11/ Polska udzieliła Żydom pomocy w utworzeniu państwa Izrael większej niż jakikolwiek inny kraj.
Deklaracja brytyjskiego ministra Balfoura z 1917 r. o poparciu dla stworzenia samodzielnego państwa żydowskiego była przez cały okres międzywojenny bez szans na realizację. Stały temu na przeszkodzie aktualne interesy Wielkiej Brytanii, która sprawowała nad Palestyną władzę mandatową z ramienia Ligi Narodów i blokowała skrupulatnie imigrację Żydów do Palestyny. Toczące się starcia na terenie Palestyny między Żydami i Arabami były dowodem, że o niepodległość Izraela przyjdzie Żydom walczyć zbrojnie, tak jak Polakom po latach niewoli. Nikt tego lepiej nie rozumiał niż Polacy. Toteż w roku 1936 zawarte zostało porozumienie między władzami polskimi, a żydowską organizacją Betar kierowaną przez Władimira Żabotyńskiego. Betar otrzymała nigdy nie spłaconą pożyczkę finansową i wszechstronną pomoc w uzbrojeniu i wyszkoleniu wojskowym. Za cel Betarczycy stawiali sobie utworzenie państwa żydowskiego w Palestynie po obu stronach Jordanu przez masową imigrację Żydów i walkę zbrojną przeciw Arabom oraz administracji brytyjskiej. Organizacja Betar w okresie swojej największej świetności w Polsce, liczyła 50 tysięcy członków.. Ponadto jej działalność cieszyła się przychylnością samego marszałka Piłsudskiego, a owocem tej sympatii była możliwość odbywania przez Betarczyków szkoleń z polską armią. Wojsko polskie prowadziło szkolenia przygotowując członków Betaru do walki zbrojnej o niepodległość Izraela. Władze Rzeczypospolitej ułatwiały i finansowały dyskretnie zakup broni i jej ekspedycję na teren Izraela. Szkolenia odbywały się aż do wybuchu wojny. Przeszkolone grupy Betarczyków były wyposażane w broń i transportowane do Palestyny, gdzie dzieliły się zdobytymi umiejętnościami z setkami żołnierzy w Palestynie. Równolegle przyjeżdżały na szkolenia z Palestyny do Polski oddziały Irgun dowodzonego przez Abrahama Sterna. Irgun stanowił w Palestynie zbrojne ramię syjonistów Żabotyńskiego. Wzorował się on na polskim ruchu niepodległościowym. Podstawą funkcjonowania Irgunu, który była konspiracyjna bibuła piłsudczykowskiego podziemia z czasów rozbiorów. Irgun otrzymał od rządu polskiego tysiące sztuk broni [47].
Palestyna do wybuchu powstania arabskiego w 1936 roku przyjęła ponad 100 tys. ludzi z Polski. Gdy Brytyjczycy zamknęli terytoria mandatowe, jedyną szansę na dostanie się z Polski do Hajfy czy Tel Awiwu dawał przemytniczy szlak, którego centrum stanowił rumuński port w Konstancy. Nielegalna emigracja, wspierana i współfinansowana przez rząd Polski, prowadzona była pod pozorem ruchu turystycznego. Popyt na „wakacje” w Palestynie był tak duży, że PKP utrzymywała regularne połączenia kolejowe głównych miast Polski z Konstancą. Należący do gdyńskiego armatora liniowiec „Polonia”, którego koszerna kuchnia dostosowana była do potrzeb pasażerów, zapewniał stałe połączenie między Konstancą a Hajfą. Po wejściu na pokład wielu emigrantów niszczyło polskie paszporty, by w razie wpadki uniknąć deportacji. W 1937 roku szlak morski został przez LOT uzupełniony o połączenie lotnicze z Hajfą. Do wybuchu wojny z Polski do Palestyny przeszmuglowano pod okiem Anglików ponad 13 tysięcy ludzi. Zanim hitlerowcy wkroczyli do Polski, bojownicy Irgunu zdążyli jeszcze przemycić szlakiem przez Konstancę z Polski do Palestyny tysiące sztuk broni, która bardzo przydała się w walce o Izrael [48].
Dopełnieniem żydowskiej siły zbrojnej w Palestynie stał się II Korpus Polski generała Władysława Andersa. W jego składzie znajdowało się ok. 6 tys. Żydów polskich uratowanych z więzień i łagrów Sybiru. Pośród nich był m.in. późniejszy premier Izraela, Menachem Begin. W czasie gdy II Korpus Polski przebywał w brytyjskim mandacie Palestyny, 67 % (2972) żydowskich żołnierzy zdezerterowało i zasiliło szeregi Irgunu [2]. Władze Korpusu postanowiły nie ścigać dezerterów, aby wzmocnić siły żydowskie dobrze wyszkoloną kadrą w walce o niepodległość Izraela. Wyszkolone i wyekwipowane przez Polskę szeregi stanowiły podstawę siły zbrojnej, dzięki której mogło powstać i obronić się państwo Izrael. Niestety, nigdy ze strony państwa Izrael nie było jakiegokolwiek dowodu wdzięczności za okazaną pomoc militarną.
Prof. Piotr Witakowski
PRZYPISY:
-
http://telezbyszek44.pl/Kazimierz-Dolny—-%C5%9Bladami-kultury-%C5%BCydowskiej.php
-
https://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_%C5%BByd%C3%B3w_w_Polsce
-
http://holocaust3.blogspot.com/2013/04/przesladowania-zydow-w-europie-xiii-xvi.html#!/2013/04/przesladowania-zydow-w-europie-xiii-xvi.html
-
Rebecca Weiner: The Virtual Jewish History Tour – Poland (ang.). Jewish Virtual Library. [dostęp 2009-09-26].
-
[ ] https://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_Landy
-
[ ] Żydzi w Legionach (pol.). Uważam Że Historia, 10 listopada 2012
-
[ ] https://www.infolotnicze.pl/2013/05/17/mniejszosci-narodowe-ii-rzeczypospolitej-wobec-wojny-polsko-bolszewickiej/
-
[ ] http://www.klubinteligencjipolskiej.pl/2015/10/jak-zydzi-zdradzali-polske-w-1920-roku/
-
[ ] http://www.jhi.pl/psj/kluby_sportowe_zydowskie
-
[ ] http://www.izrael.badacz.org/zydzi_w_polsce/dzieje_rzeczypospolita.html
-
[ ] https://pl.wikipedia.org/wiki/Numerus_clausus_(szkolnictwo_wy%C5%BCsze)
-
[ ] https://pl.wikipedia.org/wiki/Kolaboracja_pod_okupacj%C4%85_niemieck%C4%85_podczas_II_wojny_ %C5%9Bwiatowej
-
[ ] Steven J. Zaloga: „The Underground Army”. Polish Army, 1939–1945. Oxford: Osprey Publishing, 1982. ISBN 978-0-85045-417-8.
-
[ ] Stanisław Durlej, Janusz Gmitruk (red.): Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej w latach 1939–1945… op.cit., s. 12.
-
[ ] https://pl.wikipedia.org/wiki/Rze%C5%BA_Woli
-
[ ] Hanna Cieniuszek: Zbrodnie hitlerowskie w Polsce. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 14-19, 53-57
-
[ ] Nowa Encyklopedia Powszechna PWN. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2004, s. 811-812 (tom 8), s. 709 (tom 6). ISBN 83-01-14179-4.
-
[ ] Stanisław Jankowski, Adolf Ciborowski “Warszawa 1945 i dziś” Wydawnictwo Interpress Warszawa 1971
-
[ ] https://pl.wikipedia.org/wiki/Straty_osobowe_Polski_w_czasie_II_wojny_%C5%9Bwiatowej#cite_note-CITEREFPraca_zbiorowa1947-2
-
[ ] https://pl.wikipedia.org/wiki/Konferencja_w_Wannsee
-
[ ] Stanisław Ciesielski: Represje sowieckie wobec Polaków i obywateli polskich. Warszawa: Ośrodek Karta, 2002. ISBN 978-83-88288-31-9.
-
[ ] http://www.stankiewicze.com/ludobojstwo/liczenie_ofiar.html
-
[ ] https://pl.wikipedia.org/wiki/Zbrodnie_niemieckie_w_Polsce_(1939%E2%80%931945)
-
[ ] - Nowa Encyklopedia Powszechna PWN. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2004, s. 812 (tom 8). ISBN 83-01-14179-4
-
[ ] Janusz Gumkowski, Tadeusz Kułakowski: Zbrodniarze hitlerowscy przed Najwyższym Trybunałem Narodowym. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1965,
-
[ ] - Andrzej Friszke: Polska. Losy państwa i narodu 1939-1989. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 2003, s. 42. ISBN 83-207-1711-6.
-
[ ] Władysław Bartoszewski: Polacy – Żydzi – wojna – okupacja (pol.). W: Polacy – Żydzi 1939–1945. Wybór źródeł [on-line]. 2001. [dostęp 2009-10-05].
-
[ ] Marek Jan Chodakiewicz, Żydzi i Polacy 1918-1955. Współistnienie-zagłada-komunizm, Warszawa 2005, s. 132.
-
[ ] Władysław Bartoszewski, Zofia Lewinówna: Ten jest z ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939–1945. Warszawa: Świat Książki, 2007, s. 12. ISBN 978-83-247-0715-7.
-
[ ] Alfred Koneczny: Wybór tekstów źródłowych z historii państwa i prawa. Okres okupacji Hitlerowskiej na ziemiach polskich. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, 1980, s. 110.
-
[ ] Szymon Datner: Las sprawiedliwych. Karta z dziejów ratownictwa Żydów w okupowanej Polsce. Warszawa: Książka i Wiedza, 1968, s. 19
-
[ ] Władysław Bartoszewski: 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008, s. 405. ISBN 978-83-240-1057-8.
-
[ ] Stanisław Wroński, Maria Zwolakowa: Polacy i Żydzi 1939–1945. Warszawa: Książka i Wiedza, 1971, s. 284. (pol.)
-
[ ] Edward Raczyński, „W sojuszniczym Londynie”, Polish Research Centre, Londyn, 1960, s. 156-158.
-
[ ] Richard C. Lukas: Zapomniany Holokaust. Polacy pod okupacją niemiecką 1939–1945. Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”, 2012, s. 248. ISBN 978-83-7510-832-3.
-
[ ] Gunnar S. Paulsson: Utajone miasto. Żydzi po aryjskiej stronie Warszawy (1940–1945). Kraków: Wydawnictwo Znak, 2009, s. 93. ISBN 978-83-240-1252-7.
-
[ ] „Siostry Rodziny Maryi z pomocą dzieciom polskim i żydowskim w Międzylesiu i Aninie”, Biblioteka Wawerska, Warszawa 2006.
-
[ ] Wspomnienie… o Matce Matyldzie Getter „Matusia”, „Słowo Powszechne”, 1968, nr 35.
-
[ ] https://www.tvn24.pl/wroclaw,44/pokazal-oaze-ocalonych-z-holokaustu-to-nadal-temat-tabu,435303.html
-
[ ] Barbara Polak. Biedni Polacy patrzą i ratują. Z Grzegorzem Berendtem, Markiem Wierzbickim i Janem Żarynem rozmawia Barbara Polak. „Biuletyn IPN”. 3 (98), 2009-03
-
[ ] Anna Zechenter. Jedenaste: przyjmij bliźniego pod swój dach. „Biuletyn IPN”. 3 (98), 2009-03.
-
http://www.yadvashem.org/righteous/statistics.html
-
Marek Jan Chodakiewicz „Żydzi i Polacy 1918-1955, Biblioteka Frondy, Warszawa 2000
-
Krzysztof Szwagrzyk: Żydzi w kierownictwie UB. Stereotyp czy rzeczywistość?. W: Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej nr 11(58) [on-line]. ipn.gov.pl, listopad 2005. s. 42
-
Krzysztof Szwagrzyk „Przeciw niepodległej”, opublikowany w „Zbrojne podziemie niepodległościowe po 1945 roku. Żołnierze wolnej Polski”, s. 11. Dodatek IPN do Gościa Niedzielnego z 7 marca 2010 r.
-
Marek Jan Chodakiewicz „Po zagładzie. Stosunki polsko-żydowskie 1944-1947”, Instytut Pamięci Narodowej, Warszwaa 2008
-
http://www.radiomaryja.pl/bez-kategorii/naleznosci-do-odzyskania/
-
http://www.focus.pl/artykul/jak-polacy-stworzyli-izrael
Drukujesz tylko jedną stronę artykułu. Aby wydrukować wszystkie strony, kliknij w przycisk "Drukuj" znajdujący się na początku artykułu.
11/ Polska udzieliła Żydom pomocy w utworzeniu państwa Izrael większej niż jakikolwiek inny kraj.
Deklaracja brytyjskiego ministra Balfoura z 1917 r. o poparciu dla stworzenia samodzielnego państwa żydowskiego była przez cały okres międzywojenny bez szans na realizację. Stały temu na przeszkodzie aktualne interesy Wielkiej Brytanii, która sprawowała nad Palestyną władzę mandatową z ramienia Ligi Narodów i blokowała skrupulatnie imigrację Żydów do Palestyny. Toczące się starcia na terenie Palestyny między Żydami i Arabami były dowodem, że o niepodległość Izraela przyjdzie Żydom walczyć zbrojnie, tak jak Polakom po latach niewoli. Nikt tego lepiej nie rozumiał niż Polacy. Toteż w roku 1936 zawarte zostało porozumienie między władzami polskimi, a żydowską organizacją Betar kierowaną przez Władimira Żabotyńskiego. Betar otrzymała nigdy nie spłaconą pożyczkę finansową i wszechstronną pomoc w uzbrojeniu i wyszkoleniu wojskowym. Za cel Betarczycy stawiali sobie utworzenie państwa żydowskiego w Palestynie po obu stronach Jordanu przez masową imigrację Żydów i walkę zbrojną przeciw Arabom oraz administracji brytyjskiej. Organizacja Betar w okresie swojej największej świetności w Polsce, liczyła 50 tysięcy członków.. Ponadto jej działalność cieszyła się przychylnością samego marszałka Piłsudskiego, a owocem tej sympatii była możliwość odbywania przez Betarczyków szkoleń z polską armią. Wojsko polskie prowadziło szkolenia przygotowując członków Betaru do walki zbrojnej o niepodległość Izraela. Władze Rzeczypospolitej ułatwiały i finansowały dyskretnie zakup broni i jej ekspedycję na teren Izraela. Szkolenia odbywały się aż do wybuchu wojny. Przeszkolone grupy Betarczyków były wyposażane w broń i transportowane do Palestyny, gdzie dzieliły się zdobytymi umiejętnościami z setkami żołnierzy w Palestynie. Równolegle przyjeżdżały na szkolenia z Palestyny do Polski oddziały Irgun dowodzonego przez Abrahama Sterna. Irgun stanowił w Palestynie zbrojne ramię syjonistów Żabotyńskiego. Wzorował się on na polskim ruchu niepodległościowym. Podstawą funkcjonowania Irgunu, który była konspiracyjna bibuła piłsudczykowskiego podziemia z czasów rozbiorów. Irgun otrzymał od rządu polskiego tysiące sztuk broni [47].
Palestyna do wybuchu powstania arabskiego w 1936 roku przyjęła ponad 100 tys. ludzi z Polski. Gdy Brytyjczycy zamknęli terytoria mandatowe, jedyną szansę na dostanie się z Polski do Hajfy czy Tel Awiwu dawał przemytniczy szlak, którego centrum stanowił rumuński port w Konstancy. Nielegalna emigracja, wspierana i współfinansowana przez rząd Polski, prowadzona była pod pozorem ruchu turystycznego. Popyt na „wakacje” w Palestynie był tak duży, że PKP utrzymywała regularne połączenia kolejowe głównych miast Polski z Konstancą. Należący do gdyńskiego armatora liniowiec „Polonia”, którego koszerna kuchnia dostosowana była do potrzeb pasażerów, zapewniał stałe połączenie między Konstancą a Hajfą. Po wejściu na pokład wielu emigrantów niszczyło polskie paszporty, by w razie wpadki uniknąć deportacji. W 1937 roku szlak morski został przez LOT uzupełniony o połączenie lotnicze z Hajfą. Do wybuchu wojny z Polski do Palestyny przeszmuglowano pod okiem Anglików ponad 13 tysięcy ludzi. Zanim hitlerowcy wkroczyli do Polski, bojownicy Irgunu zdążyli jeszcze przemycić szlakiem przez Konstancę z Polski do Palestyny tysiące sztuk broni, która bardzo przydała się w walce o Izrael [48].
Dopełnieniem żydowskiej siły zbrojnej w Palestynie stał się II Korpus Polski generała Władysława Andersa. W jego składzie znajdowało się ok. 6 tys. Żydów polskich uratowanych z więzień i łagrów Sybiru. Pośród nich był m.in. późniejszy premier Izraela, Menachem Begin. W czasie gdy II Korpus Polski przebywał w brytyjskim mandacie Palestyny, 67 % (2972) żydowskich żołnierzy zdezerterowało i zasiliło szeregi Irgunu [2]. Władze Korpusu postanowiły nie ścigać dezerterów, aby wzmocnić siły żydowskie dobrze wyszkoloną kadrą w walce o niepodległość Izraela. Wyszkolone i wyekwipowane przez Polskę szeregi stanowiły podstawę siły zbrojnej, dzięki której mogło powstać i obronić się państwo Izrael. Niestety, nigdy ze strony państwa Izrael nie było jakiegokolwiek dowodu wdzięczności za okazaną pomoc militarną.
Prof. Piotr Witakowski
PRZYPISY:
-
http://telezbyszek44.pl/Kazimierz-Dolny—-%C5%9Bladami-kultury-%C5%BCydowskiej.php
-
https://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_%C5%BByd%C3%B3w_w_Polsce
-
http://holocaust3.blogspot.com/2013/04/przesladowania-zydow-w-europie-xiii-xvi.html#!/2013/04/przesladowania-zydow-w-europie-xiii-xvi.html
-
Rebecca Weiner: The Virtual Jewish History Tour – Poland (ang.). Jewish Virtual Library. [dostęp 2009-09-26].
-
[ ] https://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_Landy
-
[ ] Żydzi w Legionach (pol.). Uważam Że Historia, 10 listopada 2012
-
[ ] https://www.infolotnicze.pl/2013/05/17/mniejszosci-narodowe-ii-rzeczypospolitej-wobec-wojny-polsko-bolszewickiej/
-
[ ] http://www.klubinteligencjipolskiej.pl/2015/10/jak-zydzi-zdradzali-polske-w-1920-roku/
-
[ ] http://www.jhi.pl/psj/kluby_sportowe_zydowskie
-
[ ] http://www.izrael.badacz.org/zydzi_w_polsce/dzieje_rzeczypospolita.html
-
[ ] https://pl.wikipedia.org/wiki/Numerus_clausus_(szkolnictwo_wy%C5%BCsze)
-
[ ] https://pl.wikipedia.org/wiki/Kolaboracja_pod_okupacj%C4%85_niemieck%C4%85_podczas_II_wojny_ %C5%9Bwiatowej
-
[ ] Steven J. Zaloga: „The Underground Army”. Polish Army, 1939–1945. Oxford: Osprey Publishing, 1982. ISBN 978-0-85045-417-8.
-
[ ] Stanisław Durlej, Janusz Gmitruk (red.): Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej w latach 1939–1945… op.cit., s. 12.
-
[ ] https://pl.wikipedia.org/wiki/Rze%C5%BA_Woli
-
[ ] Hanna Cieniuszek: Zbrodnie hitlerowskie w Polsce. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 14-19, 53-57
-
[ ] Nowa Encyklopedia Powszechna PWN. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2004, s. 811-812 (tom 8), s. 709 (tom 6). ISBN 83-01-14179-4.
-
[ ] Stanisław Jankowski, Adolf Ciborowski “Warszawa 1945 i dziś” Wydawnictwo Interpress Warszawa 1971
-
[ ] https://pl.wikipedia.org/wiki/Straty_osobowe_Polski_w_czasie_II_wojny_%C5%9Bwiatowej#cite_note-CITEREFPraca_zbiorowa1947-2
-
[ ] https://pl.wikipedia.org/wiki/Konferencja_w_Wannsee
-
[ ] Stanisław Ciesielski: Represje sowieckie wobec Polaków i obywateli polskich. Warszawa: Ośrodek Karta, 2002. ISBN 978-83-88288-31-9.
-
[ ] http://www.stankiewicze.com/ludobojstwo/liczenie_ofiar.html
-
[ ] https://pl.wikipedia.org/wiki/Zbrodnie_niemieckie_w_Polsce_(1939%E2%80%931945)
-
[ ] - Nowa Encyklopedia Powszechna PWN. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2004, s. 812 (tom 8). ISBN 83-01-14179-4
-
[ ] Janusz Gumkowski, Tadeusz Kułakowski: Zbrodniarze hitlerowscy przed Najwyższym Trybunałem Narodowym. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1965,
-
[ ] - Andrzej Friszke: Polska. Losy państwa i narodu 1939-1989. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 2003, s. 42. ISBN 83-207-1711-6.
-
[ ] Władysław Bartoszewski: Polacy – Żydzi – wojna – okupacja (pol.). W: Polacy – Żydzi 1939–1945. Wybór źródeł [on-line]. 2001. [dostęp 2009-10-05].
-
[ ] Marek Jan Chodakiewicz, Żydzi i Polacy 1918-1955. Współistnienie-zagłada-komunizm, Warszawa 2005, s. 132.
-
[ ] Władysław Bartoszewski, Zofia Lewinówna: Ten jest z ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939–1945. Warszawa: Świat Książki, 2007, s. 12. ISBN 978-83-247-0715-7.
-
[ ] Alfred Koneczny: Wybór tekstów źródłowych z historii państwa i prawa. Okres okupacji Hitlerowskiej na ziemiach polskich. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, 1980, s. 110.
-
[ ] Szymon Datner: Las sprawiedliwych. Karta z dziejów ratownictwa Żydów w okupowanej Polsce. Warszawa: Książka i Wiedza, 1968, s. 19
-
[ ] Władysław Bartoszewski: 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008, s. 405. ISBN 978-83-240-1057-8.
-
[ ] Stanisław Wroński, Maria Zwolakowa: Polacy i Żydzi 1939–1945. Warszawa: Książka i Wiedza, 1971, s. 284. (pol.)
-
[ ] Edward Raczyński, „W sojuszniczym Londynie”, Polish Research Centre, Londyn, 1960, s. 156-158.
-
[ ] Richard C. Lukas: Zapomniany Holokaust. Polacy pod okupacją niemiecką 1939–1945. Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”, 2012, s. 248. ISBN 978-83-7510-832-3.
-
[ ] Gunnar S. Paulsson: Utajone miasto. Żydzi po aryjskiej stronie Warszawy (1940–1945). Kraków: Wydawnictwo Znak, 2009, s. 93. ISBN 978-83-240-1252-7.
-
[ ] „Siostry Rodziny Maryi z pomocą dzieciom polskim i żydowskim w Międzylesiu i Aninie”, Biblioteka Wawerska, Warszawa 2006.
-
[ ] Wspomnienie… o Matce Matyldzie Getter „Matusia”, „Słowo Powszechne”, 1968, nr 35.
-
[ ] https://www.tvn24.pl/wroclaw,44/pokazal-oaze-ocalonych-z-holokaustu-to-nadal-temat-tabu,435303.html
-
[ ] Barbara Polak. Biedni Polacy patrzą i ratują. Z Grzegorzem Berendtem, Markiem Wierzbickim i Janem Żarynem rozmawia Barbara Polak. „Biuletyn IPN”. 3 (98), 2009-03
-
[ ] Anna Zechenter. Jedenaste: przyjmij bliźniego pod swój dach. „Biuletyn IPN”. 3 (98), 2009-03.
-
http://www.yadvashem.org/righteous/statistics.html
-
Marek Jan Chodakiewicz „Żydzi i Polacy 1918-1955, Biblioteka Frondy, Warszawa 2000
-
Krzysztof Szwagrzyk: Żydzi w kierownictwie UB. Stereotyp czy rzeczywistość?. W: Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej nr 11(58) [on-line]. ipn.gov.pl, listopad 2005. s. 42
-
Krzysztof Szwagrzyk „Przeciw niepodległej”, opublikowany w „Zbrojne podziemie niepodległościowe po 1945 roku. Żołnierze wolnej Polski”, s. 11. Dodatek IPN do Gościa Niedzielnego z 7 marca 2010 r.
-
Marek Jan Chodakiewicz „Po zagładzie. Stosunki polsko-żydowskie 1944-1947”, Instytut Pamięci Narodowej, Warszwaa 2008
-
http://www.radiomaryja.pl/bez-kategorii/naleznosci-do-odzyskania/
-
http://www.focus.pl/artykul/jak-polacy-stworzyli-izrael
Strona 3 z 3
Publikacja dostępna na stronie: https://wpolityce.pl/historia/392784-prof-piotr-witakowski-gdy-nas-znieslawiaja-czas-przypomniec-podstawowe-prawdy-polakow-dotyczace-wspolnej-historii-polakow-i-zydow?strona=3