Sędzia Mirek ocenił, że „niestety w taki sposób, w jaki zostało to określone w art. 139 konstytucji, to użyte tam sformułowania i skąpość tej regulacji ograniczającej się do dwóch zdań, powoduje, że proces wykładni jest trudny”.

Sędzia dodał, że „problemy interpretacyjne, które wynikają z treści art. 139 konstytucji i ze znaczenia, jakie w języku polskim posiada pojęcia prawa łaski, oraz z uwarunkowań historycznych” spowodowały, że SN powziął poważne wątpliwości co do wykładni tego przepisu i postanowił przedstawić problem poszerzonemu składowi.

Według sędziego, są opinie, że art. 139 jest jasny i przejrzysty, ale tak nie jest, o czym świadczy m.in. wiele publikacji w sprawie. Według niego, problemy interpretacyjne wynikają m.in. ze znaczenia pojęcia prawa łaski w jęz. polskim, które oznacza „darowanie kary prawomocnie orzeczonej”. Zarazem sędzia Mirek zaznaczył, że wykładnia językowa nie jest wystarczająca.

Sędzia Mirek dodał, że podnosi się też argument, iż abolicja indywidualna prezydenta ingeruje we władzę sądowniczą w sposób nie do pogodzenia z zasadami konstytucji i demokratycznego państwa prawa.

Te argumenty można uznać za trafne, ale też należy zwrócić uwagę, że nie można, opierając się tylko na nich, twierdzić że prezydent nie ma uprawnienia do wydawania aktów łaski w formie abolicji indywidualnej

— dodał sędzia.

Podkreślił, że gdyby takie uprawnienie było zapisane wprost w konstytucji, „to należałoby się z tym oczywiście zgodzić i przyjąć, że demokratyczne państwo prawne jest również państwem, w ramach którego prezydent ma możliwość prawa łaski w takiej formie”.

Sędzia przypomniał, że prawa niektórych krajów Europy zakazują głowom państw stosowania „abolicji indywidualnej”; w innych przepisy w tej kwestii są niedookreślone - jak w Polsce; a w części wprost zezwalają na taką abolicję. „Nie ma zatem uniwersalnego pojęcia prawa łaski” - dodał.

Za „słaby argument” uznał on rozwiązania z II RP, bo wtedy prezydent nie miał prawa łaski przed prawomocnym skazaniem. Przypomniał, że w konstytucji PRL, w małej konstytucji z 1992 r. oraz w konstytucji z 1997 r. jest zaś zapis „o prawie łaski” (w PRL przysługiwało ono Radzie Państwa - PAP). Z tego wywodzi się pogląd, że prezydent może stosować prawo łaski bez żadnych ograniczeń - dodał sędzia. Podkreślił, że słabą stroną tego poglądu jest to, że konstytucja PRL z 1952 r. ustanawiała ustrój z władzą jednolitą i bez gwarancji konstytucyjnych.

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego Piotra Ryby mec. Wojciech Wiza ocenił, że to dobra decyzja SN, bo „wątpliwości są na poziomie zasadniczym”. Według pełnomocnika rodziny Andrzeja Leppera i Violetty Małgorzaty Gutt mec. Ryszarda Lubasa, jest to „istotne dla ochrony praw i wolności obywatelskich w zderzeniu z aparatem państwa”.

Stanowisko +siódemki+ będzie wiążące dla składu orzekającego, natomiast potrafię sobie wyobrazić sytuację, w której zarówno politycy, jak i niektórzy prawnicy angażujący się politycznie czy publicystycznie, będą kwestionować to orzeczenie

— dodał Wiza.

Szanujemy decyzję SN; może z tego na przyszłość wyniknąć coś dobrego, będziemy wiedzieli jak działa akt łaski

— powiedział dziennikarzom adwokat Kamińskiego mec. Michał Zuchmantowicz.

Ocenił, że SN wzmiankował w toku posiedzenia o kwestii formalnej dopuszczalności kasacji na podstawie art. 529 Kodeksu postępowania karnego, ale „już nie odniósł się do tego w postanowieniu, które zapadło”. „Stosując ściśle ten przepis, którego wykładnia moim zdaniem nie pozostawia wątpliwości, te kasacje powinny być pozostawione bez rozpoznania” - wskazał.

Mam nadzieję, że tego typu zagadnienie o charakterze formalnym również będzie rozstrzygnięte w składzie poszerzonym

— powiedział, odnosząc się do kwestii dopuszczalności kasacji.

Zgodnie z art. 529 Kpk, wniesieniu i rozpoznaniu kasacji na korzyść oskarżonego nie stoi na przeszkodzie m.in. zatarcie skazania czy akt łaski. Jak mówił przewodniczący składu SN Roman Sądej, przepis ten umożliwia wniesienie kasacji „na korzyść” osoby, wobec której zastosowano prawo łaski, ale nic nie mówi o kasacjach „na niekorzyść”.

Nie zapominając o treści art. 529 Kpk, trzeba powiedzieć jasno, że na gruncie i art. 139 konstytucji, i art. 529 Kpk, przed SN stoi frontalne zadanie dokonania wykładni przepisu art. 139 konstytucji. Takie postanowienie prezydenta, jakie zapadło w tej sprawie, nie zapadło nigdy w historii Polski nowożytnej

— mówił Sądej na początku rozprawy.

Dodał, że SN musi też ocenić, czy taka „abolicja indywidualna”, jak w tym przypadku, mieści się w konstytucyjnym prawie łaski.

W marcu 2015 r. Sąd Rejonowy Warszawa-Śródmieście skazał Kamińskiego (b. szefa CBA, obecnie ministra koordynatora służb specjalnych) i Macieja Wąsika (zastępcę Kamińskiego w CBA; obecnie zastępcę ministra) na trzy lata więzienia, m.in. za przekroczenie uprawnień i nielegalne działania operacyjne CBA. Na kary po dwa i pół roku skazano b. członków kierownictwa CBA - Grzegorza Postka i Krzysztofa Brendela. W listopadzie 2015 r. prezydent Duda ułaskawił całą czwórkę, umarzając postępowanie sądowe. W marcu 2106 r. Sąd Okręgowy w Warszawie prawomocnie uchylił wyrok SR i umorzył całe postępowanie.

Łukasz Starzewski, Marcin Jabłoński (PAP)/ems

-

Polecamy nowy numer największego konserwatywnego tygodnika opinii w Polsce - „wSieci”, w sprzedaży od 6 lutego br., także w formie e-wydania na http://www.wsieci.pl/prenumerata.html.