Szczególny przypadek wiąże się z sytuacją, kiedy procedowanie w sprawie referendum nakłada się na zmianę na urzędzie prezydenta. Pełnienie go przez nową osobę może wiązać się z inna oceną problemu, zarówno z perspektywy jego „szczególnego znaczenia dla państwa”, czy kształtem, liczbą czy rodzajem pytań referendalnych, użytecznością kalendarza referendalnego itp. Ulega to wzmocnieniu, kiedy zmiana osobowa na urzędzie prezydenta wiąże się ze zmianą oceny prawnej samego postanowienia, w szczególności pod kątem jego zgodności z konstytucją. Dodatkową presję na przeprowadzenie zmiany lub uchylenia wywierać będzie na nowego prezydenta wspomniana już kilkakrotnie funkcja strażnika konstytucji (126 ust. 2), która dotyczy przecież nie tylko jego własnego działania, ale też działania wszystkich organów państwa. Obejmuje także ocenę i możliwą naprawę działań swego poprzednika na urzędzie, tym bardziej jeśli podejmował on działania wbrew uzasadnionym opiniom prawnym. Dlatego tak ważne w okresie przejściowym jest powstrzymanie się przez ustępującego prezydenta od podejmowania kontrowersyjnych decyzji, jak i konsultowanie kluczowych, albo wątpliwych decyzji z następcą. Rozbieżność w ocenach może wymuszać uchylenie zarządzeń poprzednika.
Wnioski wynikające z opinii:
Formalna zmiana lub uchylenie przez prezydenta wydanego wcześniej postanowienia o ogłoszeniu referendum ogólnokrajowego jest możliwa na każdym etapie, przed faktycznym przeprowadzeniem referendum. Należy ono do uprawnień władczych prezydenta (prerogatyw). Nie ma w tym zakresie przeszkód prawnych.
Nie ma normatywnego trybu zmiany lub uchylenia postanowienia o zarządzeniu referendum ogólnokrajowego. Jednak z interpretacji przepisów o zarządzeniu referendum wynika, że w procedurze uchylania jedynie pojawić się nieliczne utrudnienia proceduralne, faktyczne i racjonalne, które należy w każdym przypadku pokonać indywidualnie. W szczególności, kiedy elementem procesu zmiany będzie nowy wniosek prezydenta, należy uwzględnić na tym etapie uprawnienie Senatu wynikające z art. 125 konstytucji.
Nie można też (wręcz nie należy) interpretować istniejących przepisów w taki sposób, że procedura zmiany lub uchylania byłaby trybem stanowiącym prostą odwrotność ustawowych trybów procedowania w sprawie ogłoszenia referendum. Taka zasada jest znana w sferze tworzenia aktów normatywnych. Korzystanie przez prezydenta z prerogatyw nie jest procesem normatywnym.
Interpretacja istniejących przepisów w sprawie zarządzenia referendum ogólnokrajowego pokazuje, że dla procedowania zmiany lub uchylenia, istniejące normy stanową jedynie bardzo luźne wskazówki, których należy się trzymać, ale też wypełniać praktyką, umożliwiającą dość swobodne zachowanie władcze prezydenta. To ta praktyka prezydenta będzie odgrywać kluczową rolę, ze względu na duże luki prawne, brak praktyki referendalnej, orzecznictwa, a nawet wskazówek doktryny w tej kwestii.
Niewątpliwie bardziej jednoznaczny jest tryb uchylenia postanowienia o zarządzeniu referendum, a następnie ewentualnego rozpoczęcia nowego procedowania z wnioskiem referendalnym, niż zastosowanie formuły zmiany tego postanowienia. Co nie oznacza, że ten drugi tryb jest niemożliwy. W pewnych sytuacjach może on jednak doprowadzić do komplikacji prawnych. Ze względu na mocne oparcie na praktyce postępowania prezydenta, może wywołać duże kontrowersje polityczne. Ważne jednak, by dało się jej bronić racjonalnie, z uwzględnieniem logiki prawniczej.
Postanowienie prezydenta w sprawie zarządzenia referendum ogólnokrajowego nie jest aktem normatywnym, nie tworzy praw nabytych, nie podlega kontroli konstytucyjnej, a jako akt władczy prezydenta, także kontroli sądowo-administracyjnej.
Prezydent nie musi uzasadniać uchylenia lub zmiany postanowienia o ogłoszeniu referendum ogólnokrajowego. Do jego uprawnień dyskrecjonalnych należy ocena potrzeby przeprowadzenia, jak i prawo do zmiany oceny. W przypadku pojawienia się racjonalnych (np. zmiana oceny wagi problemu), a już na pewno prawnych (np. sprzeczność z konstytucją) powodów uzasadniających uchylenie lub zmianę postanowienia, takie działanie przekształca się wręcz w obowiązek prezydenta. Ten obowiązek wzmacnia brak możliwości kontroli zgodności postanowienia o zarządzeniu referendum ogólnokrajowego z Konstytucją RP, jak i nałożony na prezydenta obowiązek „czuwania nad przestrzeganiem Konstytucji (art. 126 ust. 2 Konstytucji RP).
Zagadnienie powstałych kosztów i utrudnień dla organów zaangażowanych w przygotowanie referendum, jest niewątpliwie ważne i powinno być uwzględniane w procesie decyzyjnym tak, aby eliminować wszelkie zbędne koszty i trudności, ale nie wpływa na istotę uprawnienia Prezydenta.
Drukujesz tylko jedną stronę artykułu. Aby wydrukować wszystkie strony, kliknij w przycisk "Drukuj" znajdujący się na początku artykułu.
Szczególny przypadek wiąże się z sytuacją, kiedy procedowanie w sprawie referendum nakłada się na zmianę na urzędzie prezydenta. Pełnienie go przez nową osobę może wiązać się z inna oceną problemu, zarówno z perspektywy jego „szczególnego znaczenia dla państwa”, czy kształtem, liczbą czy rodzajem pytań referendalnych, użytecznością kalendarza referendalnego itp. Ulega to wzmocnieniu, kiedy zmiana osobowa na urzędzie prezydenta wiąże się ze zmianą oceny prawnej samego postanowienia, w szczególności pod kątem jego zgodności z konstytucją. Dodatkową presję na przeprowadzenie zmiany lub uchylenia wywierać będzie na nowego prezydenta wspomniana już kilkakrotnie funkcja strażnika konstytucji (126 ust. 2), która dotyczy przecież nie tylko jego własnego działania, ale też działania wszystkich organów państwa. Obejmuje także ocenę i możliwą naprawę działań swego poprzednika na urzędzie, tym bardziej jeśli podejmował on działania wbrew uzasadnionym opiniom prawnym. Dlatego tak ważne w okresie przejściowym jest powstrzymanie się przez ustępującego prezydenta od podejmowania kontrowersyjnych decyzji, jak i konsultowanie kluczowych, albo wątpliwych decyzji z następcą. Rozbieżność w ocenach może wymuszać uchylenie zarządzeń poprzednika.
Wnioski wynikające z opinii:
Formalna zmiana lub uchylenie przez prezydenta wydanego wcześniej postanowienia o ogłoszeniu referendum ogólnokrajowego jest możliwa na każdym etapie, przed faktycznym przeprowadzeniem referendum. Należy ono do uprawnień władczych prezydenta (prerogatyw). Nie ma w tym zakresie przeszkód prawnych.
Nie ma normatywnego trybu zmiany lub uchylenia postanowienia o zarządzeniu referendum ogólnokrajowego. Jednak z interpretacji przepisów o zarządzeniu referendum wynika, że w procedurze uchylania jedynie pojawić się nieliczne utrudnienia proceduralne, faktyczne i racjonalne, które należy w każdym przypadku pokonać indywidualnie. W szczególności, kiedy elementem procesu zmiany będzie nowy wniosek prezydenta, należy uwzględnić na tym etapie uprawnienie Senatu wynikające z art. 125 konstytucji.
Nie można też (wręcz nie należy) interpretować istniejących przepisów w taki sposób, że procedura zmiany lub uchylania byłaby trybem stanowiącym prostą odwrotność ustawowych trybów procedowania w sprawie ogłoszenia referendum. Taka zasada jest znana w sferze tworzenia aktów normatywnych. Korzystanie przez prezydenta z prerogatyw nie jest procesem normatywnym.
Interpretacja istniejących przepisów w sprawie zarządzenia referendum ogólnokrajowego pokazuje, że dla procedowania zmiany lub uchylenia, istniejące normy stanową jedynie bardzo luźne wskazówki, których należy się trzymać, ale też wypełniać praktyką, umożliwiającą dość swobodne zachowanie władcze prezydenta. To ta praktyka prezydenta będzie odgrywać kluczową rolę, ze względu na duże luki prawne, brak praktyki referendalnej, orzecznictwa, a nawet wskazówek doktryny w tej kwestii.
Niewątpliwie bardziej jednoznaczny jest tryb uchylenia postanowienia o zarządzeniu referendum, a następnie ewentualnego rozpoczęcia nowego procedowania z wnioskiem referendalnym, niż zastosowanie formuły zmiany tego postanowienia. Co nie oznacza, że ten drugi tryb jest niemożliwy. W pewnych sytuacjach może on jednak doprowadzić do komplikacji prawnych. Ze względu na mocne oparcie na praktyce postępowania prezydenta, może wywołać duże kontrowersje polityczne. Ważne jednak, by dało się jej bronić racjonalnie, z uwzględnieniem logiki prawniczej.
Postanowienie prezydenta w sprawie zarządzenia referendum ogólnokrajowego nie jest aktem normatywnym, nie tworzy praw nabytych, nie podlega kontroli konstytucyjnej, a jako akt władczy prezydenta, także kontroli sądowo-administracyjnej.
Prezydent nie musi uzasadniać uchylenia lub zmiany postanowienia o ogłoszeniu referendum ogólnokrajowego. Do jego uprawnień dyskrecjonalnych należy ocena potrzeby przeprowadzenia, jak i prawo do zmiany oceny. W przypadku pojawienia się racjonalnych (np. zmiana oceny wagi problemu), a już na pewno prawnych (np. sprzeczność z konstytucją) powodów uzasadniających uchylenie lub zmianę postanowienia, takie działanie przekształca się wręcz w obowiązek prezydenta. Ten obowiązek wzmacnia brak możliwości kontroli zgodności postanowienia o zarządzeniu referendum ogólnokrajowego z Konstytucją RP, jak i nałożony na prezydenta obowiązek „czuwania nad przestrzeganiem Konstytucji (art. 126 ust. 2 Konstytucji RP).
Zagadnienie powstałych kosztów i utrudnień dla organów zaangażowanych w przygotowanie referendum, jest niewątpliwie ważne i powinno być uwzględniane w procesie decyzyjnym tak, aby eliminować wszelkie zbędne koszty i trudności, ale nie wpływa na istotę uprawnienia Prezydenta.
Strona 8 z 8
Publikacja dostępna na stronie: https://wpolityce.pl/polityka/257489-tylko-u-nas-ujawniamy-ekspertyze-prawna-ktora-jasno-stwierdza-mozliwa-jest-zmiana-postanowienia-prezydenta-w-sprawie-referendum-na-kazdym-etapie?strona=8
