Przebieg niedzielnych wydarzeń w Brazylii sugeruje, że uczestnicy szturmu mieli wsparcie policjantów sympatyzujących z Jairem Bolsonaro, ale jednak wysłane później do stłumienia zamieszek wojsko zajęło się przywracaniem porządku, wbrew nadziejom fanatyków byłego prezydenta, że swoją inwazją doprowadzą do interwencji wojska i usunięcia prezydenta Luiza Inacia Luli da Silvy z urzędu - przekazał w wypowiedzi dla PAP analityk Polskiego Instytutu Spraw międzynarodowych (PISM) Bartłomiej Znojek, komentując szturm zwolenników Bolsonaro na brazylijskie budynki rządowe.

CZYTAJ TAKŻE:

— Zatrzymano 170 zwolenników Bolsonaro, jeden z nich został ciężko ranny. Gubernator zawieszony, blokada w social mediach!

— Jest reakcja głów państwa na sytuację w Brazylii! Duda: Prezydent Lula ma poparcie Polski; Biden: Potępiam atak na demokrację

— Bolsonaro skrytykował atak kilku tysięcy swoich zwolenników. Były prezydent: To wymyka się regule demokratycznej

Brak akceptacji dla wyników wyborów

Szturm 8 stycznia na główne organy władzy to wyraz radykalizacji w gronie zwolenników Bolsonaro i braku akceptacji dla wyników ostatnich wyborów. Lula tuż po drugiej turze zapowiadał, że będzie dążył do zasypania podziałów w społeczeństwie, ale ostatnie wydarzenia pokazują, że to będzie bardzo trudne zadanie

— wyjaśnił ekspert.

Znojek ocenił, że brazylijskim władzom federalnym udało się stosunkowo szybko zapanować nad sytuacją, setki uczestników szturmu zostało aresztowanych, a prezydent Luiz Inacio Lula da Silva, znany jako Lula, wydał dekret w sprawie tymczasowego przejęcia kontroli nad Dystryktem Federalnym, gdzie mieści się stolica, przez władze centralne.

Szturm w Brasilii jak inwazja na Kapitol

Ekspert PISM odniósł się również do wpisu na Twitterze byłego prezydenta Jaira Bolsonaro, który stwierdził, że w latach 2013 i 2017 zwolennicy lewicy praktykowali podobne metody do niedzielnego wtargnięcia do instytucji państwowych przez stronników Bolsonaro.

Bolsonaro odwołał się zapewne do incydentów podczas masowych protestów antyrządowych z tych dwóch lat. W 2013 r. doszło do ataków na instytucje publiczne m.in. w odpowiedzi na politykę lewicowego rządu Dilmy Rousseff. W 2017 r. doszło do inwazji na różne ministerstwa podczas manifestacji przeciwko rządowi Michela Temera, który stanął na czele państwa w 2016 r. po impeachmencie Rousseff (jako jej wiceprezydent był konstytucyjnym następcą)

— ocenił Znojek.

Jak podkreślił, wydarzenia ostatniej niedzieli mają inny charakter, „bo ich źródeł należy szukać w podważaniu wiarygodności instytucji państwa, w tym wiarygodności wyborów, przez Bolsonaro”.

Ważnym wytłumaczeniem jest też wzorowanie się przez byłego prezydenta na Donaldzie Trumpie. Dlatego też porównywanie szturmu w Brasilii z inwazją na waszyngtoński Kapitol dwa lata temu są jak najbardziej uprawnione, choć oczywiście okoliczności i przebieg tych wydarzeń się różnią

— skomentował analityk.

Inwazja fanatyków Bolsonaro w Brazylii nie jest zresztą zaskoczeniem, bo taki scenariusz był uwzględniany w różnych przewidywaniach jeszcze w trakcie ostatniej kampanii wyborczej

— dodał.

Sytuacja w regionie

Zapytany o to, czy w Ameryce Południowej można wyróżnić państwa, które opowiadają się za przywróceniem rządów Bolsonaro w Brazylii i popierają teorię o sfałszowanych wyborach, propagowaną przez jego zwolenników, ekspert PISM stwierdził, że w ostatnich latach na czele rządów w regionie stanęli przywódcy reprezentujący lewicę i naturalnie sympatyzujący z Lulą. Dlatego też trudno byłoby wyróżnić państwa, które otwarcie popierają byłego prezydenta.

Przegrana Bolsonaro raczej powszechnie zostało przyjęta z ulgą, jako koniec napięć i nieporozumień w regionie oraz z euforią, że powrót Luli umożliwi intensyfikację bliskiej współpracy między państwami latynoamerykańskimi

— podkreślił Znojek.

W regionie panuje zgoda co do potępienia rewolty fanatyków Bolsonaro, choć oczywiście język stanowisk się różni. Na przykład lewicowy prezydent Kolumbii Gustavo Petro bez ogródek nazwał szturm decyzją „faszyzmu o przeprowadzeniu zamachu stanu”

— wyjaśnił ekspert.

Znojek zwrócił uwagę, że na kontynencie politycy porównywani do Bolsonaro zyskali sporą popularność.

W Chile obecny lewicowy prezydent Gabriel Boric wygrał z Jose Antonio Kastem uznawanym za reprezentanta skrajnej prawicy. W Argentynie, gdzie obecny peronistyczny rząd Alberta Fernandeza zmaga się z bardzo niską popularnością, jednym z pretendentów do objęcia prezydentury w tegorocznych wyborach jest Javier Milei, uznawany za polityka o podobnych poglądach do Bolsonaro

— opisał analityk PISM.

W wyniku sporu politycznego w Brazylii między obecnym lewicowym prezydentem Lulą a byłym prawicowym prezydentem Bolsonaro, zwolennicy tego ostatniego, którzy uważają, że Lula wygrał wybory w 2022 r. w wyniku oszustwa, wdarli się w niedzielę do budynków rządowych, parlamentu i pałacu prezydenckiego w Brasilii. Wojsko zatrzymało w poniedziałek rano ponad 1200 radykalnych zwolenników Bolsonaro.

Bartłomiej Znojek jest analitykiem Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych, zajmuje się sytuacją polityczną i gospodarczą w Ameryce Łacińskiej oraz relacjami Unii Europejskiej i Polski z latynoamerykańskimi partnerami.

wkt/PAP