W szczególnej sytuacji możliwość zmiany lub uchylenia postanowienia w sprawie zarządzenia referendum może przekształcić się w obowiązek prezydenta, wynikający zarówno z ogólnego nakazu procedowania zgodnie z prawem (legalizm działania) w trybie art. 125 konstytucji, jak i z innych norm konstytucyjnych. Należy pamiętać, że jedna z funkcji ustrojowych prezydenta jest czuwanie nad przestrzeganiem konstytucji – art. 126 ust. 2 konstytucji (prezydent jako strażnik konstytucji). Jeśli w kwestii zarządzonego w trybie postanowienia referendum ogólnokrajowe pojawią się uzasadnione wątpliwości co do zgodności jego treści lub skutków z konstytucją, wymuszą nakaz działania prezydenta w celu zmiany lub uchylenia postanowienia. Ten przypadek może ujawnić się szczególnie w sytuacji zmiany personalnej na urzędzie prezydenta. Wprawdzie mamy tu do czynienia z ciągłością instytucjonalną, ale istotą prerogatywy jest jej osobisty charakter i dyskrecjonalność. Nowa osoba na urzędzie może mieć nie tylko inna ocenę potrzeby, jak i sposobu skorzystania z uprawnienia, ale też inną ocenę w perspektywie prawno-konstytucyjnej. Utrzymanie obowiązującego postanowienia przy jednoczesnym uznawaniu jego niekonstytucyjności naraziłoby nowego prezydenta na zarzut naruszania konstytucyjnych obowiązków. Stąd w praktyce demokratycznego państwa pojawia się kurtuazyjne konsultowanie przez ustępującego prezydenta swoich decyzji z następcą, które nie dopuszcza do takich różnic w ocenach ważnych decyzji.
Właściwa ocena problemu powinna jednak dobywać się w sposób zindywidualizowany, tj. dotyczyć konkretnego działania prezydenta w konkretnym środowisku prawnym i momencie czasowym. Obowiązujące postanowienie oddziałuje przecież na stan faktyczny, który zmienia się. To może wymuszać konkretne obowiązki procedowania, jakie w różnych momentach czasowych mogą być różne (ale i je uchylać). Tym bardziej, że brakuje norm określających literalnie zasady przeprowadzenia ewentualnych zmian, orzecznictwa i opinii doktryny, co zmusza do oparcia się na własnej wykładni i praktyce. Reasumując: prezydent posiada dużą swobodę działania co do zasady. Każde konkretne władcze zachowanie w tym zakresie powinno jednak zostać prawnie skontrolowane w sposób indywidualny. Nie jest tu możliwe określenie jednego uniwersalnego schematu procedowania prezydenta. Można jedynie pokusić się o stworzenie pewnej mapy. I tak:
— uchylenie postanowienia o zarządzeniu referendum jest możliwe bez zgody Senatu; — zmiana postanowienia o zarządzeniu referendum w zakresie poza pytaniami referendalnymi i datą referendum jest możliwa bez zgody Senatu; — zmiana postanowienia o zarządzeniu referendum polegająca na wprowadzeniu nowego pytania i zmianie daty referendum jest możliwa tylko za zgoda Senatu; — zmiana postanowienia o zarządzeniu referendum polegająca na usunięciu jednego z zatwierdzonych pytań referendalnych wydaje się być możliwa bez zgody Senatu, aczkolwiek może to spowodować spór kompetencyjny.
Można też pokusić się o dokonanie zmiany poprzez pomieszanie tych wariantów zachowania. Ale to znów trzeba byłoby oceniać indywidualnie.
Normy konstytucyjne dotyczące problemu opinii Konstytucja umieszcza zagadnienie referendum ogólnokrajowego w dwóch normach. W jej art. 144 czytamy, że: 1. Prezydent Rzeczypospolitej, korzystając ze swoich konstytucyjnych i ustawowych kompetencji, wydaje akty urzędowe. 2. Akty urzędowe Prezydenta Rzeczypospolitej wymagają dla swojej ważności podpisu Prezesa Rady Ministrów, który przez podpisanie aktu ponosi odpowiedzialność przed Sejmem. 3. Przepis ust. 2 nie dotyczy: (…) 5) zarządzania referendum ogólnokrajowego, (…).
Z kolei a art. 125 czytany, że 1. W sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa może być przeprowadzone referendum ogólnokrajowe. 2. Referendum ogólnokrajowe ma prawo zarządzić Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów lub Prezydent Rzeczypospolitej za zgodą Senatu wyrażoną bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. 3. Jeżeli w referendum ogólnokrajowym wzięło udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania, wynik referendum jest wiążący. 4. Ważność referendum ogólnokrajowego oraz referendum, o którym mowa w art. 235 ust. 6, stwierdza Sąd Najwyższy. 5. Zasady i tryb przeprowadzania referendum określa ustawa. Pierwsza z norm formułuje katalog aktów urzędowych określany „jako uprawnienie osobiste (prerogatywa) Prezydenta (sfera jego wyłącznej gestii i odpowiedzialności)”, (patrz: pkt 3.3 wyrok z dnia 5 czerwca 2012 r. Sygn. akt K 18/09), w którym umieszcza też prawo do zarządzania referendum ogólnokrajowego. Druga formułuje procedurę zarządzania referendum ogólnokrajowego
Istota instytucji prerogatywy.
Istotę prerogatyw wskazuje treść art. 144 ust. 3 zd. 1, a mianowicie dokonane w nim wyłączenie skutków ust. 2 tego artykułu. Ratio legis tej konstrukcji polega na uwolnieniu Prezydenta w zakresie jego działań urzędowych od kontroli i możliwości blokowania ze strony Prezesa Rady Ministrów poprzez odmowę kontrasygnaty. Wynika to z modelu ustrojowego Polski, gdzie prezydent jest organem wyposażonym w szereg uprawnień władczych, pozwalających mu w ten sposób współkształtować politykę państwa w szeregu obszarów (wyrok TK z 5 czerwca 2012 r., sygn. akt K 18/09).
Tym samym prerogatywy Prezydenta stanowią jego atrybuty, wyznaczają sferę samodzielnej władzy głowy państwa. To znaczy, że Prezydent RP korzysta z tych uprawnień na podstawie osobistego rozeznania oraz kierując się własnym, niczym nieskrępowanym przekonaniem.
Należy jednak pamiętać, że problem swobody realizacji prerogatyw wykracza czasem poza treść normatywną art. 144 ust. 3 Konstytucji i wynikającą z tego przepisu (w związku z art. 144 ust. 2 Konstytucji) istotę uprawnień osobistych głowy państwa. Potwierdza to m.in. art. 122 Konstytucji, z którego wynika, że w określonych okolicznościach nie można mówić o „sferze samodzielnego władztwa” Prezydenta RP (por. art. 122 ust. 2, ust. 3 zdanie drugie, ust. 4 zdanie pierwsze oraz ust. 5 zdanie drugie Konstytucji). Wiąże się to z m.in. faktem, że niektóre przepisy kompetencyjne konstytucji rozwijające procedurę korzystania z prerogatywy, wprowadzają w nią aktywność innych organów, na różnym poziomie decyzyjnym.
Drukujesz tylko jedną stronę artykułu. Aby wydrukować wszystkie strony, kliknij w przycisk "Drukuj" znajdujący się na początku artykułu.
W szczególnej sytuacji możliwość zmiany lub uchylenia postanowienia w sprawie zarządzenia referendum może przekształcić się w obowiązek prezydenta, wynikający zarówno z ogólnego nakazu procedowania zgodnie z prawem (legalizm działania) w trybie art. 125 konstytucji, jak i z innych norm konstytucyjnych. Należy pamiętać, że jedna z funkcji ustrojowych prezydenta jest czuwanie nad przestrzeganiem konstytucji – art. 126 ust. 2 konstytucji (prezydent jako strażnik konstytucji). Jeśli w kwestii zarządzonego w trybie postanowienia referendum ogólnokrajowe pojawią się uzasadnione wątpliwości co do zgodności jego treści lub skutków z konstytucją, wymuszą nakaz działania prezydenta w celu zmiany lub uchylenia postanowienia. Ten przypadek może ujawnić się szczególnie w sytuacji zmiany personalnej na urzędzie prezydenta. Wprawdzie mamy tu do czynienia z ciągłością instytucjonalną, ale istotą prerogatywy jest jej osobisty charakter i dyskrecjonalność. Nowa osoba na urzędzie może mieć nie tylko inna ocenę potrzeby, jak i sposobu skorzystania z uprawnienia, ale też inną ocenę w perspektywie prawno-konstytucyjnej. Utrzymanie obowiązującego postanowienia przy jednoczesnym uznawaniu jego niekonstytucyjności naraziłoby nowego prezydenta na zarzut naruszania konstytucyjnych obowiązków. Stąd w praktyce demokratycznego państwa pojawia się kurtuazyjne konsultowanie przez ustępującego prezydenta swoich decyzji z następcą, które nie dopuszcza do takich różnic w ocenach ważnych decyzji.
Właściwa ocena problemu powinna jednak dobywać się w sposób zindywidualizowany, tj. dotyczyć konkretnego działania prezydenta w konkretnym środowisku prawnym i momencie czasowym. Obowiązujące postanowienie oddziałuje przecież na stan faktyczny, który zmienia się. To może wymuszać konkretne obowiązki procedowania, jakie w różnych momentach czasowych mogą być różne (ale i je uchylać). Tym bardziej, że brakuje norm określających literalnie zasady przeprowadzenia ewentualnych zmian, orzecznictwa i opinii doktryny, co zmusza do oparcia się na własnej wykładni i praktyce. Reasumując: prezydent posiada dużą swobodę działania co do zasady. Każde konkretne władcze zachowanie w tym zakresie powinno jednak zostać prawnie skontrolowane w sposób indywidualny. Nie jest tu możliwe określenie jednego uniwersalnego schematu procedowania prezydenta. Można jedynie pokusić się o stworzenie pewnej mapy. I tak:
— uchylenie postanowienia o zarządzeniu referendum jest możliwe bez zgody Senatu; — zmiana postanowienia o zarządzeniu referendum w zakresie poza pytaniami referendalnymi i datą referendum jest możliwa bez zgody Senatu; — zmiana postanowienia o zarządzeniu referendum polegająca na wprowadzeniu nowego pytania i zmianie daty referendum jest możliwa tylko za zgoda Senatu; — zmiana postanowienia o zarządzeniu referendum polegająca na usunięciu jednego z zatwierdzonych pytań referendalnych wydaje się być możliwa bez zgody Senatu, aczkolwiek może to spowodować spór kompetencyjny.
Można też pokusić się o dokonanie zmiany poprzez pomieszanie tych wariantów zachowania. Ale to znów trzeba byłoby oceniać indywidualnie.
Normy konstytucyjne dotyczące problemu opinii Konstytucja umieszcza zagadnienie referendum ogólnokrajowego w dwóch normach. W jej art. 144 czytamy, że: 1. Prezydent Rzeczypospolitej, korzystając ze swoich konstytucyjnych i ustawowych kompetencji, wydaje akty urzędowe. 2. Akty urzędowe Prezydenta Rzeczypospolitej wymagają dla swojej ważności podpisu Prezesa Rady Ministrów, który przez podpisanie aktu ponosi odpowiedzialność przed Sejmem. 3. Przepis ust. 2 nie dotyczy: (…) 5) zarządzania referendum ogólnokrajowego, (…).
Z kolei a art. 125 czytany, że 1. W sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa może być przeprowadzone referendum ogólnokrajowe. 2. Referendum ogólnokrajowe ma prawo zarządzić Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów lub Prezydent Rzeczypospolitej za zgodą Senatu wyrażoną bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. 3. Jeżeli w referendum ogólnokrajowym wzięło udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania, wynik referendum jest wiążący. 4. Ważność referendum ogólnokrajowego oraz referendum, o którym mowa w art. 235 ust. 6, stwierdza Sąd Najwyższy. 5. Zasady i tryb przeprowadzania referendum określa ustawa. Pierwsza z norm formułuje katalog aktów urzędowych określany „jako uprawnienie osobiste (prerogatywa) Prezydenta (sfera jego wyłącznej gestii i odpowiedzialności)”, (patrz: pkt 3.3 wyrok z dnia 5 czerwca 2012 r. Sygn. akt K 18/09), w którym umieszcza też prawo do zarządzania referendum ogólnokrajowego. Druga formułuje procedurę zarządzania referendum ogólnokrajowego
Istota instytucji prerogatywy.
Istotę prerogatyw wskazuje treść art. 144 ust. 3 zd. 1, a mianowicie dokonane w nim wyłączenie skutków ust. 2 tego artykułu. Ratio legis tej konstrukcji polega na uwolnieniu Prezydenta w zakresie jego działań urzędowych od kontroli i możliwości blokowania ze strony Prezesa Rady Ministrów poprzez odmowę kontrasygnaty. Wynika to z modelu ustrojowego Polski, gdzie prezydent jest organem wyposażonym w szereg uprawnień władczych, pozwalających mu w ten sposób współkształtować politykę państwa w szeregu obszarów (wyrok TK z 5 czerwca 2012 r., sygn. akt K 18/09).
Tym samym prerogatywy Prezydenta stanowią jego atrybuty, wyznaczają sferę samodzielnej władzy głowy państwa. To znaczy, że Prezydent RP korzysta z tych uprawnień na podstawie osobistego rozeznania oraz kierując się własnym, niczym nieskrępowanym przekonaniem.
Należy jednak pamiętać, że problem swobody realizacji prerogatyw wykracza czasem poza treść normatywną art. 144 ust. 3 Konstytucji i wynikającą z tego przepisu (w związku z art. 144 ust. 2 Konstytucji) istotę uprawnień osobistych głowy państwa. Potwierdza to m.in. art. 122 Konstytucji, z którego wynika, że w określonych okolicznościach nie można mówić o „sferze samodzielnego władztwa” Prezydenta RP (por. art. 122 ust. 2, ust. 3 zdanie drugie, ust. 4 zdanie pierwsze oraz ust. 5 zdanie drugie Konstytucji). Wiąże się to z m.in. faktem, że niektóre przepisy kompetencyjne konstytucji rozwijające procedurę korzystania z prerogatywy, wprowadzają w nią aktywność innych organów, na różnym poziomie decyzyjnym.
Strona 3 z 8
Publikacja dostępna na stronie: https://wpolityce.pl/polityka/257489-tylko-u-nas-ujawniamy-ekspertyze-prawna-ktora-jasno-stwierdza-mozliwa-jest-zmiana-postanowienia-prezydenta-w-sprawie-referendum-na-kazdym-etapie?strona=3
