Westminster Abbey, londyńska średniowieczna kolegiata św. Piotra w Westminsterze, otwiera dla zwiedzających nowe muzeum na poddaszu, wewnątrz triforium - w galerii na wysokości ponad 15 m obiegającej nawę, skąd rozciąga się „najlepszy widok w całej Europie”.

W taki sposób określił go angielski poeta John Betjeman, który od 1972 roku aż do śmierci w 1984 roku piastował tytuł poety - laureata. W Anglii XVI w. była to oficjalna godność dworska; obdarowany nią laureatus pełnił rolę poety nadwornego.

W Opactwie Westminsterskim do 2015 roku funkcjonowało mniejsze muzeum, które znajdowało się w krypcie. Obecnie „na strych” opactwa trafiło cztery razy więcej eksponatów - około 300.

Triforium (tryforium) to specyficzny element architektury romańskiej i gotyckiej, galeria poniżej górnych okien; w chrześcijańskich bazylikach obiegało nawę główną, prezbiterium i transept (nawa poprzeczna). Od wnętrza nawy głównej oddzielały galerię triforium trójdzielne arkadki, które dały mu swoją nazwę - łacińskie „tres”, „tria” to trzy, a „foris” to drzwi, wejście. Wnętrze budowli doświetlała zaś strefa okien nad nawami bocznymi (clerestorium) występująca już w starożytnych bazylikach świeckich.

W Rzymie bazyliki pełniły rolę hal targowych i sądowych, a w triforiach prowadzono rozmowy i interesy. W średniowiecznych trójnawowych świątyniach, będących adaptacją bazylik, tam gdzie dach naw bocznych miał niewielki spadek, triforium pomijano. Rząd arkadek mógł nie mieć za sobą korytarza ani okien. Wtedy było to ”ślepe triforium”. Powyżej triforium górowały okna, które wypełniano barwnymi witrażami. Ale w wielkich angielskich katedrach i opactwach triforia były.

W kolegiacie św. Piotra w Westminsterze oświetlają je znajdujące się w murze zewnętrznym okna wpisane w trójkątny kształt wypełniony ażurową rozetą.

Opactwo Westminsterskie, miejsce koronacji królów Anglii, w którym monarszą sakrę otrzymało 38 władców, odwiedza co roku 1,5 mln zwiedzających. Standardowo płacą za wejście 22 funty, ale za wejście na triforium oprócz podstawowego biletu pobierana będzie dodatkowa opłata, a liczba wpuszczanych osób ma być ograniczona.

Do triforium wchodzi się z nowej wieży zaprojektowanej przez Ptolemy’ego Deana, konsultanta Opactwa Westminsterskiego w zakresie architektury. W wieży Weston Tower, nazwanej nazwiskiem głównego donatora struktury wybudowanej przy południowym transepcie (południowym ramieniu nawy poprzecznej) w miejscu, gdzie wewnątrz znajduje się Poet’s Corner (zakątek poetów), jest winda i schody.

Poet’s Corner to miejsce pochówku i pomników wielkich angielskich poetów, jak ojciec literatury angielskiej Geofrey Chaucer (1343-1400), autor „Opowieści kanterberyjskich” czy renesansowy humanista Edmund Spenser, autor „The Faerie Queene” (Królowa wieszczek) - alegorycznej gloryfikacji rządów Tudorów.

W zakątku panuje tłok. Dlatego także w posadzce znajdują się płyty upamiętniające późniejszych twórców, jak T.S. Eliot, autor „Ziemi jałowej”, mentor jednego z ostatnich poetów-laureatów, Teda Hughesa, upamiętnionego płytą obok. W ten sposób uhonorowano też mediewistę i pisarza Clive’a Staples Lewisa, autora ponad 30 książek, wspaniałego apologety chrześcijaństwa zarówno w cyklu „Opowieści z Narnii”, „Rozmowach starego diabła z młodym”, jak i w panoramie literatury średniowiecznej „Odrzucony obraz”.

Dwa lata temu w transepcie południowym umieszczono kamień dla Philipa Larkina, który nie przyjął zaszczytnego tytułu laureata. Wolał dalej pracować jako bibliotekarz.

Triforium westminsterskiej kolegiaty w jego nowej funkcji nazwano Queen’s Diamond Jubilee Galleries (galeriami diamentowego jubileuszu królowej), ponieważ środki od prywatnych donatorów na budowę wieży zaczęto pozyskiwać w roku jubileuszu 60-lecia królowej (2012).

Ekspozycję podzielono na cztery sekcje. Jedna poświęcona jest budowli, której początki sięgają około 960 r., druga kultowi i życiu codziennemu, trzecia monarchii, a czwarta - pamięci narodowej.

Do cennych eksponatów należy m.in. retabulum z ołtarza głównego z 1269 roku, uważane za jeden z najstarszych przykładów angielskiego malarstwa tablicowego. (Retabulum to inaczej nastawa ołtarzowa, dekoracja stołu ołtarzowego, którym jest mensa.)

Wśród znajdujących się w Opactwie funeralnych wizerunków królów do najlepszych zalicza się popiersie Henryka VII (1485-1509). Do XIV wieku ciało zmarłego króla wystawiano na widok publiczny, ale z oczywistych względów rzadko mogło ono dotrwać do pogrzebu, dlatego sporządzano z drewna i gipsu lub wosku naturalnych rozmiarów rzeźbę, polichromowano i ubierano w monarsze szaty. Wizerunek Henryka VII, atrybuowany włoskiemu rzeźbiarzowi Pietro Torrigiano, czynnemu na angielskim dworze królewskim, powstał zapewne na podstawie maski pośmiertnej.

Do eksponatów należy także wspaniale iluminowany mszał zamówiony przez dziekana Nicholasa Litlyngtona krótko przed jego śmiercią w 1386 roku. Do tej pory można było oglądać księgę tylko po wcześniejszym uzgodnieniu. Teraz jej karty będą co jakiś czas przewracane ze względów konserwatorskich, aby nie zblakły pod wpływem światła.

Znalazło się też miejsce na osobliwości, jak ponoć najstarsza zachowana wypchana papuga. Jest to szara afrykańska papuga, która towarzyszyła w ostatnich latach życia Frances Teresie Stuart, księżnej Richmond i Lennox. Kiedy w 1702 roku księżna zmarła, w parę dni po niej zdechł ptak. Wypchano go i umieszczono obok woskowego wizerunku pani. Jej figura z wosku pełniła do XIX roku rolę nagrobnego pomnika, potem znalazła się w muzeum.

Nazywana „La Belle Stuart” księżna słynęła z ogromnej urody; kochał się w niej sam król Jakub II, który kazał wybić dwa razy medale pamiątkowe, na których postać symbolizująca Brytanię otrzymała rysy szkockiej piękności. Britannia zachowała je na 300 lat, gdyż pojawiły się one także na monetach 50-pensowych.

Galerie triforium i wieża otwarte zostaną 11 czerwca.

PAP/mall