24 marca obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. „Dzień hołdu dla cichych strażników człowieczeństwa(…) Rzeczpospolita zawsze będzie pamiętać o swoich Bohaterach i pielęgnować prawdę o Ich heroizmie” - napisał na platformie X prezydent Andrzej Duda, który w 2018 r. zainicjował tę formę upamiętnienia Polaków, którzy w czasie II wojny światowej, pod okupacją niemiecką, pomagali Żydom, mimo iż groziła za to kara śmierci.
Obchodzimy dziś Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką – dzień hołdu dla cichych strażników człowieczeństwa. To święto jest pomnikiem solidarności, ogromnego cierpienia i poświęcenia naszych Rodaków, którzy pozostali wierni najwyższym ideałom i nie wyrzekli się ich nawet w obliczu śmiertelnego zagrożenia
— napisał na platformie X prezydent Andrzej Duda.
Rzeczpospolita zawsze będzie pamiętać o swoich Bohaterach i pielęgnować prawdę o Ich heroizmie. Cześć Ich Pamięci!
— podsumował.
CZYTAJ TAKŻE: Prezydent w Markowej: Mimo tego, że groziła kara śmierci za pomoc Żydom, to ok. milion Polaków, niosło ją swoim pobratymcom
IPN: Zachowali człowieczeństwo w nieludzkich czasach
Zachowali człowieczeństwo w nieludzkich czasach Siedemnaście osób – dziewięcioro Polaków i ośmioro Żydów – zginęło zaraz po sobie tylko dlatego, że Niemcy dzielili ludzi na „wartych i niewartych życia”, a za wszelką pomoc, jaką świadczono wykluczonym i prześladowanym, zabijali całe rodziny. 81 lat temu ich ofiarami padli Ulmowie i ukrywani przez nich Żydzi
— czytamy na profilu IPN na platformie X.
Markowa na Podkarpaciu. Tu w nocy z 23 na 24 marca 1944 roku wydarzył się niewyobrażalny dramat niewinnych osób. Niemcy byli tego dnia dosłownie panami życia i śmierci. Jeszcze nie wstał świt, gdy niemieccy żandarmi okrążyli gospodarstwo Józefa i Wiktorii Ulmów. Rozkazy wydawał por. Eilert Dieken – szef posterunku żandarmerii w niedalekim Łańcucie. Pomagało mu czterech innych Niemców: Josef Kokott, Michael Dziewulski, Gustaw Unbehend i Erich Wilde
— przypomina Instytut Pamięci Narodowej.
U Ulmów zjawiło się też kilku tzw. granatowych policjantów (funkcjonariuszy utworzonej przez Niemców formacji Polnische Polizei im Generalgouvernement, w której służyli Polacy). Od jednego z nich – Włodzimierza Lesia – wszystko się zaczęło. To on najprawdopodobniej doniósł Niemcom na Ulmów… Najpierw z rąk Niemców zginęło ośmioro Żydów – członkowie rodzin Szalów i Goldmanów, w tym matka z małym dzieckiem. Później przyszła kolej na Polaków. Oprawcy wyprowadzili wielodzietną rodzinę przed zabudowania. Pierwszy od kuli zginął Józef Ulma – 44-letni żywiciel rodziny. Niemcy strzelili też do młodszej o 12 lat żony gospodarza, Wiktorii. W chwili śmierci była w ostatnim miesiącu ciąży!
— podkreśla IPN.
Nastąpiła chwila przerwy, bo kaci nie wiedzieli, co zrobić z dziećmi zamordowanego małżeństwa. Ale Dieken szybko rozwiał ich wątpliwości, rozkazując strzelać. W krótkich odstępach czasu Niemcy zabili jeszcze: 8-letnią Stanisławę, 6-letnią Barbarę, 5-letniego Władysława, 4-letniego Franciszka, 3-letniego Antoniego. Najmłodsza ofiara – Maria – miała zaledwie 1,5 roku…
— zwrócono uwagę.
24 marca – w rocznicę tragicznych wydarzeń w Markowej – obchodzimy Narodowy Dzień Polaków Ratujących Żydów
— podsumowuje IPN.
Za granicą wciąż mało wiadomo o Polakach Ratujących Żydów
W ramach obchodów Narodowego Dnia Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką zaplanowano szereg wydarzeń. Jednym z nich jest spotkanie z Manuelą Tulli, dziennikarką włoskiej agencji ANSA, współautorką książki „Zabili nawet dzieci. Historia rodziny Ulmów, męczenników, którzy pomagali Żydom” (wł. Uccisero anche i bambini. Gli Ulma, la famiglia martire che aiuto gli ebrei).
W rozmowie z PAP Tulli oceniła, że poza granicami Polski w przestrzeni publicznej wciąż jest niewiele informacji o Polakach, którzy ratowali Żydów w czasie Zagłady”.
Jest pewna luka, która wymaga wypełnienia, zarówno w edukacji, jak i w świadomości międzynarodowej
— oceniła. Przyznała, że historię rodziny Ulmów poznała przygotowując reportaż na temat pomocy jaką Polacy okazali Ukraińcom po agresji rosyjskiej na Ukrainę.
Historia rodziny Ulmów porusza włoską opinię publiczną swoją prostotą i jednocześnie niezwykłym heroizmem. Jako Włoszka i przyjaciółka Polski uważam, że wciąż brakuje świadomości, jak wielką wartość mają takie opowieści oraz jak wiele mogą wnieść do współczesnej refleksji nad człowieczeństwem, odwagą i solidarnością
— stwierdziła.
Zwróciła uwagę, że w Markowej – znajdowało się około dwudziestu rodzin, które również ukrywały Żydów przed niemieckimi, nazistowskimi prześladowaniami.
Nawet po tragicznej masakrze z 24 marca 1944 roku kontynuowały swoją misję, narażając życie własne i swoich bliskich. To anonimowi bohaterowie, którym należy się nasza pamięć, szacunek i uznanie. Ich postawa jest wzorem, z którego wszyscy możemy czerpać
— powiedziała.
Spotkanie z Tulli zostało zorganizowane przez Centrum Relacji Katolicko-Żydowskich KUL im. Abrahama J. Heschela.
Narodowy Dzień Pamięci Polaków Ratujących Żydów
Narodowy Dzień Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką został ustanowiony z inicjatywy prezydenta Andrzeja Dudy w 2018 r. Jest wyrazem czci dla tych, którzy pomagali Żydom. Wybór daty nawiązuje do dnia, w którym Niemcy zamordowali w Markowej rodzinę Ulmów. 24 marca 1944 r. życie stracili Józef Ulma, jego ciężarna żona Wiktoria, ich szóstka dzieci (oraz jedno nienarodzone), a także ośmioro ukrywanych przez polską rodzinę Żydów z rodzin Didnerów, Grünfeldów i Goldmanów.
W Markowej przed wojną żyło 120 Żydów, przeżyło 21. Część z nich ukrywała się we wsi. Za pomoc Żydom, w 1995 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali pośmiertnie uhonorowani tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 2010 r. prezydent Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. 10 września 2023 r., decyzją papieża Franciszka, rodzina Ulmów została beatyfikowana.
CZYTAJ TAKŻE: 80. rocznica mordu Niemców na rodzinie Ulmów. Obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów
aja/PAP
Publikacja dostępna na stronie: https://wpolityce.pl/historia/724693-dzis-narodowy-dzien-pamieci-polakow-ratujacych-zydow
