Państwowa Komisja Wyborcza zauważa jednocześnie, że postulat opracowania jednego spójnego dokumentu dotyczącego wyborów (wytycznych) jest w rzeczywistości niemożliwy do zrealizowania. Należy podkreślić, że Kodeks wyborczy przewiduje delegacje dla wielu organów do szczegółowego określenia wskazanych w tej ustawie kwestii. Są to m. in. Minister Spraw Wewnętrznych, Minister Spraw Zagranicznych, Minister Infrastruktury i Rozwoju, Minister Administracji i Cyfryzacji, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, wydający rozporządzenia oraz Państwowa Komisja Wyborcza wydająca w formie uchwał m. in. wytyczne i wyjaśnienia (art. 161 § 1 Kodeksu wyborczego), a także określająca wzory dokumentów różnego rodzaju. Należy zauważyć, że wytyczne Państwowej Komisji Wyborczej wydawane są dla różnych organów i dotyczą często zupełnie niezwiązanych ze sobą materii w zakresie poszczególnych wyborów. Należy podkreślić, że obowiązujące ustawodawstwo często odmiennie reguluje poszczególne zagadnienia w poszczególnych wyborach, stąd też konieczność wydawania odrębnych wytycznych dla poszczególnych wyborów i poszczególnych kwestii. Państwowa Komisja Wyborcza zauważa przy tym, że wszystkie wydawane uchwały dostępne są na stronie internetowej Komisji (w podziale na konkretne wybory) i każdy zainteresowany może mieć do nich wgląd. Ponadto trzeba szczególnie zwrócić uwagę, że częste zmiany prawa, w tym nowelizacje Kodeksu wyborczego, wymuszają konieczność wydawania każdorazowo przed wyborami nowych wytycznych w poszczególnych kwestiach. Przykładowo jedynie ostatnia nowelizacja Kodeksu wyborczego, która weszła w życie w dniu 12 sierpnia 2015 r., spowodowała konieczność dokonania przez Państwową Komisję Wyborczą zmian m. in. wytycznych dla komisji obwodowych (np. w zakresie uprawnień mężów zaufania), zasad powoływania komisji obwodowych (zróżnicowane składy komisji), zmiany wzoru kart do głosowania (konieczność zamieszczenia na pierwszej stronie informacji o sposobie głosowania, a na kolejnej spisu treści), wytycznych dotyczących druku i przekazania kart (umieszczenie pieczęci przez obwodowe komisje wyborcze na kartach przeznaczonych do pakietów stosowanych w głosowaniu korespondencyjnym). Ponadto trzeba zaznaczyć, że wiele kwestii jest odmiennie uregulowanych w Kodeksie wyborczym i w ustawie o referendum ogólnokrajowym; odmienne tryby i terminy wykonywania czynności wyborczych i referendalnych. Przykładowo Kodeks wyborczy przewiduje delegację dla Państwowej Komisji Wyborczej do określenia sposobu zgłaszania kandydatów do obwodowych komisji wyborczych oraz wzoru ich zgłoszenia we wszystkich wyborach, natomiast w przypadku referendum ogólnokrajowego kwestie te regulowane są rozporządzeniem ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Dlatego też, w opinii Państwowej Komisji Wyborczej postulat dotyczący opracowania jednego dokumentu regulującego „wszystkie kwestie związane z wyborami i referendum” nie jest możliwy do zrealizowania.
Państwowa Komisja Wyborcza wyjaśnia, że w związku z powtarzającymi się zarzutami o przypadkach nieprawidłowości w spisach wyborców sporządzanych przez gminy jako zadanie zlecone, w tym o umieszczaniu w spisach osób zmarłych, Państwowa Komisja Wyborcza – zgodnie z ustaleniami dokonanymi podczas spotkania w dniu 28 września 2015 r. – zwróciła się pisemnie w dniu 30 września 2015 r. (pismo znak ZPOW-503-189/15), za pośrednictwem komisarzy wyborczych, do wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) z apelem o sprawdzenie przed sporządzeniem spisów wyborców w związku z wyborami do Sejmu i do Senatu czy w rejestrze wyborców uwzględniono wszystkie zmiany wynikające z informacji otrzymanych o osobach w nich ujętych, w tym z informacji przesłanych przez inne gminy, informacji pozyskanych za pośrednictwem aplikacji Źródło, danych z urzędów stanu cywilnego. Ponadto Państwowa Komisja Wyborcza zwróciła uwagę na konieczność sporządzania spisów wyborców z należytą starannością, tak aby nie zdarzały się przypadki ujęcia wyborcy w spisie dwukrotnie lub pominięcia wyborcy w spisie, a także niezwłoczne przesyłanie do właściwych gmin informacji o wpisaniu lub dopisaniu do spisu wyborców. Państwowa Komisja Wyborcza po raz kolejny informuje, że zgodnie z art. 52 § 2 Kodeksu wyborczego „wyborca potwierdza otrzymanie karty do głosowania własnym podpisem w przeznaczonej na to rubryce spisu wyborców.” W sytuacji, gdy wyborca odmówi złożenia podpisu potwierdzającego odbiór karty (kart) do głosowania, zgodnie z przywołanymi wyżej wytycznymi Państwowej Komisji Wyborczych dla obwodowych komisji wyborczych (punkt 26), wydający karty członek komisji w rubryce spisu wyborców „Uwagi” czyni adnotację „odmowa podpisu” i opatruje ją swoją parafą. Obwodowa komisja wyborcza nie ma prawa zmuszenia wyborcy do złożenia podpisu w sytuacji gdy wyborca, bez względu na to z jakich przyczyn, złożenia podpisu odmawia. Zrealizowanie postulowanego nakazu wydawania kart do głosowania tylko tym wyborcom, którzy złożą swój podpis w spisie wyborców jako pokwitowanie odbioru karty (kart) byłoby ewidentnym i pozbawionym jakiejkolwiek podstawy prawnej naruszeniem prawa do głosowania zawarowanego w art. 62 Konstytucji. Państwowa Komisja Wyborcza ponownie podkreśla, że przepisy Kodeksu wyborczego nie przewidują, iż karty do głosowania są drukami ścisłego zarachowania. Związany z powyższym dodatkowy postulat nadania kartom do głosowania statusu druków ścisłego zarachowania naruszałby w sposób bezsporny jedną z podstawowych zasad prawa wyborczego, a mianowicie zasadę tajności głosu (porównanie numeru karty wydanej wyborcy po wyjęciu jej z urny z numerem wpisanym do spisu wyborców pozwalałoby na ustalenie preferencji wyborcy w głosowaniu).
Odnosząc się natomiast do zarzutu dotyczącego wpisywania do spisu wyborców osób nigdzie niezamieszkałych (bezdomnych) z podaniem adresu siedziby komisji obwodowej Państwowa Komisja Wyborcza wyjaśnia, że w przypadku wyborców nigdzie niezamieszkałych, którzy we wniosku o dopisanie do spisu wyborców (spisu osób uprawnionych do udziału w referendum) nie wskazują adresu przebywania na obszarze gminy, dopuszczalne jest wskazanie w spisie wyborców adresu komisji obwodowej jako miejsca przebywania na obszarze gminy/dzielnicy (art. 28 § 4 Kodeksu wyborczego). Wynika to z faktu, że Kodeks wyborczy nie obliguje wyborców bezdomnych, którzy posiadają prawo wybierania, do podawania adresu zamieszkania, ani adresu przebywania na obszarze gminy, co jest zupełnie zrozumiałe w przypadku tych wyborców. Według oceny Komisji wymuszanie na osobach bezdomnych konieczności wskazania adresu, w celu wpisania go do spisu wyborców byłoby nieuzasadnione i stanowiłoby nakłanianie do podania nieprawdy przez te osoby. Państwowa Komisja Wyborcza zauważa jednakże, że osoba nigdzie niezamieszkała, która nie jest ujęta w żadnym rejestrze wyborców, we wniosku musi podać adres jej ostatniego zameldowania na pobyt stały, o ile taki posiadała (art. 28 § 1 i 4 w związku z art. 26 § 7 Kodeksu wyborczego), w celu sprawdzenia, czy posiada ona czynne prawo wyborcze (jest uprawniona do udziału w referendum) oraz czy nie jest ona ujęta w innym spisie. Stosownie bowiem do przepisów prawa wyborczego wyborca (osoba uprawniona do udziału w referendum) może być wpisany tylko do jednego spisu.
Państwowa Komisja Wyborcza zauważa ponadto, że o tym jakie czynności obwodowych komisji wyborczych mogą być utrwalane przez mężów zaufania przesądził ustawodawca w nowelizacji Kodeksu wyborczego. Państwowa Komisja Wyborcza informuje, że według jej oceny niedopuszczalne byłoby nagrywanie czynności komisji w trakcie przeprowadzania głosowania. Bezsprzecznie w takim przypadku naruszona mogłaby zostać bowiem tajność głosowania. Jednakże ewentualna kwestia rozszerzenia zakresu art. 42 § 5 Kodeksu wyborczego należy do ustawodawcy, a nie do Państwowej Komisji Wyborczej.
Państwowa Komisja Wyborcza wyjaśnia także, iż nie jest uprawniona do kontroli polskich placówek dyplomatycznych, o co postulowano w przesłanych pismach. Kompetencje w tym zakresie posiada wyłącznie Minister Spraw Zagranicznych. Państwowa Komisja Wyborcza w ramach swoich kompetencji każdorazowo apeluje do Ministra Spraw Zagranicznych o utworzenie wystarczającej liczby obwodów głosowania za granicą w celu sprawnego przeprowadzenia głosowania. Trzeba także podkreślić, że Państwowa Komisja Wyborcza nie jest uprawniona do podejmowania jakichkolwiek działań w sprawach dotyczących obniżenia kosztów otrzymania paszportu. Przedstawiając powyższe wyjaśnienia Państwowa Komisja Wyborcza ograniczyła je do najistotniejszych problemów podnoszonych podczas spotkania w dniu 28 września 2015 r. Większość pozostałych kwestii wskazanych w skierowanych do Komisji pismach oraz poruszanych podczas wspomnianego spotkania ma charakter postulatów de lege ferenda, które mogą być przedmiotem zainteresowania ustawodawcy. Podtrzymując ustalenia ze spotkania 28 września 2015 r. Państwowa Komisja Wyborcza rozpatrzy je ponownie przygotowując sprawozdanie z przeprowadzonych wyborów dla organów wskazanych w art. 240 i 270 Kodeksu wyborczego.
Państwowa Komisja Wyborcza raz jeszcze podkreśla, że każdorazowo szczegółowo analizuje i rozważa postulaty i propozycje dotyczące organizacji i przeprowadzenia wyborów, zgłaszane zarówno przez wyborców, organy wyborcze, a także ruchy społeczne, w tym także Ruch Kontroli Wyborów. Komisja w miarę możliwości spotyka się osobiście z przedstawicielami różnych podmiotów w celu zapoznania się ze zgłaszanymi opiniami. Jeżeli zgłaszane propozycje są zasadne Komisja uwzględnia je, w ramach posiadanych kompetencji, w wydawanych wytycznych lub przekazuje je komisjom niższego stopnia i organom jednostek samorządu terytorialnego w licznych wyjaśnieniach i apelach.
Państwowa Komisja Wyborcza jednakże wielokrotnie podkreśla, że może podejmować działania wyłącznie w sprawach wynikających z jej ustawowych zadań i kompetencji organów wyborczych, a zgłaszane przez Ruch Kontroli Wyborów propozycje dotyczą często właśnie regulacji, w których decyzje musi podjąć ustawodawca. Państwowa Komisja Wyborcza nie jest także władna do nakładania dodatkowych obowiązków na gminy (np. postulowany obowiązek publikacji danych wszystkich kandydatów na członków obwodowych komisji wyborczych), ani podejmowania działań, do których nie jest uprawniona (np. obniżenie kosztów uzyskania paszportu).
Drukujesz tylko jedną stronę artykułu. Aby wydrukować wszystkie strony, kliknij w przycisk "Drukuj" znajdujący się na początku artykułu.
Państwowa Komisja Wyborcza zauważa jednocześnie, że postulat opracowania jednego spójnego dokumentu dotyczącego wyborów (wytycznych) jest w rzeczywistości niemożliwy do zrealizowania. Należy podkreślić, że Kodeks wyborczy przewiduje delegacje dla wielu organów do szczegółowego określenia wskazanych w tej ustawie kwestii. Są to m. in. Minister Spraw Wewnętrznych, Minister Spraw Zagranicznych, Minister Infrastruktury i Rozwoju, Minister Administracji i Cyfryzacji, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, wydający rozporządzenia oraz Państwowa Komisja Wyborcza wydająca w formie uchwał m. in. wytyczne i wyjaśnienia (art. 161 § 1 Kodeksu wyborczego), a także określająca wzory dokumentów różnego rodzaju. Należy zauważyć, że wytyczne Państwowej Komisji Wyborczej wydawane są dla różnych organów i dotyczą często zupełnie niezwiązanych ze sobą materii w zakresie poszczególnych wyborów. Należy podkreślić, że obowiązujące ustawodawstwo często odmiennie reguluje poszczególne zagadnienia w poszczególnych wyborach, stąd też konieczność wydawania odrębnych wytycznych dla poszczególnych wyborów i poszczególnych kwestii. Państwowa Komisja Wyborcza zauważa przy tym, że wszystkie wydawane uchwały dostępne są na stronie internetowej Komisji (w podziale na konkretne wybory) i każdy zainteresowany może mieć do nich wgląd. Ponadto trzeba szczególnie zwrócić uwagę, że częste zmiany prawa, w tym nowelizacje Kodeksu wyborczego, wymuszają konieczność wydawania każdorazowo przed wyborami nowych wytycznych w poszczególnych kwestiach. Przykładowo jedynie ostatnia nowelizacja Kodeksu wyborczego, która weszła w życie w dniu 12 sierpnia 2015 r., spowodowała konieczność dokonania przez Państwową Komisję Wyborczą zmian m. in. wytycznych dla komisji obwodowych (np. w zakresie uprawnień mężów zaufania), zasad powoływania komisji obwodowych (zróżnicowane składy komisji), zmiany wzoru kart do głosowania (konieczność zamieszczenia na pierwszej stronie informacji o sposobie głosowania, a na kolejnej spisu treści), wytycznych dotyczących druku i przekazania kart (umieszczenie pieczęci przez obwodowe komisje wyborcze na kartach przeznaczonych do pakietów stosowanych w głosowaniu korespondencyjnym). Ponadto trzeba zaznaczyć, że wiele kwestii jest odmiennie uregulowanych w Kodeksie wyborczym i w ustawie o referendum ogólnokrajowym; odmienne tryby i terminy wykonywania czynności wyborczych i referendalnych. Przykładowo Kodeks wyborczy przewiduje delegację dla Państwowej Komisji Wyborczej do określenia sposobu zgłaszania kandydatów do obwodowych komisji wyborczych oraz wzoru ich zgłoszenia we wszystkich wyborach, natomiast w przypadku referendum ogólnokrajowego kwestie te regulowane są rozporządzeniem ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Dlatego też, w opinii Państwowej Komisji Wyborczej postulat dotyczący opracowania jednego dokumentu regulującego „wszystkie kwestie związane z wyborami i referendum” nie jest możliwy do zrealizowania.
Państwowa Komisja Wyborcza wyjaśnia, że w związku z powtarzającymi się zarzutami o przypadkach nieprawidłowości w spisach wyborców sporządzanych przez gminy jako zadanie zlecone, w tym o umieszczaniu w spisach osób zmarłych, Państwowa Komisja Wyborcza – zgodnie z ustaleniami dokonanymi podczas spotkania w dniu 28 września 2015 r. – zwróciła się pisemnie w dniu 30 września 2015 r. (pismo znak ZPOW-503-189/15), za pośrednictwem komisarzy wyborczych, do wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) z apelem o sprawdzenie przed sporządzeniem spisów wyborców w związku z wyborami do Sejmu i do Senatu czy w rejestrze wyborców uwzględniono wszystkie zmiany wynikające z informacji otrzymanych o osobach w nich ujętych, w tym z informacji przesłanych przez inne gminy, informacji pozyskanych za pośrednictwem aplikacji Źródło, danych z urzędów stanu cywilnego. Ponadto Państwowa Komisja Wyborcza zwróciła uwagę na konieczność sporządzania spisów wyborców z należytą starannością, tak aby nie zdarzały się przypadki ujęcia wyborcy w spisie dwukrotnie lub pominięcia wyborcy w spisie, a także niezwłoczne przesyłanie do właściwych gmin informacji o wpisaniu lub dopisaniu do spisu wyborców. Państwowa Komisja Wyborcza po raz kolejny informuje, że zgodnie z art. 52 § 2 Kodeksu wyborczego „wyborca potwierdza otrzymanie karty do głosowania własnym podpisem w przeznaczonej na to rubryce spisu wyborców.” W sytuacji, gdy wyborca odmówi złożenia podpisu potwierdzającego odbiór karty (kart) do głosowania, zgodnie z przywołanymi wyżej wytycznymi Państwowej Komisji Wyborczych dla obwodowych komisji wyborczych (punkt 26), wydający karty członek komisji w rubryce spisu wyborców „Uwagi” czyni adnotację „odmowa podpisu” i opatruje ją swoją parafą. Obwodowa komisja wyborcza nie ma prawa zmuszenia wyborcy do złożenia podpisu w sytuacji gdy wyborca, bez względu na to z jakich przyczyn, złożenia podpisu odmawia. Zrealizowanie postulowanego nakazu wydawania kart do głosowania tylko tym wyborcom, którzy złożą swój podpis w spisie wyborców jako pokwitowanie odbioru karty (kart) byłoby ewidentnym i pozbawionym jakiejkolwiek podstawy prawnej naruszeniem prawa do głosowania zawarowanego w art. 62 Konstytucji. Państwowa Komisja Wyborcza ponownie podkreśla, że przepisy Kodeksu wyborczego nie przewidują, iż karty do głosowania są drukami ścisłego zarachowania. Związany z powyższym dodatkowy postulat nadania kartom do głosowania statusu druków ścisłego zarachowania naruszałby w sposób bezsporny jedną z podstawowych zasad prawa wyborczego, a mianowicie zasadę tajności głosu (porównanie numeru karty wydanej wyborcy po wyjęciu jej z urny z numerem wpisanym do spisu wyborców pozwalałoby na ustalenie preferencji wyborcy w głosowaniu).
Odnosząc się natomiast do zarzutu dotyczącego wpisywania do spisu wyborców osób nigdzie niezamieszkałych (bezdomnych) z podaniem adresu siedziby komisji obwodowej Państwowa Komisja Wyborcza wyjaśnia, że w przypadku wyborców nigdzie niezamieszkałych, którzy we wniosku o dopisanie do spisu wyborców (spisu osób uprawnionych do udziału w referendum) nie wskazują adresu przebywania na obszarze gminy, dopuszczalne jest wskazanie w spisie wyborców adresu komisji obwodowej jako miejsca przebywania na obszarze gminy/dzielnicy (art. 28 § 4 Kodeksu wyborczego). Wynika to z faktu, że Kodeks wyborczy nie obliguje wyborców bezdomnych, którzy posiadają prawo wybierania, do podawania adresu zamieszkania, ani adresu przebywania na obszarze gminy, co jest zupełnie zrozumiałe w przypadku tych wyborców. Według oceny Komisji wymuszanie na osobach bezdomnych konieczności wskazania adresu, w celu wpisania go do spisu wyborców byłoby nieuzasadnione i stanowiłoby nakłanianie do podania nieprawdy przez te osoby. Państwowa Komisja Wyborcza zauważa jednakże, że osoba nigdzie niezamieszkała, która nie jest ujęta w żadnym rejestrze wyborców, we wniosku musi podać adres jej ostatniego zameldowania na pobyt stały, o ile taki posiadała (art. 28 § 1 i 4 w związku z art. 26 § 7 Kodeksu wyborczego), w celu sprawdzenia, czy posiada ona czynne prawo wyborcze (jest uprawniona do udziału w referendum) oraz czy nie jest ona ujęta w innym spisie. Stosownie bowiem do przepisów prawa wyborczego wyborca (osoba uprawniona do udziału w referendum) może być wpisany tylko do jednego spisu.
Państwowa Komisja Wyborcza zauważa ponadto, że o tym jakie czynności obwodowych komisji wyborczych mogą być utrwalane przez mężów zaufania przesądził ustawodawca w nowelizacji Kodeksu wyborczego. Państwowa Komisja Wyborcza informuje, że według jej oceny niedopuszczalne byłoby nagrywanie czynności komisji w trakcie przeprowadzania głosowania. Bezsprzecznie w takim przypadku naruszona mogłaby zostać bowiem tajność głosowania. Jednakże ewentualna kwestia rozszerzenia zakresu art. 42 § 5 Kodeksu wyborczego należy do ustawodawcy, a nie do Państwowej Komisji Wyborczej.
Państwowa Komisja Wyborcza wyjaśnia także, iż nie jest uprawniona do kontroli polskich placówek dyplomatycznych, o co postulowano w przesłanych pismach. Kompetencje w tym zakresie posiada wyłącznie Minister Spraw Zagranicznych. Państwowa Komisja Wyborcza w ramach swoich kompetencji każdorazowo apeluje do Ministra Spraw Zagranicznych o utworzenie wystarczającej liczby obwodów głosowania za granicą w celu sprawnego przeprowadzenia głosowania. Trzeba także podkreślić, że Państwowa Komisja Wyborcza nie jest uprawniona do podejmowania jakichkolwiek działań w sprawach dotyczących obniżenia kosztów otrzymania paszportu. Przedstawiając powyższe wyjaśnienia Państwowa Komisja Wyborcza ograniczyła je do najistotniejszych problemów podnoszonych podczas spotkania w dniu 28 września 2015 r. Większość pozostałych kwestii wskazanych w skierowanych do Komisji pismach oraz poruszanych podczas wspomnianego spotkania ma charakter postulatów de lege ferenda, które mogą być przedmiotem zainteresowania ustawodawcy. Podtrzymując ustalenia ze spotkania 28 września 2015 r. Państwowa Komisja Wyborcza rozpatrzy je ponownie przygotowując sprawozdanie z przeprowadzonych wyborów dla organów wskazanych w art. 240 i 270 Kodeksu wyborczego.
Państwowa Komisja Wyborcza raz jeszcze podkreśla, że każdorazowo szczegółowo analizuje i rozważa postulaty i propozycje dotyczące organizacji i przeprowadzenia wyborów, zgłaszane zarówno przez wyborców, organy wyborcze, a także ruchy społeczne, w tym także Ruch Kontroli Wyborów. Komisja w miarę możliwości spotyka się osobiście z przedstawicielami różnych podmiotów w celu zapoznania się ze zgłaszanymi opiniami. Jeżeli zgłaszane propozycje są zasadne Komisja uwzględnia je, w ramach posiadanych kompetencji, w wydawanych wytycznych lub przekazuje je komisjom niższego stopnia i organom jednostek samorządu terytorialnego w licznych wyjaśnieniach i apelach.
Państwowa Komisja Wyborcza jednakże wielokrotnie podkreśla, że może podejmować działania wyłącznie w sprawach wynikających z jej ustawowych zadań i kompetencji organów wyborczych, a zgłaszane przez Ruch Kontroli Wyborów propozycje dotyczą często właśnie regulacji, w których decyzje musi podjąć ustawodawca. Państwowa Komisja Wyborcza nie jest także władna do nakładania dodatkowych obowiązków na gminy (np. postulowany obowiązek publikacji danych wszystkich kandydatów na członków obwodowych komisji wyborczych), ani podejmowania działań, do których nie jest uprawniona (np. obniżenie kosztów uzyskania paszportu).
Strona 4 z 4
Publikacja dostępna na stronie: https://wpolityce.pl/spoleczenstwo/269048-krajowy-ruchu-kontroli-wyborow-zadaje-pytanie-pkw-odpowiada-publikujemy-pismo?strona=4
