11) Art. 84 ust. 2 – określenie terminu na rozstrzygnięcie spraw będących w toku.
Art. 84 ust. 2 projektowanej ustawy nakłada na Trybunał obowiązek rozstrzygnięcia spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy w ciągu roku od dnia jej wejścia w życie. Wskazany obowiązek dotyczy wszystkich spraw z wyjątkiem tych, które zostały zainicjowane wnioskiem (art. 84 ust. 2 zd. 2 w zw. z art. 85), a więc spraw zainicjowanych pytaniami prawnymi i skargami konstytucyjnymi. Takie rozwiązanie stanowi ingerencję w proces orzekania przez Trybunał. Tymczasem, jak już wskazywano, w ocenie Trybunału „zadaniem ustawodawcy jest stworzenie optymalnych warunków, a nie ingerowanie w proces orzekania przez określanie momentu, w którym Trybunał może się zająć daną sprawą. (…) [U]stawodawca tylko wyjątkowo i w uzasadnionych wypadkach może określać maksymalny termin rozpoznania sprawy przez Trybunał (…). Niezależność Trybunału wymaga bowiem zagwarantowania mu swobody orzekania nie tylko przez wykluczenie wpływu innych organów na treść jego orzeczeń, ale również na przebieg procedury ich wydawania” (wyrok z 9 marca 2016 r., K 47/15, cz. III, pkt 5.7.5 uzasadnienia). Konstytucja tylko w art. 224 ust. 2 wyznacza Trybunałowi termin na wydanie orzeczenia (prewencyjna kontrola ustawy budżetowej lub ustawy o prowizorium budżetowym). Na dodatek trzeba zauważyć, że rozwiązanie przewidziane w art. 84 ust. 2 może na pewien czas uniemożliwić Trybunałowi orzekanie w sprawach, które wpłyną do niego po dniu wejścia projektowanej ustawy w życie. W pierwszym rzędzie Trybunał będzie musiał bowiem rozstrzygnąć skargi konstytucyjne i pytania prawne wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia projektowanej ustawy w życie, aby dochować terminu określonego w art. 84 ust. 2. Obowiązek nałożony na Trybunał przez art. 84 ust. 2 projektowanej ustawy budzi poważne zastrzeżenia z punktu widzenia zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji), zasady rzetelnego i sprawnego działania instytucji publicznych (wstęp do Konstytucji), zasady niezależności Trybunału i jego odrębności od pozostałych władz (art. 173 Konstytucji) oraz zasady podziału i równowagi władz (art. 10 Konstytucji). W wyroku z 9 marca 2016 r., K 47/15, TK orzekł bowiem o niekonstytucyjności podobnej regulacji (art. 2 ust. 2 nowelizacji grudniowej) z przywołanymi powyżej postanowieniami Konstytucji (zob. wyrok z 9 marca 2016 r., K 47/15, cz. III, pkt 5.10.5 uzasadnienia).
12) Art. 85 ust. 1 – obowiązek zawieszenia postępowań.
Art. 85 ust. 1 projektowanej ustawy przewiduje zawieszenie na 6 miesięcy wszystkich postępowań będących w toku zainicjowanych wnioskami w celu uzupełnienia wniosków zgodnie z wymaganiami określonymi w projektowanej ustawie. Termin podjęcia zawieszonego postępowania jest niezależny od tego, kiedy wnioski zostaną uzupełnione. Taka regulacja międzyczasowa będzie nieuchronnie skutkowała opóźnieniem wydania orzeczeń w sprawach zainicjowanych wnioskami, co budzi poważne zastrzeżenia z punktu widzenia konstytucyjnej zasady rzetelnego i sprawnego działania instytucji publicznych, wynikającej ze wstępu do Konstytucji i mającej zastosowanie także do TK. Jak już wskazywano powyżej, Trybunał podkreślał, że „w kontekście pozycji ustrojowej Trybunału i specyfiki jego kompetencji, szczególnie uzasadnione jest to, aby postępowanie przed Trybunałem było efektywne oraz doprowadziło – w rozsądnym terminie – do wydania ostatecznego orzeczenia, w szczególności w sprawach o istotnym znaczeniu dla funkcjonowania organów państwa albo korzystania z wolności i praw zagwarantowanych konstytucyjnie. Przemawia za tym zasada sprawności działania instytucji publicznych wynikająca ze wstępu do Konstytucji. (…) W konsekwencji ustawowy model postępowania przed sądem konstytucyjnym musi, z jednej strony, uwzględniać specyfikę ustrojowej funkcji Trybunału, z drugiej zaś – zagwarantować efektywność wykonywania przyznanych mu kompetencji” (wyrok z 3 grudnia 2015 r., K 34/15, cz. III, pkt 10.3 uzasadnienia; wyrok z 9 marca 2016 r., K 47/15, cz. III, pkt 5.3.2 uzasadnienia). Co więcej, „ustawodawca nie może obniżać dotychczasowego poziomu rzetelności i sprawności działania istniejącej instytucji publicznej” (wyrok z 9 marca 2016 r., K 47/15, cz. III, pkt 5.3.3 uzasadnienia).
13) Art. 91 – publikacja wyroków Trybunału wydanych w okresie od 10 marca 2016 r. do 30 czerwca 2016 r.
W projekcie przewidziano rozwiązanie, zgodnie z którym rozstrzygnięcia Trybunału „wydane z naruszeniem przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym” w okresie od 10 marca 2016 r. do 30 czerwca 2016 r. podlegają ogłoszeniu w odpowiednim dzienniku urzędowym w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie projektowanej ustawy. Powyższe rozwiązanie może budzić wątpliwości konstytucyjne. Po pierwsze, zgodnie z art. 190 ust. 2 zd. 1 orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu w organie urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony. Dlatego wątpliwości konstytucyjne może budzić określenie w ustawie jakiegokolwiek terminu, który mógłby zniekształcać rozumienie obowiązku niezwłoczności publikacji wynikającego wprost z Konstytucji. Określenie 30-dniowego terminu publikacji orzeczeń może mylnie sugerować, że jego dochowanie wystarcza do spełnienia konstytucyjnego obowiązku niezwłocznej publikacji orzeczeń Trybunału. Tymczasem w wypadku każdego orzeczenia niezwłoczność terminu publikacji należy określać indywidualnie. Jak przy tym zauważał Trybunał, niezwłoczność ogłoszenia orzeczenia TK w odpowiednim dzienniku urzędowym wymaga działania natychmiastowego, bez zbędnej zwłoki (wyrok z 9 grudnia 2015 r., K 35/15, cz. III, pkt 10 uzasadnienia) w danych okolicznościach. Po drugie, nie jest jasne, dlaczego art. 91 pomija kwestię publikacji wyroku z 9 marca 2016 r., K 47/15, tym bardziej że Komisja Wenecka uznała odmowę publikacji tego wyroku za bezprecedensowy krok do dalszego pogłębienia kryzysu konstytucyjnego. Publikacja wyroku z 9 marca 2016 r., K 47/15, jest warunkiem wstępnym rozwiązania kryzysu konstytucyjnego (pkt 143 opinii). Po trzecie, sformułowanie „wydane z naruszeniem przepisów ustawy dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym” budzi poważne wątpliwości ze względu na zasadę niezależności Trybunału (art. 173 Konstytucji) oraz zasadę podziału i równowagi władz (art. 10 Konstytucji). Konstytucja nie przewiduje kompetencji dla jakiegokolwiek organu władzy publicznej do oceny prawidłowości stosowania przez Trybunał przepisów ustawy o Trybunale Konstytucyjnym w procesie orzekania.
14) Art. 92 w zw. z art. 6 ust. 7 – skutki złożenia ślubowania przez sędziego.
Zgodnie z wyrokiem z 3 grudnia 2015 r., K 34/15, art. 137 ustawy o TK z 2015 r. jest zgodny z Konstytucją w zakresie wyboru trzech sędziów Trybunału przez Sejm poprzedniej kadencji. Wyrok usunął wątpliwości co do konstytucyjności kontrowersyjnego elementu procedury wyboru tych sędziów. Dlatego też ich wybór musi być uznany za ważny, a Prezydent jest konstytucyjnie obowiązany do odebrania od nich ślubowania (chodzi o sędziów wybranych na kadencje rozpoczynające się 7 listopada 2015 r.). Trybunał potwierdził to stanowisko w postanowieniu z 7 stycznia 2016 r., U 8/15 (cz. II, pkt 5 uzasadnienia). Na marginesie warto dodać, że konieczność wykonania wyroku z 3 grudnia 2015 r., K 34/15, przez Prezydenta i inne organy władzy publicznej podkreśliła również Komisja Wenecka (pkt 108–109 opinii). Zastosowanie art. 92 projektowanej ustawy mogłoby teoretycznie doprowadzić do podjęcia obowiązków sędziowskich nie przez tych trzech sędziów ważnie wybranych przez Sejm poprzedniej kadencji na podstawie konstytucyjnych przepisów, ale przez trzy osoby wybrane przez Sejm bieżącej kadencji 2 grudnia 2015 r., od których Prezydent odebrał ślubowanie 3 grudnia 2015 r., a które nie podjęły dotychczas obowiązków sędziowskich. Wyrok z 3 grudnia 2015 r., K 34/15, ma moc powszechnie obowiązującą (art. 190 ust. 1 Konstytucji). Wiąże on zatem także sam Trybunał Konstytucyjny i jego Prezesa. Dlatego zastosowanie art. 92 projektowanej ustawy nie może doprowadzić do zniweczenia skutków wyroku z 3 grudnia 2015 r., K 34/15.
Drukujesz tylko jedną stronę artykułu. Aby wydrukować wszystkie strony, kliknij w przycisk "Drukuj" znajdujący się na początku artykułu.
11) Art. 84 ust. 2 – określenie terminu na rozstrzygnięcie spraw będących w toku.
Art. 84 ust. 2 projektowanej ustawy nakłada na Trybunał obowiązek rozstrzygnięcia spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy w ciągu roku od dnia jej wejścia w życie. Wskazany obowiązek dotyczy wszystkich spraw z wyjątkiem tych, które zostały zainicjowane wnioskiem (art. 84 ust. 2 zd. 2 w zw. z art. 85), a więc spraw zainicjowanych pytaniami prawnymi i skargami konstytucyjnymi. Takie rozwiązanie stanowi ingerencję w proces orzekania przez Trybunał. Tymczasem, jak już wskazywano, w ocenie Trybunału „zadaniem ustawodawcy jest stworzenie optymalnych warunków, a nie ingerowanie w proces orzekania przez określanie momentu, w którym Trybunał może się zająć daną sprawą. (…) [U]stawodawca tylko wyjątkowo i w uzasadnionych wypadkach może określać maksymalny termin rozpoznania sprawy przez Trybunał (…). Niezależność Trybunału wymaga bowiem zagwarantowania mu swobody orzekania nie tylko przez wykluczenie wpływu innych organów na treść jego orzeczeń, ale również na przebieg procedury ich wydawania” (wyrok z 9 marca 2016 r., K 47/15, cz. III, pkt 5.7.5 uzasadnienia). Konstytucja tylko w art. 224 ust. 2 wyznacza Trybunałowi termin na wydanie orzeczenia (prewencyjna kontrola ustawy budżetowej lub ustawy o prowizorium budżetowym). Na dodatek trzeba zauważyć, że rozwiązanie przewidziane w art. 84 ust. 2 może na pewien czas uniemożliwić Trybunałowi orzekanie w sprawach, które wpłyną do niego po dniu wejścia projektowanej ustawy w życie. W pierwszym rzędzie Trybunał będzie musiał bowiem rozstrzygnąć skargi konstytucyjne i pytania prawne wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia projektowanej ustawy w życie, aby dochować terminu określonego w art. 84 ust. 2. Obowiązek nałożony na Trybunał przez art. 84 ust. 2 projektowanej ustawy budzi poważne zastrzeżenia z punktu widzenia zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji), zasady rzetelnego i sprawnego działania instytucji publicznych (wstęp do Konstytucji), zasady niezależności Trybunału i jego odrębności od pozostałych władz (art. 173 Konstytucji) oraz zasady podziału i równowagi władz (art. 10 Konstytucji). W wyroku z 9 marca 2016 r., K 47/15, TK orzekł bowiem o niekonstytucyjności podobnej regulacji (art. 2 ust. 2 nowelizacji grudniowej) z przywołanymi powyżej postanowieniami Konstytucji (zob. wyrok z 9 marca 2016 r., K 47/15, cz. III, pkt 5.10.5 uzasadnienia).
12) Art. 85 ust. 1 – obowiązek zawieszenia postępowań.
Art. 85 ust. 1 projektowanej ustawy przewiduje zawieszenie na 6 miesięcy wszystkich postępowań będących w toku zainicjowanych wnioskami w celu uzupełnienia wniosków zgodnie z wymaganiami określonymi w projektowanej ustawie. Termin podjęcia zawieszonego postępowania jest niezależny od tego, kiedy wnioski zostaną uzupełnione. Taka regulacja międzyczasowa będzie nieuchronnie skutkowała opóźnieniem wydania orzeczeń w sprawach zainicjowanych wnioskami, co budzi poważne zastrzeżenia z punktu widzenia konstytucyjnej zasady rzetelnego i sprawnego działania instytucji publicznych, wynikającej ze wstępu do Konstytucji i mającej zastosowanie także do TK. Jak już wskazywano powyżej, Trybunał podkreślał, że „w kontekście pozycji ustrojowej Trybunału i specyfiki jego kompetencji, szczególnie uzasadnione jest to, aby postępowanie przed Trybunałem było efektywne oraz doprowadziło – w rozsądnym terminie – do wydania ostatecznego orzeczenia, w szczególności w sprawach o istotnym znaczeniu dla funkcjonowania organów państwa albo korzystania z wolności i praw zagwarantowanych konstytucyjnie. Przemawia za tym zasada sprawności działania instytucji publicznych wynikająca ze wstępu do Konstytucji. (…) W konsekwencji ustawowy model postępowania przed sądem konstytucyjnym musi, z jednej strony, uwzględniać specyfikę ustrojowej funkcji Trybunału, z drugiej zaś – zagwarantować efektywność wykonywania przyznanych mu kompetencji” (wyrok z 3 grudnia 2015 r., K 34/15, cz. III, pkt 10.3 uzasadnienia; wyrok z 9 marca 2016 r., K 47/15, cz. III, pkt 5.3.2 uzasadnienia). Co więcej, „ustawodawca nie może obniżać dotychczasowego poziomu rzetelności i sprawności działania istniejącej instytucji publicznej” (wyrok z 9 marca 2016 r., K 47/15, cz. III, pkt 5.3.3 uzasadnienia).
13) Art. 91 – publikacja wyroków Trybunału wydanych w okresie od 10 marca 2016 r. do 30 czerwca 2016 r.
W projekcie przewidziano rozwiązanie, zgodnie z którym rozstrzygnięcia Trybunału „wydane z naruszeniem przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym” w okresie od 10 marca 2016 r. do 30 czerwca 2016 r. podlegają ogłoszeniu w odpowiednim dzienniku urzędowym w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie projektowanej ustawy. Powyższe rozwiązanie może budzić wątpliwości konstytucyjne. Po pierwsze, zgodnie z art. 190 ust. 2 zd. 1 orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu w organie urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony. Dlatego wątpliwości konstytucyjne może budzić określenie w ustawie jakiegokolwiek terminu, który mógłby zniekształcać rozumienie obowiązku niezwłoczności publikacji wynikającego wprost z Konstytucji. Określenie 30-dniowego terminu publikacji orzeczeń może mylnie sugerować, że jego dochowanie wystarcza do spełnienia konstytucyjnego obowiązku niezwłocznej publikacji orzeczeń Trybunału. Tymczasem w wypadku każdego orzeczenia niezwłoczność terminu publikacji należy określać indywidualnie. Jak przy tym zauważał Trybunał, niezwłoczność ogłoszenia orzeczenia TK w odpowiednim dzienniku urzędowym wymaga działania natychmiastowego, bez zbędnej zwłoki (wyrok z 9 grudnia 2015 r., K 35/15, cz. III, pkt 10 uzasadnienia) w danych okolicznościach. Po drugie, nie jest jasne, dlaczego art. 91 pomija kwestię publikacji wyroku z 9 marca 2016 r., K 47/15, tym bardziej że Komisja Wenecka uznała odmowę publikacji tego wyroku za bezprecedensowy krok do dalszego pogłębienia kryzysu konstytucyjnego. Publikacja wyroku z 9 marca 2016 r., K 47/15, jest warunkiem wstępnym rozwiązania kryzysu konstytucyjnego (pkt 143 opinii). Po trzecie, sformułowanie „wydane z naruszeniem przepisów ustawy dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym” budzi poważne wątpliwości ze względu na zasadę niezależności Trybunału (art. 173 Konstytucji) oraz zasadę podziału i równowagi władz (art. 10 Konstytucji). Konstytucja nie przewiduje kompetencji dla jakiegokolwiek organu władzy publicznej do oceny prawidłowości stosowania przez Trybunał przepisów ustawy o Trybunale Konstytucyjnym w procesie orzekania.
14) Art. 92 w zw. z art. 6 ust. 7 – skutki złożenia ślubowania przez sędziego.
Zgodnie z wyrokiem z 3 grudnia 2015 r., K 34/15, art. 137 ustawy o TK z 2015 r. jest zgodny z Konstytucją w zakresie wyboru trzech sędziów Trybunału przez Sejm poprzedniej kadencji. Wyrok usunął wątpliwości co do konstytucyjności kontrowersyjnego elementu procedury wyboru tych sędziów. Dlatego też ich wybór musi być uznany za ważny, a Prezydent jest konstytucyjnie obowiązany do odebrania od nich ślubowania (chodzi o sędziów wybranych na kadencje rozpoczynające się 7 listopada 2015 r.). Trybunał potwierdził to stanowisko w postanowieniu z 7 stycznia 2016 r., U 8/15 (cz. II, pkt 5 uzasadnienia). Na marginesie warto dodać, że konieczność wykonania wyroku z 3 grudnia 2015 r., K 34/15, przez Prezydenta i inne organy władzy publicznej podkreśliła również Komisja Wenecka (pkt 108–109 opinii). Zastosowanie art. 92 projektowanej ustawy mogłoby teoretycznie doprowadzić do podjęcia obowiązków sędziowskich nie przez tych trzech sędziów ważnie wybranych przez Sejm poprzedniej kadencji na podstawie konstytucyjnych przepisów, ale przez trzy osoby wybrane przez Sejm bieżącej kadencji 2 grudnia 2015 r., od których Prezydent odebrał ślubowanie 3 grudnia 2015 r., a które nie podjęły dotychczas obowiązków sędziowskich. Wyrok z 3 grudnia 2015 r., K 34/15, ma moc powszechnie obowiązującą (art. 190 ust. 1 Konstytucji). Wiąże on zatem także sam Trybunał Konstytucyjny i jego Prezesa. Dlatego zastosowanie art. 92 projektowanej ustawy nie może doprowadzić do zniweczenia skutków wyroku z 3 grudnia 2015 r., K 34/15.
Strona 5 z 9
Publikacja dostępna na stronie: https://wpolityce.pl/polityka/298878-tylko-u-nas-opinie-biura-tk-oraz-prawnikow-pis-dowodza-ze-na-gruncie-prawa-spor-o-trybunal-moze-trwac-do-konca-swiata?strona=5
Dziękujemy za przeczytanie artykułu!
Najważniejsze teksty publicystyczne i analityczne w jednym miejscu! Dołącz do Premium+. Pamiętaj, możesz oglądać naszą telewizję na wPolsce24. Buduj z nami niezależne media na wesprzyj.wpolsce24.
