Dwie obywatelki Polski, reżyserka Agnieszka Holland i amerykańsko-polska dziennikarka i publicystka Anne Applebaum zostały uhonorowane wysokimi odznaczeniami państwowymi za ukazywanie prawdy o Wielkim Głodzie lat 1932-33 na Ukrainie.

Prezydent Wołodymyr Zełenski odznaczył Holland i Applebaum Orderem Księżnej Olgi III stopnia, który przyznawany jest za wybitne zasługi m.in. w działalności państwowej, społecznej, naukowej, kulturalnej i oświatowej.

Dekret szefa państwa w tej sprawie opublikowano w sobotę. Tego dnia na Ukrainie obchodzono Dzień Pamięci Ofiar Wielkiego Głodu. Według różnych szacunków tragedia ta zabrała życie od czterech do ośmiu milionów ludzi.

Agnieszka Holland jest reżyserką filmu „Gareth Jones”. Jest to opowieść o młodym walijskim dziennikarzu, który w latach 30. jako jeden z pierwszych opisał Wielki Głód na Ukrainie. Ukraińska premiera tego obrazu odbędzie się w Kijowie 28 listopada.

Anne Applebaum jest autorką książki „Czerwony Głód”, która również opowiada o wydarzeniach lat 1932-33 na Ukrainie. Udowadnia w niej, że Wielki Głód był drugim, po Holocauście, największym aktem ludobójstwa XX wieku.

W czasach komunizmu Ukrainę dotknęły trzy fale głodu: na początku lat 20., potem w 30. i w latach 1946-1947. Najtragiczniejszy w skutkach był Wielki Głód z lat 1932-1933, w którego najgorszym okresie umierało dziennie do 25 tys. ludzi.

Wielki Głód nastąpił w jednym z najżyźniejszych krajów Europy w czasie pokoju, gdy ZSRR eksportował ogromne ilości zboża. Na Ukrainie zboże, a następnie cała żywność były konfiskowane przez władze.

W roku 1932 w ZSRR wprowadzono prawo o ochronie własności państwowej, które pozwalało na rozstrzelanie człowieka nawet za zabranie tylko jednego kłosa z należącego do kołchozu pola. Obowiązywał także dekret o całkowitej blokadzie wsi z powodu rzekomego sabotowania obowiązkowych dostaw zbóż.

Pragnąc przeżyć, wielu chłopów łamało zakaz opuszczania wsi i uciekało do miast, gdzie obowiązywały przydziały żywnościowe dla pracujących. Podejmowano próby ucieczki do Rosji, jednak ukraińskie granice administracyjne obstawione były przez wojsko.

W ocenie historyków głód wywołano sztucznie, by złamać opór chłopstwa wobec kolektywizacji.

Polska w 2006 roku uznała Wielki Głód na Ukrainie za ludobójstwo.

aw/PAP