Porozumienie z Iranem: Obama zachwycony, oburzenie Izraela

Między sześcioma mocarstwami a Iranem doszło do „historycznego” porozumienia, które - jeśli doprowadzi do ostatecznej i w pełni wdrożonej umowy - uniemożliwi Iranowi posiadanie broni jądrowej i uczyni świat bezpieczniejszym - ocenił prezydent USA Barack Obama.

Ale nic nie jest uzgodnione, dopóki wszystko nie jest uzgodnione

— powiedział w czwartek Obama, zastrzegając, że negocjatorzy osiągnęli w Lozannie dopiero wstępne, „ramowe porozumienie” ws. irańskiego programu nuklearnego. Ma być ono podstawą ostatecznego porozumienia, które powinno zostać sfinalizowane do 30 czerwca.

W specjalnym wystąpieniu w ogrodach Białego Domu Obama nie wszedł w szczegóły ogłoszonego w Szwajcarii porozumienia, ale przekonywał, że ma ono wymiar „historyczny” i jest „najlepszą opcją”, by wyeliminować ryzyko, że Iran wejdzie w posiadanie broni nuklearnej.

To dobre porozumienie, które spełnia nasze główne cel

— powiedział Obama.

Jestem pewny, że jeśli to ramowe porozumienie doprowadzi do zawarcia ostatecznej umowy, to nasz kraj i świat będzie bezpieczniejszy.

Zapewnił, że porozumienie „odetnie każdą drogę”, jaką Iran mógłby pójść, by rozwijać produkcję bronii nuklearnej. Podkreślił, że irański program zostanie ograniczany, a także poddany kontroli inspektorów z Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA), w zakresie większym niż jakikolwiek inny kraj kiedykolwiek w przeszłości.

To porozumienie nie opiera się tylko na zaufaniu, ale na bezprecedensowej weryfikacji

— zapewnił.

Prezydent USA zapowiedział też, że włączy Kongres do procesu prac nad ostatecznym porozumieniem i jeszcze w czwartek będzie rozmawiał o tym z liderami partii politycznych. Dotychczas Kongres, a zwłaszcza Republikanie wyrażali bardzo wiele sceptycyzmu, twierdząc, że USA idą na zbyt dalekie ustępstwa wobec Teheranu i grożąc zaostrzeniem sankcji wobec Iranu.

Główne elementy osiągniętego w Lozannie wstępnego porozumienia z Teheranem to ograniczenie irańskich zdolności wzbogacania uranu o ponad dwie trzecie. Iran ma dysponować teraz ok. 6 tys. aktywnych wirówek (wobec 19 tys. obecnie). W zamian za ograniczenie programu, amerykańskie i europejskie sankcje nałożone na Teheran będą stopniowo uchylane, ale dopiero po stwierdzeniu przez MAEA, że Iranu wypełnia wynikające z umowy zobowiązań.

Iran zgodził się też nie budować żadnych nowych obiektów służących wzbogacaniu uranu przez 15 lat, a także przez co najmniej 15 lat nie wzbogacać uranu powyżej poziomu 3,67 proc. W ramach przyszłego porozumienia przez 25 lat mają być prowadzone inspekcje irańskiego łańcucha dostaw uranu.

Z kolei Izrael odrzucił w czwartek osiągnięte tego dnia i powszechnie celebrowane wstępne porozumienie sześciu mocarstw z Iranem w sprawie programu nuklearnego Teheranu; nazwał to ramowe porozumienie oderwanym od rzeczywistości.

Władze izraelskie zapowiedziały dalsze lobbowanie w celu zapobieżenia „złemu”, jak to określono, ostatecznemu porozumieniu mocarstw z Iranem.

Minister ds. strategicznych Juwal Szteinic w oświadczeniu wydanym po ogłoszeniu w Lozannie wstępnego porozumienia między sześcioma mocarstwami a Iranem napisał:

Uśmiechy w Lozannie są oderwane od nędznej rzeczywistości, w której Iran odmawia pójścia na jakiekolwiek ustępstwa w kwestii nuklearnej i w dalszym ciągu straszy Izrael i wszystkie inne państwa na Bliskim Wschodzie.

Nie przestaniemy szczędzić wysiłków, by wytłumaczyć i przekonywać świat w nadziei, że to zapobiegnie złemu (ostatecznemu) porozumieniu

— powiedział Szteinic.

Na kilka minut przed ogłoszeniem, że w Lozannie porozumiano się w kluczowych kwestiach w sprawie zawarcia do 30 czerwca ostatecznego układu nuklearnego, premier Izraela Benjamin Netanjahu wyraził obawę, że układ pozostawi w stanie nienaruszonym zbyt wiele irańskiej infrastruktury nuklearnej.

Po maratonie negocjacji przedstawiciele sześciu mocarstw i Iranu ogłosili w czwartek w Lozannie porozumienie w sprawie kluczowych punktów, które będą podstawą finalnego układu nuklearnego do 30 czerwca. Irański potencjał wzbogacania uranu ma być ograniczony.

lw, PAP