Dwóch ubiegających się o Biały Dom kandydatów ma za sobą intensywny dzień kampanii. Republikanin Donald Trump odbył w poniedziałek wiece w Karolinie Północnej, Pensylwanii, Michigan oraz Wisconsin. Demokrata Joe Biden o głosy zabiegał w Ohio i Pensylwanii.

Trump w rodzinnym mieście Biedena

W przededniu amerykańskich wyborów prezydenckich Trump i Biden agitowali w stanach wahających się (swing states) na Wschodnim Wybrzeżu i Środkowym Zachodzie. Prezydent na miejsca wieców wybrał m.in. Scranton w Pensylwanii - miasto urodzenia swojego wyborczego rywala - oraz Kenoshę w Wisconsin, gdzie w lecie dochodziło do zamieszek.

Na swoich wiecach Republikanin w ostrych słowach krytykował politycznych przeciwników. Bidena przedstawiał jako umysłowo niezdolnego do poradzenia sobie z prezydenturą i stwierdził, że gdyby jego rywal został wybrany, to wprowadziłby „państwo więzienne”, by kontrolować pandemię koronawirusa.

Lockdown Bidena będzie oznaczać brak szkół, brak ceremonii wręczenia dyplomów, brak ślubów, brak Święta Dziękczynienia, brak Wielkanocy, brak Bożego Narodzenia, brak Czwartego Lipca i brak przyszłości dla amerykańskiej młodzieży

—mówił.

Biden o walce z pandemią

Na poniedziałkowych wiecach Biden kierował swoje słowa do niezdecydowanych wyborców i zobowiązywał się do zjednoczenia kraju. Zwracał uwagę na pandemię, krytykując działania Białego Domu w tym obszarze i oceniając że obecna administracja wywiesiła „białą flagę”.

Mówiąc o Covid-19 kandydat Demokratów deklarował, że będzie słuchał rad naukowców oraz głównego epidemiologa kraju Anthony’ego Fauciego.

Wczoraj Trump powiedział, że zwolni Fauciego. (…) Mam lepszy pomysł. Wybierzcie mnie, a ja zatrudnię Fauciego i zwolnimy Trumpa

—powiedział były wiceprezydent na samochodowym wiecu w Cleveland.

W spolaryzowanych politycznie Stanach Zjednoczonych kampania wyborcza w USA przypadła na okres pandemii, kryzysu gospodarczego oraz niepokoi społecznych związanych ze sprawami rasowymi. W trakcie debat oraz wieców kandydaci nie szczędzili sobie nie tylko krytyki, ale i osobistych ataków.

W trakcie epidemii koronawirusa rywale w wyścigu o Biały Dom przyjęli całkowicie odmienne strategie wyborcze. Trump odbywał wiece dla setek czy tysięcy ludzi, często na płytach lotnisk. Biden rzadziej opuszczał swój dom w Wilmington w stanie Delaware. Jego przedwyborcze spotkania organizowano przy zachowaniu środków bezpieczeństwa zalecanych w trakcie epidemii - zebrani na nich mieli maseczki i zachowywali od siebie dystans.

Republikanin zarzuca Demokracie, że u swoich sympatyków nie potrafi wskrzesić entuzjazmu. Ten z kolei oskarża prezydenta o lekceważenie epidemii.

W większości sondaży przewodzi Biden, ale cztery lata temu Trump również nie był przedwyborczym faworytem.

Pas Rdzy rozlicza Trumpa

Zatrudnieni w przemyśle wyborcy przygniecionego globalizacją amerykańskiego Pasa Rdzy w 2016 roku odwrócili się od Demokratów i zawierzyli Donaldowi Trumpowi. Teraz ocenią czy spełnił obietnicę „przywrócenia wielkiej Ameryki”.

Biali robotnicy przemysłowi ze Środkowego Zachodu, których mocno doświadczyła globalizacja i otwarcie rynków, przypomnieli o sobie jako kluczowym bloku wyborczym w 2016 roku. Wielu z nich głosowało wcześniej na Demokratów i Baracka Obamę, ale przed czterema laty postawiło na Trumpa. Na fali hasła „Make America Great Again, MAGA (pol. Uczyńmy Amerykę znów wielką)” Republikanin dokonał wyłomu w „niebieskiej ścianie” stanów opowiadających się tradycyjnie za Demokratami. Ku zaskoczeniu obserwatorów i wbrew większości sondaży zwyciężył w Pensylwanii, Michigan i Wisconsin.

W znacznym stopniu udało to mu się dzięki niechęci wobec ówczesnej kandydatki Demokratów.

Hillary Clinton do więzienia 2016

—takie przydrożne plakaty wywieszano cztery lata temu w zachodniej Pensylwanii. Mnóstwo wyborców na Środkowym Zachodzie uwierzyło w miliardera z Nowego Jorku, który chce przywrócić USA dawny blask. W kampanii dał się zapamiętać głównie z jednego – obietnic miejsc pracy.

Zardzewiałe fabryki są jak nagrobki rozrzucone po naszym kraju

—mówił Trump w trakcie mowy inaugurującej jego prezydenturę. W cztery lata rządów - tak jak zapowiadał w kampanii - zakończył Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu (NAFTA), nakładał cła na Chiny oraz UE i zmniejszał regulacje. Liczba miejsc pracy na Środkowym Zachodzie nie wykazywała jednak wielkich wahań. Otwierały się nowe fabryki, ale równocześnie wiele się zamykało.

Ken Kollman, profesor politologii z Uniwersytetu Michigan, uważa że nie da się jednoznacznie stwierdzić czy za Trumpa miejsca pracy dla robotników wróciły na Środkowy Zachód.

Jest bardzo trudno to ocenić. Ważne jest to jednak co uważają o tym ludzie, a to zależy od ich poglądów politycznych. Bardzo lojalni wyborcy Trumpa uważają, że przywrócił miejsca pracy, wyborcy Demokratów uważają, że nie

—tłumaczy PAP.

Szef centrali związków zawodowych AFL-CIO w Ohio Tim Burga wystawia jednak gospodarzowi Białego Domu surową ocenę.

Teraz trzeba pokazać co się zrobiło, a Trump nie zrobił wiele dla ludzi pracy. Związki zawodowe zorientują się, że złamał obietnicę

—twierdzi.

Mimo kryzysu gospodarka konsekwentnie uznawana jest przez Amerykanów za silną stronę Trumpa. W tej kwestii cieszy się według opublikowanego w niedzielę sondażu dla dziennika „Wall Street Journal” zaufaniem 55 proc. obywateli USA. W badaniu dla gazety „New York Times” 54 proc. mieszkańców Środkowego Zachodu stwierdziło, że za rządów prezydenta Trumpa ich poziom życia się polepszył. Dane te napawają Republikanów wyborczym optymizmem.

O zwycięstwie na Środkowym Zachodzie według Kollmana zadecyduje jednak głównie mobilizacja elektoratów.

Jeśli wyborcy obu partii stawią się masowo, to mamy 50-50. Jednak jeśli jedno ugrupowanie zmobilizuje się bardziej, to ta partia wygra

—przekonuje.

To dlatego były demokratyczny prezydent Barack Obama nawoływał pod koniec października w Filadelfii do wyjścia do lokali wyborczych i przypominał, że w 2016 roku elektorat Demokratów zawiódł.

Nie możemy być z siebie zadowoleni. Ostatnim razem tak było. Ludzie byli trochę leniwi. Brali rzeczy za pewnik. I spójrzcie co się stało

—mówił na wiecu o wyborach sprzed czterech lat.

W spolaryzowanym amerykańskim społeczeństwie popularne ogródkowe banery nie pozostawiają złudzeń – w miastach, w tym Filadelfii, dominuje kandydat Demokratów Joe Biden, który ma uratować kraj przed populizmem i rasizmem. Prowincja to miejce, gdzie ubiegający się o reelekcję prezydent uznawany jest za charyzmatycznego pogromcę politycznej poprawności.

Rzut oka na wyborczą mapę z 2016 roku potwierdza wyraźny podział między amerykańską prowincją i miastami. Wielkie aglomeracje, nawet na południu czy w tradycyjnie republikańskich stanach, opowiedziały się zdecydowanie za Clinton. Za niespodziewaną „czerwoną falę” (kolor Republikanów) cztery lata temu odpowiadała przywiązana do tradycji prowincja, która do urn stawiła się liczniej niż zakładały to niektóre sondaże.

Wiele wskazuje, że w 2020 roku bitwa rozegra się na przedmieściach. Tu sytuacja na Środkowym Zachodzie przedstawia się dla prezydenta gorzej niż cztery lata temu. U białych wyborców z wyższym wykształceniem Trump w Ohio wygrał w 2016 roku o 24 punkty procentowe; tegoroczny sondaż Fox News pokazuje, że w tym roku w tej grupie remisuje. Wybory środka kadencji z 2018 roku były zwycięstwem Demokratów na Środkowym Zachodzie. W Michigan wygrali w wyborach na gubernatora, wicegubernatora, prokuratora generalnego i do Senatu.

Kollman uważa, że także w tym roku dane spływające z wczesnego głosowania są w Michigan optymistyczne dla Partii Demokratycznej. „Przyrosty w liczbie osób głosujących wcześnie dotyczą głównie obszarów wybierających Demokratów. To Detroit, ale i ośrodki akademickie na zachodzie stanu” – zauważa. Podkreślając, że „wydaje się iż Biden ma przewagę”, politolog zaznacza, że 2016 rok nauczył, iż nie można wyrokować zawczasu.

W centrum Waszyngtonu czuć przedwyborcze napięcie

W przeddzień amerykańskich wyborów prezydenckich w centrum Waszyngtonu wyczuwalne jest napięcie. Z obawy przed ewentualnymi zamieszkami coraz więcej właścicieli biznesów zabudowuje swoje lokale deskami, a ze sklepowych wystaw znika biżuteria.

W pobliżu Białego Domu z dnia na dzień przybywało zabitych deskami lokali. Na ulicach prowadzących do rezydencji prezydenta USA jeszcze w poniedziałek po zmroku widać było jeszcze latynoskie ekipy remontowe montujące drewniane osłony na witryny i drzwi. Przypomina to koniec wiosny i odbywające się wówczas gwałtowne antyrasistowskie protesty, gdy właściciele lokali w centrum Waszyngtonu decydowali się na podobne środki zapobiegawcze.

Wygląda to bardzo ponuro i źle wróży. Nie mamy zaufania do siebie ani do instytucji

—ocenia spotkana przez PAP przed Białym Domem mieszkanka Waszyngtonu. Wielu przyznaje, że nie przypomina sobie podobnej sytuacji w okresie wyborczym.

W poniedziałkowy wieczór pod prezydencką rezydencją zgromadziło się kilkadziesiąt osób. Była grupa z bębnami, dziennikarze, gapie oraz kilkanaście osób dyskutujących o polityce. O wysłuchanie argumentów było trudno przez kakofonię ulicznych kaznodziejów, z których jeden, wzywając do nawrócenia, rytmicznie uderzał o asfalt wielką metalową rurą.

Restauracje i sklepy w pobliżu Białego Domu w większości były w poniedziałek czynne. O tym, że do zabitego deskami lokalu (łącznie z drzwiami) można wejść, świadczyły przyklejone do nich karteczki z napisem „otwarte”.

Przedsiębiorcy z amerykańskiej stolicy nie chcą kusić losu. Z witryn u jubilerów w centrum zniknęła pokazowa biżuteria. W salonie Tesli nie ma już modeli samochodów, które dało się wcześniej zauważyć przez szybę z ulicy.

O swój biznes nie martwi się Kim, właściciel sklepu monopolowego w Chinatown. Mężczyzna uspokaja, że wszystko prawdopodobnie rozejdzie się po kościach i na ulicach miasta będzie spokojnie. Okolica nie cieszy się najlepszą renomą, stąd przedsiębiorca już dawno zainwestował w metalowe zasłony, które spuszcza na noc.

Gdyby doszło do grabieży, to nie ma znaczenia, czy osłona jest drewniana czy metalowa

—przyznaje zarazem.

kk/PAP