Ostatnie 26 lat to nie tylko Polska w Sojuszu Północnoatlantyckim. To także NATO w Polsce. „Weszliśmy do NATO i jesteśmy częścią wolnego świata. Ale cały świat zrozumie, że tutaj rzeczywiście nie ma już absolutnie cienia rosyjskiej strefy wpływów wtedy, gdy będą tutaj wojska NATO. Będą naprawdę” - mówił śp. prezydent Lech Kaczyński prawie dwadzieścia lat temu. Później rzeczywiście tak się stało. Na szczycie NATO w Warszawie, w lipcu 2016 r., zapadła decyzja o umieszczeniu na wschodniej flance NATO batalionowych grup bojowych. W tej chwili w ramach ciągłej, rotacyjnej oraz stałej obecności, na terenie Polski stacjonuje w sumie ok. 10 tys. żołnierzy USA oraz innych państw NATO.
Dwadzieścia sześć lat temu, 12 marca 1999 r. w niewielkiej miejscowości Independence w stanie Missouri w USA ówczesny Minister Spraw Zagranicznych Bronisław Geremek w rządzie Jerzego Buzka przekazał Sekretarz Stanu USA Madeleine Albright akt przystąpienia Polski do Traktatu Północnoatlantyckiego. Towarzyszyli mu Szefowie MSZ Czech i Węgier, którzy złożyli bliźniacze dokumenty w imieniu swoich państw. Miejsce wybrano nieprzypadkowo – z Independence związany był pierwszy powojenny Prezydent USA Harry Truman, inicjator powstania Paktu Północnoatlantyckiego, największej organizacji wojskowej na świecie. Na liście gości – obok generałów, kongresmenów i ambasadorów – figurowali Jan Nowak Jeziorański i płk Ryszard Kukliński.
„Dla nas dopiero teraz kończy się zimna wojna”
Gdy szef polskiej dyplomacji złożył dokumenty akcesyjne, major Tadeusz Buk, odbywający roczne studia w akademii dowódczej w Leavenworth w sąsiednim stanie Kansas, uroczyście wniósł polską flagę. (Kilka lat później gen. Tadeusz Buk zostanie Dowódcą Wojsk Lądowych, a 10 kwietnia 2010 r. straci życie w katastrofie smoleńskiej wraz z Prezydentem RP, najważniejszymi politykami oraz dowódcami wojskowymi).
Dla nas dopiero teraz kończy się zimna wojna. Polska wraca na zawsze tam, gdzie jest jej miejsce, do wolnego świata
— powiedział Bronisław Geremek do zgromadzonych w Independence.
Na zakończenie wystąpienia przekazał Bibliotece im. Trumana symboliczny plakat z polskich, częściowo wolnych wyborów parlamentarnych w 1989 r.
Ten plakat pomógł nam wygrać
— zaznaczył szef polskiej dyplomacji, nawiązując do zmian ustrojowych w Polsce.
Na plakacie widniał namawiający do udziału w głosowaniu 4 czerwca Garry Cooper (ze znaczkiem Solidarności wpiętym w kowbojską kamizelkę) z filmu „W samo południe”.
Dokładnie w samo południe w Independence Ministrowie Polski, Węgier i Czech podpisali protokoły przekazania dokumentów, a na koniec uczyniła to Madeleine Albright. W tym samym czasie w Warszawie urzędujący wówczas Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski udał się na pl. Piłsudskiego. Tu zorganizowano uroczyste podniesienie flag Polski i NATO.
W uroczystości wzięli udział Premier, przedstawiciele rządu, wysocy dostojnicy państwowi, przedstawiciele korpusu dyplomatycznego oraz przebywający z oficjalną wizytą w Polsce Prezydent Islandii
— głosił wydany wówczas komunikat.
Kilka dni później Madeleine Albright przekazała oficjalną wiadomość o nowych członkach NATO Sekretarzowi Generalnemu NATO Javierowi Solanie, a nasz akt ratyfikacyjny spoczął w Archiwum Narodowym w Waszyngtonie, obok protokołów innych członków Paktu.
Od strony formalnej zakończyło to mozolny, siedmioletni proces akcesji Polski do Sojuszu. Od tego momentu Polska objęta jest gwarancjami bezpieczeństwa wynikającymi m.in. z art. 5 Traktatu. Zobowiązana jest także m.in. do stałego utrzymywania i rozwoju własnych zdolności obronnych i pomocy innym sojusznikom.
Ponadpartyjne poparcie dla członkostwa w Sojuszu
Przed rokiem, w 25. rocznicę tego wydarzenia ówczesny Prezydent USA Joe Biden zaprosił Prezydenta Andrzeja Dudę oraz Premiera Donalda Tuska do Gabinetu Owalnego w Białym Domu. Było to wyjątkowe zaproszenie, choćby ze względu na fakt, że nigdy wcześniej Prezydent i Premier nie byli zaproszeni do Białego Domu równocześnie.
Bywaliśmy jednocześnie z Premierem w Stanach Zjednoczonych. Z okazji 50. rocznicy powstania NATO byliśmy w USA z Premierem Jerzym Buzkiem, ale spotkania z Prezydentem USA zawsze były osobne
— wspominał w rozmowie z Polską Agencją Prasową były Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski.
Gdy przystępowaliśmy do NATO, sytuacja na szczytach władzy w Polsce wyglądała podobnie, jak obecnie: Prezydent i Premier reprezentowali różne obozy polityczne. Ale tak jak dziś, tak i ćwierć wieku temu przedstawiciele polskich władz – niezależnie od tego, jaką partię polityczną reprezentowali – w sprawach bezpieczeństwa Polski, a więc też w kwestii akcesu do NATO mieli wspólny pogląd. Ponadpartyjne poparcie dla naszego członkostwa w NATO realizowały konsekwentnie wszystkie rządy, wspierane przez działania dyplomatów, wojskowych oraz ekspertów.
Nawet postkomunistyczna lewica, która pierwotnie „gwarancje bezpieczeństwa” dla Polski widziała wyłącznie na Wschodzie, w ciągu kilku lat całkowicie zrewidowała swoje stanowisko. Dlatego nikt się nie dziwił, gdy w przeddzień wejścia do NATO ówczesny Premier Jerzy Buzek zaprosił na wspólne celebrowanie zwycięstwa wszystkich poprzednich premierów pokomunistycznej Polski od Tadeusza Mazowieckiego po Włodzimierza Cimoszewicza.
Choć w pierwszych miesiącach po upadku PRL celem Polski nie było członkostwo w NATO – nierealne, dopóki istniał ZSRR – polscy politycy od początku zabiegali o nawiązanie kontaktów z Sojuszem, licząc w przyszłości na gwarancje ochrony dla naszego kraju. Wciąż jeszcze istniał Układ Warszawski (polityczno–wojskowa organizacja państw bloku wschodniego z dominującą rolą ZSRR), a na terenie Polski stacjonowały sowieckie czołgi, gdy w marcu 1990 r. Szef MSZ Krzysztof Skubiszewski odwiedził Kwaterę Główną NATO, a we wrześniu Sekretarz Generalny Sojuszu Manfred Wörner złożył pierwszą wizytę w Polsce.
W kilka dni po zakończeniu wojskowej współpracy w ramach Układu Warszawskiego, Prezydent Lech Wałęsa rozmawiał w Brukseli z Sekretarzem Generalnym NATO. Ale samo spotkanie – by nie budzić sensacji – zorganizowano w polskiej ambasadzie.
Do Kwatery Głównej NATO Lech Wałęsa będzie oficjalnie zaproszony dopiero w lipcu 1991 r., w trzy dni po upadku Układu. Po tych rozmowach Prezydent mówi już wprost:
Pragniemy jednej, bezpiecznej Europy, a jej gwarancje znajdują się w NATO.
„Filar bezpieczeństwa europejskiego”
Kolejne miesiące przynoszą coraz bardziej zdecydowane apele, wsparte przez dyplomatyczne starania – we wrześniu 1991 r. postulat przyjęcia państw Europy Środkowej i Wschodniej do największego wojskowego sojuszu na świecie Premier Jan Krzysztof Bielecki prezentuje na forum Rady Atlantyckiej w Waszyngtonie.
Jego następca Premier Jan Olszewski zacieśnienie więzi z NATO wpisuje wprost do sejmowego exposé w grudniu 1991 r., uznając Sojusz za „filar bezpieczeństwa europejskiego, a obecność wojsk USA w Europie za czynnik stabilizujący”.
Sytuacja geopolityczna robi się bardziej klarowna – kilka tygodni wcześniej upadł Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Po raz pierwszy w oficjalnych dokumentach Ministerstwa Obrony Narodowej znajduje się stwierdzenie, że członkostwo w NATO jest strategicznym celem polityki obronnej RP. I równolegle przyspieszono negocjacje, mające na celu wycofanie armii rosyjskiej, która wciąż stacjonowała na terenie Polski.
We wrześniu 1992 r. po rozmowach Premier Hanny Suchockiej i Ministra Obrony Janusza Onyszkiewicza w Brukseli Hanna Suchocka zapewnia, że Polska będzie gotowa przystąpić do NATO wcześniej niż do Wspólnoty Europejskiej.
Kluczowe słowa padają w końcu w styczniu 1994 r. – Prezydent Bill Clinton podczas wizyty w Pradze deklaruje, że rozszerzenie nie jest już kwestią „czy”, ale „jak i kiedy”. Powtarza tę deklarację podczas wizyty w Warszawie w lipcu tego samego roku. Jesienią Kongres upoważnia Prezydenta USA do rozszerzenia współpracy wojskowej NATO o Polskę, Czechy, Słowację i Węgry. W 50. rocznicę utworzenia NATO staje się to faktem.
Mimo upływu lat stosunek polskiej klasy politycznej do naszej obecności w strukturach Paktu Północnoatlantyckiego jest niezmienny.
Podczas ubiegłorocznych ćwiczeń wojskowych Dragon 24 Prezydent Andrzej Duda zapewniał: – To bardzo ważne, by nasi sojusznicy wiedzieli, że Polska jako całość – w sensie politycznym – w sprawach bezpieczeństwa, w sprawach modernizacji polskiej armii mówi jednym głosem.
„Weszliśmy do NATO i jesteśmy częścią wolnego świata”
Pierwsze jednostki wojsk NATO gościły na terenie Polski początkowo w niewielkim zakresie – w Szczecinie rozlokowano Wielonarodowy Korpus Północno–Wschodni, kilka lat później w Bydgoszczy powstało Centrum Szkolenia Sił Połączonych.
Zwracał na to uwagę śp. Prezydent Lech Kaczyński.
Weszliśmy do NATO i jesteśmy częścią wolnego świata. Ale cały świat zrozumie, że tutaj rzeczywiście nie ma już absolutnie cienia rosyjskiej strefy wpływów wtedy, gdy będą tutaj wojska NATO. Będą naprawdę
— cytował słowa zmarłego Prezydenta RP Andrzej Duda.
Dziś sytuacja wygląda już inaczej – na szczycie NATO w Warszawie w 2016 r. zapadła decyzja o umieszczeniu na wschodniej flance NATO batalionowych grup bojowych.
W ramach ciągłej, rotacyjnej oraz stałej obecności na terenie Polski stacjonuje w tej chwili – część na mocy umów dwustronnych Polska–USA, część jako wojska sojusznicze – w sumie ok. 10 tys. żołnierzy ze Stanów Zjednoczonych oraz innych krajów NATO.
Jesteśmy dumni, że możemy być dzisiaj członkiem Sojuszu Północnoatlantyckiego, który gwarantuje bezpieczeństwo naszej części Europy i świata i dzięki któremu my także możemy gwarantować bezpieczeństwo tym, którzy chcą żyć w wolnych, demokratycznych, suwerennych krajach; którzy chcą się rozwijać i budować na świecie pokój
— mówił Prezydent Andrzej Duda w 20. rocznicę przystąpienia do Paktu Północnoatlantyckiego.
W orędziu z okazji 25. rocznicy Polski w strukturach NATO Andrzej Duda zapewnił:
Nie było i nie ma lepszego gwaranta bezpieczeństwa niż Sojusz Północnoatlantycki.
Gwałtowne zmiany na arenie międzynarodowej nie wpłynęły na zmianę tego stanowiska.
Członkostwo w NATO jest dla Polaków najważniejsze
— powtórzył Andrzej Duda po ubiegłotygodniowym spotkaniu z obecnym Sekretarzem Generalnym NATO Markiem Ruttem.
Polski przywódca złożył wówczas oficjalne pismo w sprawie przedstawienia na szczycie NATO w Hadze wniosku o podniesienie przez kraje Sojuszu Północnoatlantyckiego wydatków na obronność do poziomu 3 proc. PKB.
Polska jako lider
Zgodnie z ustaleniami sprzed jedenastu lat ze szczytu w walijskim Newport, już teraz państwa członkowskie powinny przeznaczać na ten cel każdego roku minimum 2 proc. PKB. Jednak nie wszystkim udaje się to zobowiązanie zrealizować.
Nasza pozycja w tym zestawieniu jest niekwestionowana – w minionym roku wydaliśmy na obronność ok. 4 proc. PKB. W tym roku nasze wydatki mają sięgnąć aż 5 proc.
Polacy godzą się na wydawanie prawie 5 proc. PKB na obronność, bo widzą, że odrodził się rosyjski imperializm. To niebezpieczeństwo jest realne
— mówił niedawno w Brukseli Andrzej Duda.
By zagwarantować, że kolejne polskie rządy utrzymają ten trend i w przyszłości nie obniżą łatwo wydatków na obronność Prezydent RP zaproponował w minionym tygodniu dodanie do konstytucji zapisu, że te wydatki nie spadną poniżej 4 proc. PKB.
Modernizujemy dziś armię i cały czas rozbudowujemy nasze siły zbrojne. Kupujemy dla nich najnowocześniejszy sprzęt. To niekończący się proces, bo trzeba będzie ten sprzęt w przyszłości utrzymać, trzeba będzie go odnawiać i modernizować. Z tym zawsze będą związane koszty
— wyjaśnił Prezydent RP.
Publikacja dostępna na stronie: https://wpolityce.pl/polityka/723639-droga-polski-do-nato-jestesmy-czescia-wolnego-swiata
