Wielkie Zgromadzenie Narodowe Turcji (jednoizbowy parlament) ratyfikowało we wtorek zdecydowaną większością głosów wniosek Szwecji o przystąpienie do NATO. 287 głosów było za, 55 przeciw, czterech parlamentarzystów wstrzymało się od głosu.
Dzisiaj jesteśmy o krok bliżej do bycia pełnoprawnym członkiem NATO
— napisał premier Szwecji Ulf Kristersson na platformie X.
To pozytywne, że Wielkie Zgromadzenie Narodowe w Turcji głosowało za przystąpieniem Szwecji do NATO
— dodał.
Tureckie postępy ws. szwedzkiego członkostwa w NATO
Ustawę o zgodzie na przystąpienie Szwecji do NATO będzie musiał jeszcze podpisać prezydent Turcji Recep Tayyip Erdogan. Następnie Turcja przekaże do Waszyngtonu, zgodnie z zasadami NATO, dokument końcowy – instrument ratyfikacyjny.
Debata nad wnioskiem trwała cztery godziny. Za ratyfikacją były rządząca partia AK, jej nacjonalistyczny sojusznik MHP i główne opozycyjne ugrupowanie CHP. Opozycyjne partie nacjonalistyczne, islamistyczne i lewicowe głosowały przeciwko wejściu Szwecji do Sojuszu.
Szwecja wraz z Finlandią złożyły wniosek o wejście do NATO w maju 2022 roku pod wpływem ataku Rosji na Ukrainę. Finlandia została przyjęta do Sojuszu w kwietniu 2023 r.
W kolejnych miesiącach trwały negocjacje Szwecji z Turcją. Ankara blokowała akcesję Szwecji, argumentując, że Sztokholm powinien robić więcej, by rozprawić się z kurdyjskimi bojownikami w swoim kraju i innymi grupami, które Turcja uważa za zagrożenie dla swojego bezpieczeństwa narodowego.
Pod koniec zeszłego roku Erdogan uzależniał ratyfikację wniosku od zatwierdzenia przez Kongres USA prośby Ankary o dostawę 40 samolotów F-16 i części zamiennych, o co Turcja zabiegała od dawna. Po ogłoszeniu aprobaty Erdogana dla akcesji Szwecji przedstawiciele administracji Joe Bidena zapewniali, że Biały Dom w pełni popiera sprzedaż myśliwców.
Obecnie jedynym krajem, który jeszcze nie zgodził się na przystąpienie Szwecji do NATO jako 32. członka Sojuszu, są Węgry. Wczoraj premier tego kraju Viktor Orban zaprosił szefa szwedzkiego rządu Ulfa Kristerssona na rozmowy w tej sprawie.
Rozmowy będą koncentrować się na przystąpieniu Szwecji do NATO i wzmocnieniu stosunków dwustronnych między Węgrami a Szwecją poprzez pogłębienie wzajemnego zaufania
— przekazał rzecznik prasowy węgierskiego premiera Bertalan Havasi.
Nie widzę powodu do negocjacji z Węgrami na temat ratyfikacji naszego wniosku do NATO przez węgierski parlament
— oświadczył w odpowiedzi szef MSZ Szwecji Tobias Billstroem i nie powiedział, czy premier Kristersson złoży wizytę w Budapeszcie.
Wcześniej politycy węgierscy konsekwentnie podkreślali, że ich kraj nie będzie ostatnim, który wyrazi zgodę na dołączenie Sztokholmu do Sojuszu. Opozycja węgierska wielokrotnie wzywała do przyspieszenia głosowania w tej sprawie, jednak rządząca koalicja Fidesz-KDNP była temu przeciwna.
Węgry zwlekają
Szwedzki wniosek o przyjęcie do NATO czeka w węgierskim parlamencie od lata 2022 roku. Rząd w Budapeszcie wielokrotnie zapewniał, że Węgry nie będą ostatnim członkiem Sojuszu, który zagłosuje nad akcesją tego nordyckiego kraju, jednak po wielu miesiącach zwłoki tak się właśnie stało.
Przedstawiciele rządu Viktora Orbana twierdzą, że część posłów rządzącej koalicji Fidesz-KDNP ma wątpliwości w tej sprawie w związku z krytyką szwedzkich polityków pod adresem Węgier.
W marcu zeszłego roku specjalna delegacja węgierskiego parlamentu udała się do Finlandii i Szwecji. Po powrocie do kraju wyraziła poparcie dla przystąpienia dwóch krajów nordyckich do Sojuszu, podkreślając jednak potrzebę poprawy stosunków pomiędzy Budapesztem a Sztokholmem.
Od kilku miesięcy politycy Fideszu krytykowali rząd w Sztokholmie za ataki pod adresem Węgier i brak chęci do poprawy dwustronnych stosunków.
Wśród głównych zarzutów wymieniano szwedzki film edukacyjny dla uczniów, który przedstawia proces pogarszania się stanu węgierskiej demokracji od 2010 roku, czyli od powrotu Orbana na stanowisko premiera, które sprawuje do dziś.
W połowie września szef MSZ Węgier Peter Szijjarto opublikował list do szefa szwedzkiej dyplomacji Tobiasa Billstroema.
Mam nadzieję, że rozumie pan sprzeczność pomiędzy tymi dwoma zjawiskami: wzywaniem węgierskich parlamentarzystów do ratyfikacji waszej akcesji do NATO oraz ciągłymi oskarżeniami ich, że zniszczyli demokrację na Węgrzech
— napisał Szijjarto.
Politycy Fideszu, w tym sam Orban, wielokrotnie sygnalizowali, że przyjęcie Szwecji do NATO to kwestia techniczna, a rząd popiera szwedzki wniosek.
Według słów ówczesnego premiera Polski Mateusza Morawieckiego, pod koniec listopada 2022 roku Orban obiecał mu przegłosować przyjęcie Finlandii i Szwecji do NATO na początku następnego roku.
Parlament węgierski zagłosował za wnioskiem fińskim pod koniec marca, niedługo przed decyzją Turcji. Choć członkowie rządu Orbana obiecywali, że w przypadku Szwecji nie będą ostatnim krajem Sojuszu, który zdecyduje o akcesji drugiego nordyckiego kraju, stało się jednak inaczej.
Na początku zeszłego tygodnia węgierskie media informowały, że głosowanie nad wnioskiem Szwecji nie znajduje się w harmonogramie wiosennej sesji węgierskiego parlamentu.
Choć coraz więcej krajów NATO wzywa Budapeszt do szybkiej ratyfikacji przystąpienia Szwecji do Sojuszu, to wciąż nie wiadomo, kiedy węgierski parlament zbierze się w tej sprawie.
Opozycja na Węgrzech wielokrotnie próbowała przyspieszyć głosowanie nad szwedzkim wnioskiem. Na początku sierpnia zwołano z jej inicjatywy nadzwyczajną sesję parlamentu, jednak posłowie koalicji Fidesz-KDNP zbojkotowali posiedzenie.
CZYTAJ RÓWNIEŻ: Kiedy Budapeszt zagłosuje za przystąpieniem Szwecji do NATO? Węgierskie media: Zawstydzili nas Turcy
Szwecja rozzuchwaliła Orbana i Erdogana?
Szwecja „zapłaciła” Turcji wysoką cenę za akceptację wniosku do NATO, teraz „darów” mogą oczekiwać również Węgry
— pisze dziennik „Dagens Nyheter”.
Sztokholm ma jednak możliwości wpływu na decyzję Budapesztu w związku ze współpracą wojskową
— dodaje gazeta.
Jak zauważa sztokholmski dziennik, Węgry chcą otrzymać zapłatę, podobnie jak Turcja, a list węgierskiego premiera Viktora Orbana do premiera Szwecji Ulfa Kristerssona z zaproszeniem do Budapesztu nie został wysłany bez powodu.
Szwedzki rząd otrzymywał już podobne zaproszenia i prowokacje, ale nie chciał inicjować żadnego dialogu
— przypomina gazeta.
Według „DN” dotychczas władze w Sztokholmie nie przywiązywały dużej wagi do kwestii pasywnej postawy Węgier wobec szwedzkiego wniosku, gdyż w przeciwieństwie do Turcji, nie przedstawiono żadnych zastrzeżeń. Orban poparł zaproszenie Szwecji do NATO na szczycie w Madrycie w 2022 roku. Węgierski rząd obiecywał także, że parlament w Budapeszcie nie będzie ostatnim, który zatwierdzi wniosek Szwecji.
„DN” podkreśla, że szwedzkie władze mają jednak większe możliwości wywierania zakulisowej presji na rząd Orbana niż w przypadku kierowanych przez prezydenta Recepa Tayyipa Erdogana władz Turcji.
Kluczem jest współpraca wojskowa, Węgry dzierżawią szwedzkie samoloty bojowe Jas Gripen, a umowa w tej sprawie jest obecnie renegocjowana
— zauważa gazeta.
Szwecja wspólnie z NATO tworzy też program strategicznego transportu lotniczego (Strategic Airlift Capability), którego samoloty stacjonują na węgierskim lotnisku Papa.
Gazeta zaznacza, że Szwecja „zapłaciła” wysoką cenę Turcji za zatwierdzenie szwedzkiego wniosku do NATO.
Ankara nie tylko zażądała szeregu środków, takich jak nasilenie działań antyterrorystycznych i możliwość zakupu broni od Szwecji, ale Sztokholm stał się też zakładnikiem, gdy Turcja chciała kupić systemy uzbrojenia od innych państw NATO
— napisano.
Turcja prowadzi negocjacje z USA w sprawie zakupu samolotów bojowych F-16.
Radość Stoltenberga
Z radością przyjmuję głosowanie Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji za ratyfikacją członkostwa Szwecji w NATO. Liczę również, że Węgry możliwie najszybciej dokończą ratyfikację krajową. Wszyscy członkowie NATO zgodzili się w Wilnie zaprosić Szwecję do przyłączenia się do naszego Sojuszu i Szwecja wypełniła swoje zobowiązania. Członkostwo Szwecji czyni NATO silniejszym, wszyscy stajemy się bezpieczniejsi
— poinformował sekretarz generalny NATO Jens Stoltenberg w przesłanym PAP stanowisku.
Debata nad wnioskiem w 600-osobowym tureckim parlamencie trwała cztery godziny. Za ratyfikacją były rządząca partia AKP, jej nacjonalistyczny sojusznik MHP i główne opozycyjne ugrupowanie CHP. Opozycyjne partie nacjonalistyczne, islamistyczne i lewicowe głosowały przeciwko wejściu Szwecji do Sojuszu. Ustawę o zgodzie na przystąpienie Szwecji do NATO będzie musiał jeszcze podpisać prezydent Turcji Recep Tayyip Erdogan.
Obecnie jedynym krajem, który jeszcze nie zgodził się na przystąpienie Szwecji do NATO, są Węgry.
Rząd Szwecji złożył wniosek o przystąpienie do Sojuszu Północnoatlantyckiego wraz z Finlandią 18 maja 2022 r. Oba kraje zostały zaproszone do NATO na początku lipca 2022 r., po szczycie w Madrycie. Finlandia stała się 31. członkiem 4 kwietnia 2023 r. Do rozszerzenia NATO o nowych członków konieczne jest ratyfikowanie protokołów akcesyjnych przez wszystkich sojuszników. Zdecydowana większość z nich, w tym Polska, uczyniła to bardzo szybko w związku z zagrożeniem ze strony Rosji po jej ataku na Ukrainę.
Szwecja miała stać się członkiem organizacji „jak najszybciej” po wypełnieniu porozumienia z Turcją, podpisanego podczas szczytu NATO 30 czerwca 2022 r. Sztokholm zobowiązał się do zaostrzenia przepisów antyterrorystycznych, aby pomóc rządowi w Ankarze w zwalczaniu kurdyjskich organizacji skupionych wokół Partii Pracujących Kurdystanu (PKK). Wielu Kurdów sympatyzujących z organizacjami terrorystycznymi przez lata znajdowało schronienie w Szwecji, otrzymując azyl polityczny.
Ustawa, wprowadzająca nowy rodzaj przestępstwa - uczestnictwo oraz wspieranie organizacji terrorystycznej, nawet poprzez wynajęcie lokalu czy opiekę nad dziećmi - weszła w życie 1 czerwca 2023 r. W lipcu tego samego roku, na mocy nowych przepisów, zapadły pierwsze wyroki sądowe skazujące za finansowanie PKK oraz o deportacji imigrantów kurdyjskich do Turcji. We wrześniu ubiegłego roku Szwecja zniosła również embargo na eksport broni do Turcji.
W tle szwedzko-tureckich rozmów na temat ratyfikacji wniosku Sztokholmu odbywały się negocjacje Ankary w sprawie zakupu przez Turcję od USA samolotów F-16. Dyplomaci nie potwierdzali oficjalnie powiązania tych spraw.
Dla szwedzkich władz szybkie przypieczętowanie akcesji do Sojuszu jest konieczne dla tzw. planowania obronnego. Dotychczas opierano się na partnerstwie z Finlandią. Na pełne wejście do Sojuszu czekają decyzje dotyczące uzbrojenia wojska czy mający pracować w natowskich strukturach oficerowie.
Dla NATO członkostwo Szwecji jest kluczowe dla wzmocnienia obecności w północnej Europie w obliczu rosyjskiego zagrożenia. Szwecja po wejściu Finlandii do NATO stała się „samotną wyspą”.
CZYTAJ TEŻ:
pn/PAP/X
Publikacja dostępna na stronie: https://wpolityce.pl/swiat/679404-postepy-turcji-ws-szwedzkiej-akcesji-do-nato-co-z-wegrami
