Poważne problemy budżetowe w 2024 roku i w konsekwencji katastrofa w 2025 roku. Zabrakło aż 56 mld zł dochodów budżetowych

W ostatni piątek odbyło się glosowanie nad absolutorium dla rządu w związku z wykonaniem budżetu za 2024 rok i mimo tego, że było ono fatalne, rządząca koalicja głosowała za jego udzieleniem.

Przypomnijmy, że pomimo tego, że w 2024 roku prawie wszystkie parametry makroekonomiczne były korzystniejsze niż w 2023 roku, bowiem mieliśmy do czynienia z wyraźnym wzrostem PKB (o 2,9 proc.), konsumpcji, płac, świadczeń emerytalno-rentowych i tylko inflacja była niższa, niż zakładano, zabrakło aż 56 mld zł dochodów budżetowych. Zabrakło do planu prawie 30 mld zł dochodów z VAT i to mimo tego, że od 1 kwietnia przywrócono 5 proc. podatek VAT na żywność (dodatkowe wpływy z tego tytułu ok 9 mld zł) co więcej minister finansów, chcąc mieć lepszą sytuację wyjściową, przerzucił przy pomocy mechanizmu przyśpieszonych zwrotów 12 mld zł wpływów z tego podatku z grudnia 2023 na styczeń 2024. Zabrakło także ponad 11 mld zł wpływów z PIT (te jednak w końcówce roku,zostały przeniesione do budżetów jednostek samorządowych), a także blisko 10 mld zł wpływów z CIT, co przy prawie 3 proc. wzroście PKB jest tak naprawdę nie do wytłumaczenia.

W konsekwencji deficyt budżetowy został zrealizowany na poziomie aż 211 mld zł i wzrósł w stosunku do roku ubiegłego, aż o 163 proc. i wprawdzie był niższy niż zaplanowany w wysokości 240 mld zł, ale tylko dlatego, że wydatki budżetowe zrealizowano zaledwie na poziomie 96%. Trzeba także zwrócić uwagę, że mimo szumnych zapowiedzi rządzącej koalicji o wyraźnym zmniejszeniu finansowania pozabudżetowego zadań państwa, nic takiego w 2024 roku nie miało miejsca, aż 135 mld zł wydatków na zadania państwa, sfinansowano z funduszy umiejscowionych w BGK, ponadto wybrane podmioty otrzymały dofinansowanie w postaci skarbowych papierów wartościowych, zamiast dotacji budżetowych i to w wysokości aż 24 mld zł, a więc były wyższe niż w 2023 roku). Dodatkowo jak wynika z analizy NIK, że środków otrzymanych w ramach KPO tylko 10 proc. przeznaczono na realizację zaplanowanych działań (mimo że termin ich wykorzystania i rozliczenia mija z końcem sierpnia 2026), a 90 proc. tych środków wykorzystano do zarządzania płynnością (z KPO w 2024 roku Polska otrzymała 67 mld zł).

Mimo tych fatalnych wyników związanych z realizacją budżetu, ani w analizach resortu , ani tym bardziej w materiałach pokontrolnych NIK, trudno znaleźć jakiekolwiek ustalenia, które prowadziłby do uzdrowienia tej sytuacji. A brak tych wniosków powoduje, że sytuacja budżetu państwa a w konsekwencji finansów publicznych gwałtownie pogarsza się także w 2025 roku, co pokazują szacunkowe dane z wykonania budżetu za I półrocze 2025. W połowie roku brakuje już jednomiesięcznych dochodów budżetowych, bowiem są one wykonane w zaledwie w 41 proc. w stosunku do planu (około 53 mld zł), a deficyt sięgnął już 120 mld zł mimo tego, że wydatki są wykonane tylko w 42 proc. (gdyby były zrealizowane zgodnie z planem, deficyt byłby o ponad 70 mld zł wyższy).

Fatalnie wykonany budżet państwa w 2024 roku spowodował wręcz eksplozję długu publicznego mierzonego unijną metodą aż 5,7 proc. PKB do 55, 3 proc. PKB, a w wielkościach bezwzględnych o 320 mld zł (ok. 900 mln zł dziennie). To co się dzieje z budżetem w 2025 roku powoduje, że tylko w ciągu I półrocza tego roku, dług Skarbu Państwa wzrósł aż o 174 mld zł, co oznacza, że przez ostatnie 6 miesięcy zadłużaliśmy się w tempie 1 mld zł dziennie (dane dotyczące długu za I półrocze mierzonego unijną metodą podane zostaną dopiero na początku września i należy się spodziewać że będzie to kwota znacznie wyższa i sięgnie ona 200 mld zł, a więc będzie to przyrost długu wynoszący ponad 1,1 mld zł dziennie). Niestety wszystko na to wskazuje, że przyrost długu mierzonego metodą unijną będzie tak szybki, że już w tym roku przekroczy on 60 proc. PKB, a więc kolejne kryterium z Maastricht, deficyt sektora finansów publicznych zarówno w 2024 roku i jak i 2025 roku wyraźnie przekroczył pierwsze kryterium czyli 3 proc. PKB i wyniósł ponad 6 proc. PKB. Katastrofa w finansach publicznych zbliża się bardzo szybkimi korkami.