Mieszkańców zabytkowego osiedla górniczego Nikiszowiec w Katowicach jak co roku w Barbórkę obudziła Orkiestra Dęta Kopalni Węgla Kamiennego „Wieczorek”. Gra od 113 lat, choć wydobycie w kopalni zakończono w 2018 r.

Św. Barbara to patronka trudnej pracy i dobrej śmierci, dlatego na sztandary wzięli ją m.in. górnicy. Barbórka - obchodzona 4 grudnia - to w górnictwie najważniejsze święto.

Poranne parady z udziałem orkiestr górniczych to jedna z barbórkowych tradycji. Ta na Nikiszowcu przyciąga tłumy turystów z całej Polski oraz z zagranicy.

Nikiszowiec nam sprzyja. Ludzie przyjeżdżają, żeby doświadczyć tradycji - orkiestra gra od 113 lat - i zobaczyć przepiękne osiedle. (…) To trzeba przeżyć samemu. Ludzie przyjeżdżający z odległych miejsc są dla nas jak doping dla sportowców na stadionie

— powiedział PAP Andrzej Pisarzowski, pod którego batutą orkiestra gra od 1990 r.

Orkiestra zaczęła obchód osiedla w środę o godz. 7.00. Po drodze grała marsze. Zatrzymała się przy ścianie pamięci górników KWK „Wieczorek”, którzy zginęli podczas pracy, oddając im hołd hymnem górniczym.

Orkiestrę KWK „Wieczorek” założono w 1911 r. W swojej historii miała ona przerwy spowodowane m.in. wybuchem I i II wojny światowej. Obecnie składa się z kilkudziesięciu muzyków profesjonalnych oraz amatorów, a w swoim repertuarze poza marszami i pieśniami regionalnymi ma przeboje muzyki rozrywkowej.

Zarówno obchody Barbórki, jak i tradycje górnośląskich orkiestr górniczych znajdują się na krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Imię Józefa Wieczorka - górnika, powstańca, działacza komunistycznego i posła Sejmu Śląskiego - kopalni nadano po II wojnie światowej. Wcześniej była to Giesche Grube, którą spadkobiercy Georga von Giesche utworzyli w 1883 r.

Nikiszowiec to osiedle familoków, które powstało na początku XX w. dla pracowników koncernu oraz ich rodzin. Zostało zaprojektowane przez kuzynów Emila i Georga Zillmannów. Charakteryzuje je zwarta kwartałowa zabudowa z czerwonej cegły z czerwonymi wnękami okiennymi. Każdy budynek, choć z pozoru identyczny, wyróżnia się oryginalnymi elementami (np. wykuszami, gzymsami, pilastrami). Na murach można znaleźć wiele detali, chociażby górnicze symbole - pyrlik i żelazko. Na wewnętrznych dziedzińcach dawniej znajdowały się chlewiki i piekaroki (piece chlebowe). Mieszkańcy mieli dostęp m.in. do sklepów, pralni z suszarnią oraz maglem, szkoły i gospody.

Osiedle Nikiszowiec w kulturze jest znane m.in. z filmu „Sól ziemi czarnej” Kazimierza Kutza oraz obrazów malarzy nieprofesjonalnych z Grupy Janowskiej, w szczególności Erwina Sówki. Od kilkunastu lat odbywa się na nim popularny jarmark bożonarodzeniowy z rękodziełem. W 2024 r. od 6 do 8 grudnia.

Wydobycie w KWK „Wieczorek” wygaszono w 2018 r. Oficjalnie Spółka Restrukturyzacji Kopalń zakończyła jej likwidację 31 grudnia 2023 r. Obecnie trwają prace nad utworzeniem na terenie dawnej kopalni hubu gamingowo-technologicznego. W 2025 r. Urząd Miasta Katowice planuje przeznaczyć 96 mln zł na pierwszy etap inwestycji. Zakłada on rewitalizację większości zabytkowych budynków kopalnianych, stworzenie przestrzeni biurowych, konferencyjnych oraz studiów nagrań.

tkwl/PAP

CZYTAJ TAKŻE: Nawrocki staje w obronie górników! „Apeluję, by porzucić ekoterroryzm, który prowadzi do destabilizacji społecznej w Polsce”