Sprawiedliwość dla ofiar Rzezi Wołyńskiej. W Puźnikach na zachodzie Ukrainy rozpoczęły się ekshumacje pomordowanych Polaków

W Puźnikach w obwodzie tarnopolskim na zachodzie Ukrainy rozpoczęły się dzisiaj prace ekshumacyjne polskich ofiar Zbrodni Wołyńskiej - poinformował resort kultury. Do informacji ws. ekshumacji w Puźnikach odnosił się wczesniej były szef MKiDN prof. Piotr Gliński, który zaznaczył, że cieszy się, iż obecny rząd kontynuuje wysiłki gabinetu Mateusza Morawieckiego w tej sprawie.

Są to pierwsze takie prace od zniesienia przez stronę ukraińską w listopadzie 2024 r. zakazu poszukiwań i ekshumacji szczątków polskich ofiar wojen i konfliktów na terytorium Ukrainy.

Zbrodnia w Puźnikach została dokonana w nocy z 12 na 13 lutego 1945 r. przez sotnię UPA Petra Chamczuka „Bystrego”. Ukraińscy nacjonaliści wymordowali, według różnych źródeł, od 50 do 120 Polaków.

Jak podało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dzisiejszym komunikacie, resort jako podmiot odpowiedzialny za opiekę nad polskimi grobami wojennymi za granicą oraz za realizację „Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Ukrainy o ochronie miejsc pamięci i spoczynku ofiar wojny i represji politycznych z 21 marca 1994 r.” współpracuje z Fundacją „Wolność i Demokracja”, prowadzącą od 2012 roku poszukiwania oraz ekshumacje Polaków na terenach Ukrainy. Współpraca ma na celu godny pochówek oraz przywrócenie tożsamości polskim cywilom – mieszkańcom wsi Puźniki, zamordowanym przez ukraińskich nacjonalistów w nocy z 12 na 13 lutego 1945 r.

Nieistniejąca wieś Puźniki w obwodzie tarnopolskim i cmentarz, na którym znajduje się masowy grób (widoczny za taśmą), w którym pochowano ok. 80 Polaków zamordowanych przez UPA. Zdjęcia tuż przed rozpoczęciem ekshumacji

— napisał na X Jakub Rybski.

Ekipa ekspertów

Rozpoczęte dziś ekshumacje są kontynuacją prac prowadzonych przez fundację od maja do sierpnia 2023 r., zakończonych odnalezieniem mogiły, w której spoczywają szczątki Ofiar Zbrodni Wołyńskiej. W styczniu 2025 r., na podstawie wyników prac poszukiwawczych, władze ukraińskie udzieliły zezwolenia na przeprowadzenie ekshumacji odnalezionych szczątków.

W pracach koordynowanych przez Fundację „Wolność i Demokracja” biorą udział eksperci z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, Instytut Pamięci Narodowej oraz przedstawiciele ukraińskiej fundacji Wołyńskie Starożytności, która 8 stycznia otrzymała od władz Ukrainy zgodę na poszukiwania. Prace są w całości finansowane z budżetu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

W proces włączone są rodziny zamordowanych, które przekazują materiał do badań genetycznych.

Według wcześniejszych informacji w Puźnikach będzie pracowała grupa około 20 specjalistów, a całym procesem badań genetycznych zajmie się potem łącznie ok. 50 naukowców.

Ministerstwo podkreśliło, że obecność dziennikarzy na miejscu nie może destabilizować prac i wpływać na bezpieczeństwo zespołu, a tym samym narażać wieloletnich wysiłków i rozmów polsko-ukraińskich.

Sytuacja, w której ekipy medialne utrudniają rozpoczęcie zaplanowanych prac, jest dla nas niedopuszczalna. Raz jeszcze prosimy wszystkie ekipy, zwłaszcza te, które zdecydowały się na wyjazd do Puźnik, mimo rekomendacji o stosowaniu się do wytycznych polskiego MSZ, o traktowanie tematu ekshumacji z należytą powagą

— napisało MKiDN w komunikacie.

Spór z Ukrainą

Polskę i Ukrainę od wielu lat różni pamięć o roli Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii, która w latach 1943-1945 dopuściła się ludobójczej czystki etnicznej na blisko 100 tys. polskich kobiet, dzieci i mężczyzn. Od wiosny 2017 r. trwa spór wokół zakazu poszukiwań i ekshumacji szczątków polskich ofiar wojen i konfliktów na terytorium Ukrainy wprowadzonego przez ukraiński IPN. Zakaz został wydany po zdemontowaniu pomnika UPA w Hruszowicach w kwietniu 2017 r.

Decyzja o zniesieniu obowiązującego od 2017 r. moratorium na poszukiwania i ekshumacje szczątków polskich ofiar Zbrodni Wołyńskiej została ogłoszona pod koniec listopada 2024 r. podczas wspólnej konferencji prasowej ministrów spraw zagranicznych Polski Radosława Sikorskiego i Ukrainy Andrija Sybihy. Ukraina potwierdziła wówczas, że „nie ma żadnych przeszkód do prowadzenia przez polskie instytucje państwowe i podmioty prywatne we współpracy z właściwymi instytucjami ukraińskimi prac poszukiwawczych i ekshumacyjnych na terytorium Ukrainy, zgodnie z ustawodawstwem ukraińskim” i zadeklarowała „gotowość do pozytywnego rozpatrywania wniosków w tych sprawach”.

Jak powiedział w wywiadzie dla PAP Paweł Kowal, pełnomocnik rządu ds. odbudowy Ukrainy kierujący polsko-ukraińską Grupą Roboczą ds. dialogu historycznego, wniosków o wydanie zgód na ekshumacje, które Polska traktuje jako „bazowe” i które uzgodniono ze stroną ukraińską, jest obecnie 13.

To są wnioski, które dotyczą kwestii zbrodni wołyńskiej, ale także poszukiwania, ekshumacji w miejscach związanych z innymi wydarzeniami historycznymi, na przykład zbrodniami stalinowskimi, albo z wojną obronną 1939 r. Poza tym składane są kolejne wnioski - składają je także organizacje społeczne, jak w odniesieniu do miejscowości Ugły

— poinformował.

Kontynuacja

Do informacji ws. ekshumacji w Puźnikach odniósł się były szef MKiDN prof. Piotr Gliński, który zaznaczył, że cieszy się, iż obecny rząd kontynuuje wysiłki gabinetu Mateusza Morawieckiego w tej sprawie.

Dobrze, że nasi następcy tego nie zepsuli i że kontynuują ten bardzo trudny dialog

— powiedział prof. Piotr Gliński, poseł PiS, były szef MKiDN, pytany na antenie Radia Zet o ekshumacje w Puźnikach.

Puźniki to jest wieś, w którym to miejscu myśmy uzyskali już dwa lata temu pozwolenie na poszukiwania. Dobrze, że nasi następcy tego nie zepsuli i że kontynuują ten bardzo trudny dialog

— dodał.

Nasi następcy mają w tej chwili lepszy kontekst międzynarodowy, bo Zełenski bardzo przelicytował w polityce międzynarodowej i jest w defensywie. Już nie może tak liczyć w 100 proc., że Niemcy mu wszystko załatwią. W związku z tym musi brać pod uwagę interesy innych krajów

— podkreślił prof. Gliński w Radiu ZET.

CZYTAJ TEŻ:

— Będzie przełom ws. ekshumacji ofiar rzezi wołyńskiej? Ukraina gotowa na rozpatrzenie kolejnych wniosków z Polski

— Ekshumacje w Puźnikach. Gliński przypomina: To my 2 lata temu uzyskaliśmy zgodę. Dobrze, że nasi następcy tego nie psują

— Ekshumacje ofiar zbrodni UPA w Puźnikach bez udziału dziennikarzy! Będą z to przedstawiciele IPN oraz Fundacji Wolność i Demokracja

— TYLKO U NAS. Prof. Gliński demaskuje o co chodzi ze zgodą Ukrainy ws. ekshumacji: „W tych Puźnikach to myśmy zaczęli, rząd Morawieckiego”

maz/PAP/wPolityce.pl/X