Europejski Trybunał Praw Człowieka potępił Rosję za odmówienie dostępu do archiwów na temat sowieckich represji m.in. organizacji pozarządowej, zajmującej się tymi kwestiami, Memoriał, uhonorowanej w 2022 roku Pokojową Nagrodą Nobla.

Badanie prawdy historycznej stanowi integralną część wolności słowa

— podkreśla w komunikacie Trybunał z siedzibą w Strasburgu.

Skargi w tej sprawie zostały złożone w latach 2012-22 przez pięciu obywateli Rosji badających historię represji politycznych w Związku Sowieckim oraz przez Memoriał w celu uzyskania dostępu do archiwów dotyczących m.in. „egzekucji i deportacji etnicznych zleconych przez organy pozasądowe w latach 30. i 40. XX wieku”.

W tym samym czasie Marie Dupuy, szwajcarska siostrzenica Raoula Wallenberga – szwedzkiego dyplomaty, który uratował pod koniec II wojny światowej dziesiątki tysięcy węgierskich Żydów, dostarczając im szwedzkie dokumenty – także zabiegała o dostęp do archiwów dotyczących sowieckich represji. Dupuy szukała informacji dotyczących losów Wallenberga, zmarłego w lipcu 1947 roku na Łubiance w Moskwie.

We wszystkich przypadkach wnioskodawcom całkowicie odmówiono dostępu do informacji, przekazano niepełne informacje lub zakazano im kopiowania oryginalnych dokumentów

— podaje Trybunał.

Jednego z wnioskodawców uznano nawet za winnego nielegalnego wejścia w posiadanie „osobistych i rodzinnych tajemnic” ofiar represji etnicznych podczas badań nad przymusowymi przesiedleniami Rosjan pochodzenia niemieckiego.

Odpowiedzialność Rosji przed Trybunałem

ETPCz uznał, że odmowa dostępu do archiwów jest traktowana jako „ingerencja w prawo tych osób do otrzymania informacji”, a zatem stanowi naruszenie art. 10. Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, dotyczącego wolności słowa.

Po napaści na Ukrainę w lutym 2022 roku Rosja została wykluczona z Rady Europy i od 16 września 2022 roku nie jest już stroną Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, ale odpowiada przed Trybunałem za naruszenia popełnione przed wykluczeniem.

CZYTAJ WIĘCEJ:

— Kijów czy Nowogród? Mit założycielski współczesnej Rosji. Wykład historiozoficzny Putina na temat rosyjskiej państwowości

— „Wobec agresywnych działań Rosji państwa Morza Bałtyckiego stanęły w obliczu coraz bardziej złożonych zagrożeń”. Wspólna deklaracja

PAP/JW