Wzrosło niebezpieczeństwo, że Brexit dokona się chaotycznie – bez umowy między Wielką Brytanią a Unią Europejską o warunkach wyjścia z UE i ramach stosunków z UE po wyjściu. Brak umowy spowodowałby absurdalne, wielkie i dramatyczne problemy i straty gospodarcze, finansowe, społeczne, polityczne i inne dla obu stron. Jednym z licznych problemów byłoby zawiśnięcie w próżni wszystkich tych obywateli UE, którzy nie mają obywatelstwa brytyjskiego i tylko dzięki obywatelstwu unijnemu mieszkają, uczą się w szkołach, studiują na uczelniach, pracują, prowadzą przedsiębiorstwa i wychowują dzieci w Wielkiej Brytanii. Najliczniejsza grupa to Polacy – blisko milion polskich obywateli zamieszkałych w Anglii, Walii, Szkocji i Północnej Irlandii. W takiej samej próżni zawisłby również blisko milion Brytyjczyków – ponad milion według niektórych źródeł – mieszkających w Polsce i pozostałych 26 krajach UE także tylko dzięki obywatelstwu unijnemu, które utracą w chwili Brexitu.

Niebezpieczeństwo wzrosło, bo izba wyższa parlamentu Zjednoczonego Królestwa uchwaliła dwie z trzech poprawek istotnych z międzynarodowego punktu widzenia, zgłoszonych przez jej członków do ustawy o wyjściu z Unii Europejskiej. Wszystkie trzy poprawki – i zagrożenia z nich wynikające – opisałem przed obradami izby wyższej w artykule „Rząd Wielkiej Brytanii nie ma większości w Izbie Lordów, która może wywołać trzęsienie ziemi w sprawie Brexitu”. Jeśli Izba Gmin odrzuci poprawki Izby Lordów, lordowie mogą je przywrócić. Izba niższa ma władzę ostatecznego odrzucenia poprawek izby wyższej do ustawy o Brexicie, ale dopiero po roku parlamentarnego ping-ponga – w Zjednoczonym Królestwie to pojęcie konstytucyjne – czyli przerzucania się nieostateczną ustawą jak piłeczką przez izby. Roczny ping-pong spowodowałby duże opóźnienie Brexitu oraz międzynarodową dyskredytację i osłabienie Londynu wobec Brukseli. Zatem izby będą zmierzać do kompromisu – wysoko cenionego w brytyjskiej kulturze politycznej.

Upadła w Izbie Lordów tylko poprawka rewolucyjna, wymagająca zatwierdzenia umowy z Unią Europejską w referendum powszechnym w Wielkiej Brytanii – drugim referendum o Brexicie. Ale przeszła inna z trzech poprawek, będąca łagodniejszą wersją poprzedniej: umowę musi zatwierdzić brytyjski parlament – obie izby, w tym Izba Lordów, której większość okazała się w sprawach Brexitu nastawiona opozycyjnie do rządu premier Theresy May. Prawdopodobnie parlament – dla podkreślenia swojej niezależności i wagi – odmówi zatwierdzenia umowy i zażąda renegocjacji, twierdząc że wyborcom i ogólnie Zjednoczonemu Królestwu należą się bardziej korzystne warunki. Unia prawdopodobnie odpowie odmową renegocjowania umowy właśnie wynegocjowanej, a brytyjskie członkostwo wygaśnie mimo braku umowy po dwóch latach od notyfikacji zamiaru wyjścia, zapowiedzianej przez rząd May na marzec 2017 roku.

Druga poprawka uchwalona przez izbę wyższą dotyczy mieszkających w Wielkiej Brytanii obywateli innych państw Unii Europejskiej – głównie Polski. Wersja uchwalona jest bardzo łagodna: nie zawiera projektu zapisów umowy z UE ani nie ustanawia praw jednostronnie. Jedynie wymaga od rządu May przedstawienia propozycji jednostronnych regulacji, które po Brexicie zapewnią Polakom i innym obywatelom unijnym kontynuację praw takich, jakie mają dziś wskutek należenia Zjednoczonego Królestwa do Unii. Poprawka zalicza do tych praw „potencjał” otrzymania brytyjskiego prawa stałego pobytu. Mimo, że swoboda wyboru kraju zamieszkania (również poza strefą Schengen, więc nie ma znaczenia pozostawanie Wielkiej Brytanii na zewnątrz strefy) przysługuje wszystkim obywatelom UE od dziesięcioleci, brytyjskie prawo stałego pobytu dostawaliby dopiero „w przyszłości” – lordowie nie określili, jak odległej. Taka sytuacja byłaby zbliżona do próżni, czyniąc los milionów ludzi niepewnym i nieznośnym. Brexit łatwiej zacząć niż skończyć.

CZYTAJ TAKŻE: Premier Theresa May: „Brexit znaczy Brexit” – „wychodzimy z Unii Europejskiej”. Bez gwarancji dla obywateli UE w UK

Młodzi Brytyjczycy z Pokolenia 36 Procent nie chcą zmieniać świata. Oddają władzę rodzicom i dziadkom

Szkocja wyjdzie, ale z UK. Ani przez chwilę nie będzie poza UE