Niezwykłe odkrycie. Triasowy żółw z Tajlandii żyjący ok. 215 mln lat temu należy do nieznanego dotąd rodzaju. Miał krewniaków w Polsce

Żółw żyjący przed ok. 215 mln lat na terenie dzisiejszej Tajlandii nie należał do znanych dotąd rodzajów, lecz jest dowodem na większą, niż dotąd zakładano różnorodność wczesnych przedstawicieli tej grupy – wykazali paleontolodzy m.in. z Instytutu Paleobiologii PAN. Gad miał krewniaków w Polsce.

Trias to najstarszy okres ery mezozoicznej, który trwał pomiędzy 251 a 201 mln lat temu. Dzieli się na trzy okresy: od wczesnego, przez środkowy, po późny.

Właśnie w triasie zaczęło się pojawiać wiele grup czworonogów, które znamy dziś. Jedną z nich są żółwie. Choć w tym przypadku są to właściwie gatunki, które już możemy zakwalifikować do żółwi, ale które nie reprezentują jeszcze żadnej z dzisiaj żyjących grup. Nazywamy je pniem ewolucyjnym

— powiedział PAP dr Tomasz Szczygielski z Instytutu Paleobiologii PAN.

Trzy grupy żółwi

Jak mówił, w triasie występowały trzy grupy żółwi: Proganochelyidae, Proterochersidae i Australochelyidae (ta ostatnia znana z triasu tylko z terenu dzisiejszej Argentyny). Dotąd uważano, że dwie pierwsze rodziny reprezentowane były przez dwa główne rodzaje: Proganochelys i Proterochersis.

Teraz okazało się, że tych rodzajów było więcej, a wczesne żółwie były znacznie bardziej różnorodne

— dodał Tomasz Szczygielski.

W późnym triasie żółwie rozprzestrzeniły się już po całym globie, jednak dotąd ze wschodniej części superkontynentu Pangei został opisany zaledwie jeden gatunek – Proganochelys ruchae z Tajlandii. Żółw ten żył około 215–210 mln lat temu, możliwe, że był wodno-lądowy i najprawdopodobniej był niewielki – miał od kilkunastu do kilkudziesięciu centymetrów długości.

Tajlandzki żółw

Paleontolog, który specjalizuje się właśnie w triasowych żółwiach, postanowił przyjrzeć się jego okazom, opisanym wcześniej w latach 80. XX wieku.

Badania historycznego oraz niepublikowanego wcześniej materiału przechowywanego w Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu, uwzględniające nowe dane, wskazały, że tajlandzki gatunek wcale nie należy do rodzaju Proganochelys, występującego wyłącznie na terenie dzisiejszej Europy, lecz do nowego rodzaju, Thaichelys (‘tajlandzki żółw’), z grupy Proterochersidae

— podał pierwszy autor publikacji na ten temat, która ukazała się w czasopiśmie „PLOS One”.

Żółw z Tajlandii jednocześnie posiadał mozaikę cech anatomicznych obserwowanych u innych znanych rodzajów. Wyłania się więc nam obraz pierwotnego przedstawiciela tej linii ewolucyjnej, być może nawet obraz jednego z tych najpierwotniejszych, mających jeszcze zestaw cech pierwotnych, nie do końca zaawansowanych. Nasze analizy pokazały, że żółwie w okresie triasu ‘eksperymentowały’ z różnymi przystosowaniami i że nie były to 2–3 główne rodzaje, które ewoluowały liniowo i od razu odniosły sukces, ale podejmowały wiele prób i błędów, wykształcało się wiele gałęzi ewolucyjnych, z których jakaś część przetrwała do jury, a reszta wymarła pod koniec triasu

— tłumaczył Tomasz Szczygielski.

Ewolucja gadów

Dodał, że wyniki poszerzają wiedzę dotyczącą nie tylko ewolucji żółwi, ale też ogólnie ewolucji ekosystemów w triasie.

Jak mówił Tomasz Szczygielski, badania nad triasowymi żółwiami do niedawna uznawano za niszowe; mało też było znalezisk ze stanowisk paleontologicznych.

Najstarsze publikacje naukowe prezentujące triasowe żółwie powstały na przełomie XIX i XX wieku. Kolejne to już koniec XX wieku, ale przełomowe doniesienia zaczęły się pojawiać dopiero w naszym – XXI wieku, m.in. za sprawą rozwoju technologii skanowania trójwymiarowego skamieniałości. Wiele spraw mamy już rozjaśnionych, ale wiele wciąż pozostaje zagadką, np. jakie preferencje środowiskowe miały poszczególne gatunki, skoro czasem nawet w sąsiednich, równowiekowych stanowiskach żółwie występują albo masowo, albo wcale

— powiedział.

„Polski” triasowy żółw

Badacz wskazał też, że z żółwiem z Tajlandii blisko spokrewniony był „polski” triasowy żółw, którego szczątki opisano po raz pierwszy w 2012 r. Jest to nieznany wcześniej gatunek, nazwany Proterochersis porebensis, co w wolnym tłumaczeniu oznacza „pierwotny żółw z Poręby” (jego szczątki odkryto w Porębie koło Zawiercia).

Jak przypomniał Tomasz Szczygielski – jeden z odkrywców tego nowego gatunku – to jedne z najstarszych na świecie żółwi, żyjące 215 mln lat temu na terenie dzisiejszego woj. śląskiego, które mierzyły ok. metra oraz prawdopodobnie były wszystkożerne i wodno-lądowe.

Paleontolog pytany jeszcze o to, czy dzisiejsze żółwie pochodzą z triasowych linii ewolucyjnych, potwierdził, że wprawdzie są one spokrewnione w ramach jednej grupy ewolucyjnej, ale jest to zupełnie inna gałąź, która narodziła się dopiero pod koniec jury (ok. 160 mln lat temu).

CZYTAJ WIĘCEJ: Pod Warszawą złapano… żółwia jaszczurowatego. To rzadki, inwazyjny i niebezpieczny dla ludzi gatunek!

nt/PAP