Brytyjska gazeta „The Observer” opublikowała w niedzielę szczegóły dziennikarskiego śledztwa dotyczącego działalności kontrowersyjnej agencji Cambridge Analytica, która odegrała rolę w kampanii wyborczej amerykańskiego prezydenta Donalda Trumpa.

Dziennikarki tytułu ujawniły na podstawie wywiadu z byłym szefem działu badań Cambridge Analytica (CA) Chrisem Wylie, że firma prawdopodobnie naruszyła prawo, pozyskując i wykorzystując w celach komercyjnych dane dotyczące nawet 50 milionów osób zarejestrowanych na Facebooku (ok. 1/3 osób wszystkich użytkowników w Ameryce Północnej), które były następnie wykorzystywane w celu przewidywania ich decyzji wyborczych i wpływania na nie.

Według informacji gazety, wykorzystane informacje dotyczą w szczególności wyborców w Stanach Zjednoczonych i były następnie wykorzystywane w kampanii wyborczej w 2016 roku, aby pomóc republikańskiemu kandydatowi Donaldowi Trumpowi.

Dane wyborców miały być pozyskiwane za pomocą aplikacji stworzonej na komercyjne zamówienie przez mołdawskiego badacza, który mieszkał w Rosji i Stanach Zjednoczonych Alexandra Kogana.

Niecałe 300 tys. osób zostało poproszonych i opłaconych w celu wypełnienia prostego testu, który pobierał m.in. zawartość kont na Facebooku, w tym polubione strony i zainteresowania, a następnie poddawał głębokiej analizie. Formalnie dane jednak mogły być wykorzystywane jedynie przy badaniach akademickich, a nie komercyjnych zleceniach dotyczących operacji psychologicznych na elektoracie.

„Użyliśmy Facebooka do pozyskania milionów profili osób, a następnie zbudowaliśmy modele, które wykorzystywały to, co o nich wiedzieliśmy, i ich wewnętrzne demony (w celu tworzenia skutecznych przekazów politycznych). To był fundament, na którym zbudowano całą firmę”

— powiedział Wylie.

W 2015 roku prawnicy Facebooka poprosili o usunięcie zdobytych w niewłaściwy sposób danych, ale - jak wynika z informacji „Observera” - pomimo tego wciąż istnieje wiele kopii bazy danych, które pozostają w użyciu.

Tuż przed tym, gdy pierwsze doniesienia zostały opublikowane w internecie, Facebook poinformował, że w związku z zarzutami zdecydowano o zawieszeniu Cambridge Analytica dostępu do platformy. Przedstawiciele firmy zaprzeczyli jednak wszelkim nieprawidłowościom i zapewnili, że działali zgodnie z przepisami.

W sobotę swoje śledztwa ws. użycia danych zapowiedziały brytyjska komisarz ds. informacji Elizabeth Denham (odpowiednik polskiego Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych), a także prokurator generalna amerykańskiego stanu Massachusetts Maura Healey.

Dokładna rola Cambridge Analytica w wyborze Trumpa na prezydenta Stanów Zjednoczonych jest kwestią dyskusyjną, ale firma informuje na swojej stronie, że „zapewniła kampanii (…) wiedzę ekspercką, która pomogła wygrać Biały Dom”. Zgodnie z oficjalnymi sprawozdaniami, za swoje usługi świadczone od czerwca 2016 roku CA otrzymała co najmniej 6,2 miliona dolarów.

Agencja dodała także na swojej stronie, że używa „mikrotargetowania behawioralnego” i kombinacji analizy osobowości i danych demograficznych, które pozwalają na przewidywanie i wpływanie na masowe zachowania. Jak podkreślono, dysponuje profilami 220 milionów Amerykanów, tj. dwóch trzecich populacji Stanów Zjednoczonych.

CA pracowała także z innymi klientami na całym świecie, w tym kampanią na rzecz wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej w czerwcu 2016 roku. Firma finansowana jest przez konserwatywnego biznesmena Roberta Mercera, a w przeszłości wśród jej szefów był m.in. były strateg Trumpa w Białym Domu Steve Bannon.

Jednocześnie „Observer” ujawnił, że CA oferowała swoje usługi nie tylko grupom politycznym - w tym według informacji brytyjskich mediów także kampanii za wyjściem Wielkiej Brytanii z UE - ale także firmom, m.in. rosyjskiemu gigantowi naftowemu Łukoil, któremu przekazano prezentację o możliwości wpływania na wyniki wyborów.

Efekty śledztwa dziennikarskiego są prezentowane jednocześnie przez „Observera” i brytyjską telewizję „Channel 4” oraz amerykański dziennik „New York Times”. Redakcje zapowiedziały ich kontynuację w kolejnych dniach, w tym m.in. emisję tajnych nagrań z udziałem szefa Cambridge Analytica Alexandra Nixa, które zostały zarejestrowane w wyniku prowokacji.

PAP/mall