Sport to zdrowie, kondycja i sposób na życie. Mimo to, z reguły uprawiając konkretną dyscyplinę nie interesuje nas jej historia i okoliczności, w jakich się zrodziła oraz kto lub co wpłynęło na jej rozwój. A należy wiedzieć, iż sytuacje związane z początkami poszczególnych gier niejednokrotnie bywały zabawne, przynajmniej z dzisiejszego punku widzenia.

Hokej, sport dobrze znany, zwłaszcza wśród osób preferujących zimowe otoczenie. Tu historia jest niezwykle zabawna, bo mało kto wie, że pierwowzorem hokejowego krążka było zmrożone krowie łajno. Czasami korzystano również z ziemniaków, węgla. Pierwsze prawdziwe krążki prawdopodobnie były drewniane. Jednak te właściwe, gumowe zaczęto stosować dopiero po 1880 roku. Za kolebkę hokeja uważa się Kanadę, choć tak naprawdę to brytyjscy żołnierze stacjonujący tam rozpoczęli pierwsze rozgrywki. w 1855 roku w Ontario.

Piłka nożna, najbardziej popularny sport świata, głównie kojarzony z Wielką Brytanią, tak naprawdę wywodzi się z Chin. Tam właśnie legendarny władca i protoplasta Chińczyków Huangdi, Żółty Cesarz zarządził, aby “cuju” czyli chińska piłka nożna była częścią treningu wojskowego. Gra szybko zyskała sławę i stała się nierozłącznym elementem obchodów urodzin chińskiego cesarza. Ówczesna piłka wypełniona była włosiem albo piórami. A już za czasów dynastii Tang (618 – 907) zaczęto napełniać ją powietrzem. Zasady gry nie odbiegały od dzisiejszych reguł. Musiały być dwie drużyny i chęć zdobycia jak największej liczby bramek. Co ciekawe, to za czasów dynastii Tang w piłkę zaczęły grać kobiety. Dynastia Song (960 – 1279) to już pierwsze kluby piłkarskie: Qiyun i Yuan.

Natomiast dotarcie gier piłkarskich na Wyspy Brytyjskie jest dla nas o tyle ważne, że to właśnie tam w XIX wieku spisano po raz pierwszy reguły gry. Te najstarsze udokumentowano w 1845 r. w Rugby School w środkowej Anglii. Jednak to założony w 1857 r. północno-angielski Sheffield Football Club ustalił powszechnie obowiązujące zasady takie jak: rzut wolny, rzut rożny, rzut z autu czy uderzenie w poprzeczkę.

Kiedyś futbolówka była luksusowym towarem. Do gry używano nawet brył węgla czy końskich odchodów. A szczytem marzeń była własnoręcznie uszyta szmacianka z domowych zasobów

— wspominał w jednym z wywiadów Gerard Cieślik, legendarny piłkarz Ruchu Chorzów.

Tenis swoje korzenie ma w średniowiecznych, europejskich klasztorach, gdzie z pasją był uprawiany przez mnichów. Wówczas piłeczkę uderzało się dłonią, stąd jej pierwotna nazwa eu de paume (pol. gra dłonią). Później wprowadzono skórzane rękawice. Dopiero w XVI w. powstały prototypy pierwszych rakiet. Pierwsze piłki były wykonane z drewna, dopiero z czasem zastąpiły je skórzane kule wypełnionym celulozą. Gra szybko zyskała zwolenników na salonach, zwłaszcza w Anglii, gdzie królowie Henryk VII oraz Henryk VIII jako gorliwi gracze zainicjowali budowę kortów w całym kraju. Legenda mówi, iż to właśnie Henryk VIII „wymyślił” słynny serwis (service) rozpoczynający wymianę, gdyż ociężałe ciało nie pozwalało mu podrzucić piłkę do góry i robili to za niego służący.

Dziś najdroższa rakieta tenisowa należy do Amelie Mauresmo, francuskiej tenisistki i zwyciężczyni Australian Open 2006 oraz Wimbledonu 2006. Wartość tego cudeńka to 1 mln dolarów, wszystko za sprawą 1700 diamentów i złota, jakie zdobią ponad 8-kilogramową rakietę.

Squash, to jakby prawnuk tenisa, który zrodził się na początku XIX wieku, w nieco odmiennych okolicznościach. Jego kolebką było londyńskie więzienie „The Fleet”, w którym towarzystwo odsiadujące kary wpadło na pomysł odbijania piłki od ścian.

Wkrótce ta niebanalna gra przeniosła się z więziennych cel do elitarnych szkół dla chłopców. Około 1830 roku uczniowie jednej z takich placówek odkryli, że znacznie ciekawiej i trudniej gra się z użyciem przekłutej piłeczki, która przy zderzeniu ze ścianą lekko się rozgniata i nie odbija jak piłka do tenisa. Ta opcja szybko zyskała zwolenników i już 1864 w szkołach pojawiły się pierwsze korty. Tym samym Squash (z angielskiego „Sqash”, czyli „rozgniatać, miażdżyć”), został oficjalnie uznany za odrębną dyscyplinę sportową.

Obecnie w gdańskim Muzeum Archeologicznym możemy podziwiać fragment skórzanej 700-letniej piłki, przeznaczonej do gry w golfa lub krykieta, odkrytej na Wyspy Spichrzów. To prawdopodobnie najstarsze takie znalezisko na świecie.

Dziś narciarstwo to połączenie sportu, rozrywki i mody. Niegdyś służyło tylko w celu udogodnienia codziennego życia. Według najnowszych badań ojczyzną nart jest Azja Środkowa, a konkretnie okolice Bałkaju i gór Ałtaj. Narty do Skandynawii trafiły prawdopodobnie za pośrednictwem Lapończyków, którzy jako pierwsi odwiedzili północny kontynent europejski. Początkowo były to zwykłe dwie deski przyczepione do futrzanych butów. Najstarsze znalezione egzemplarze pochodzą sprzed 3500 lat. Odkryto je w szwedzkiej prowincji Angermanland. Miały 111cm długości i od 9,5 do 10,4cm szerokości. Z kolei pierwsze narty wyprodukowane w celach sportowych powstały we Włoszech w 1867 roku i były wykonane z drewna.

Mój ojciec przed wieloma laty mieszkając pod Wilnem jeździł na szerokich drewnianych deskach, które przywiązywał do zimowych butów. Te narty były znacznie cięższe i szersze niż dzisiejsze. W ten sposób pokonywał wiele kilometrów wokół jeziora. Czasami korzystał także ze śnieżnych, plecionych rakiet, służących do chodzenia po białym puchu

— wspomina pani Irena z Saskiej Kępy.

Historie dyscyplin sportowych z pewnością można uznać za niezwykle, a czasem nawet zabawne. Myślę, że uprawiając jedną z nich warto zgłębić temat, poczytać, posłuchać opowieści naszych dziadków. Tylko w ten sposób zrozumiemy idee, jakie przyświecały danej dyscyplinie i ludziom, którzy byli jej pionierami. Tym samym, z pewnością staniemy się światłymi, aktywnymi zawodnikami.

Andżelika Przybek