poprzez określenie kalendarza referendalnego, jak i odpowiedni dobór dat swych innych czynności władczych. W tym ostatnim przypadku chodzi np. o decyzję co do momentu samego złożenia do Senatu wniosku o zgodę na zarządzenie referendum, jak i o momencie jego podpisania, a także przez określenie daty referendum. W szczególności poprzez ich wzajemne relacje. Ogranicza go jedynie przesłanka 90 dni (art. 65 ust. 4 ustawy o referendum ogólnokrajowym).

Taki charakter prawnych tych obowiązków nie wyklucza więc możliwości zmiany postanowienia o zarządzeniu referendum, a sugeruje jedynie uwzględnienie kwestii terminowych, w szczególności uruchomionego już kalendarza czynności związanych z przeprowadzeniem referendum, przy podejmowaniu fundamentalnej decyzji co do zmiany postanowienia. W tym procesie jednak – poza zmianą pytań i daty referendum – wszystkie pozostałe elementy prezydent może zmieniać samodzielnie. Jednak tu wypadałoby uwzględnić pragmatykę działań podjętych już w ramach pierwszej wersji kalendarza czynności referendalnych.

Ale również w kwestii pytań i daty istnieje możliwość zmiany obowiązującego już postanowienia co do zasady. Tym bardziej, że sama zmiana zakresu poprzez dodanie lub usunięcie pytania nie ma znaczącego wpływu na przygotowanie referendum.

Strona 6 z 8