Babcia to instytucja

Jestem mamą samotnie wychowującą syna. Poszukuję równie samotnej Babci. Chętnie odpowiem na wszelkie pytania. Czekamy na Ciebie, Babciu – Kasia i Michał.

To jedno z wielu internetowych ogłoszeń, na jakie natknęłam się na forach dotyczących rodziny. Są też informacje o tym, że babcię można „wypożyczyć” lub „zaadoptować”. Rodzice szukają przyszywanych dziadków, którzy chodziliby na przedszkolne przedstawienia i niekiedy spędzili trochę czasu z dzieckiem. Nie brakuje też setek ogłoszeń zamieszczanych przez babcie, które chcą zaopiekować się dzieckiem, żeby dorobić do głodowej emerytury. I mimo że babcie poszukują przez Internet rodzin, a rodziny babć, okazuje się, że w naszym kraju aż 30 proc. rodzin nie utrzymuje kontaktu z pokoleniem dziadków.

Powodem jest najczęściej odległość. Trzydziestolatki wyjeżdżając za pracą, lepszym życiem, m.in. do Anglii, Niemiec, zrywają ważną międzypokoleniową więź. Dla wnuków, którzy urodzili się za granicą, dziadkowie są osobami znanymi ze zdjęć, rozmów telefonicznych i krótkich wizyt świątecznych lub wakacyjnych. Kontakty stają się powierzchowne. Obie strony bezpowrotnie tracą szansę na jedyną w swoim rodzaju relację. To duża strata dla dziadków, rodziców i dzieci.

Naukowcy są zgodni: relacje ze starszym pokoleniem są bezcenne i przynoszą obustronne korzyści. Badania CBOS mówią, że 80 proc. młodych ludzi zawdzięcza coś cennego swoim dziadkom. Większość: poczucie bycia kochanym – bazę dobrego dzieciństwa. Także zasady moralne i wiarę, pracowitość i samodyscyplinę. Wartości nie do przecenienia. Układ dziecko–rodzice–dziadkowie jest naturalny i ciągły. Każdy ma w nim swoją rolę. W przypadku pojawienia się trudności taka rodzina może szukać siły, wsparcia i pomocy w sobie.

Bezinteresowność

Babcia kocha wnuki wielką i spokojną miłością, bo nieprzesłoniętą zmartwieniami i poczuciem odpowiedzialności, jakie przeżywała, wychowując swoje dzieci. Na każdym etapie życia wnuka daje nieograniczoną akceptację i taką porcję miłości, która zostaje na całe życie. Babcia jest cierpliwa, pomocna, nie nudzi się, czytając setny raz tę samą książeczkę, i reaguje na każdy gest niezadowolenia dziecka. Wnuk szybko dowiaduje się, ile na babci można wymóc płaczem, a babcia, czasem wbrew rozsądkowi, spełnia wszelkie jego kaprysy. Wnuki nieograniczoną miłość babć odwzajemniają. Zaczyna się od gotowania zupy z piasku dla babci w czasie zabawy, potem są laurki i przedstawienia w przedszkolu na Dzień Babci, kończąc na przywiązaniu dorosłych już wnuków. Nawet jeśli rodzice złoszczą się na miłość dziadków, która prowadzi do rozpieszczania i spełniania wszelkich zachcianek wnuków, warto pamiętać, że pomaga ona budować poczucie wartości dziecka. A to procentuje przez całe życie. Justyna, mama 3-letniej Stefci:

Moje babcie odeszły zbyt wcześnie. Pamiętam je słabo. Zależy mi, żeby moja córka miała jak najlepsze relacje ze swoimi dziadkami – moimi rodzicami i rodzicami męża. Kiedy widzę, jak mocno i pozytywnie oddziałują na siebie nawzajem, wiem, że to będzie procentować w jej dalszym życiu. Moja mała córka właśnie dziadkom zdradza największe tajemnice i pokazuje swoje skarby. Oni też ofiarowują jej wiele – swój nieograniczony czas, bezwarunkową miłość, cierpliwość i oddanie.

Pomoc nie do przecenienia

Babcia to instytucja. Wciąż mocno zakorzeniona w naszej tradycji, ale coraz częściej chwieje się w posadach. Modelowa polska babcia dla dzieci zrobi wszystko. Kiedy odchowa własne, przechodzi na emeryturę i wychowuje wnuki. Inaczej niż na Zachodzie, gdzie ludzie na emeryturze to najlepsi klienci biur podróży, bo kiedy kończą aktywność zawodową, mają czas i pieniądze na realizowanie swoich pasji. Nasza tradycja jest inna, więzi rodzinne silniejsze, a warunki finansowe i brak powszechnego dostępu do tanich żłobków i przedszkoli tak duży, że bez pomocy babć ciężko wyobrazić sobie funkcjonowanie wielu rodzin. Nikt nie zajmie się przecież dzieckiem tak jak zakochana po uszy we wnuku babcia. To pomoc nie do przecenienia. Pani Teresa zajęła się wnuczkiem Piotrusiem, gdy ten miał 8 miesięcy. Jej synowa musiała wrócić do pracy, niania przy dwójce dzieci i kredycie okazała zbyt droga. Bała się, że nie da rady, opieka na takim maluchem wymaga dużo sił.

Przy moich dolegliwościach noszenie coraz cięższego wnuczka było sporym wyzwaniem –

opowiada pani Teresa i dodaje:

Wszystko poszło świetnie, przy Piotrusiu odkryłam w sobie nowe siły i cieszę się, że zajęłam się wnuczkiem. Teraz, gdy już tylko odbieram go z przedszkola, to mi pierwszej opowiada o tym, czego się nauczył i co przeżył. Chciałabym, żeby zawsze czuł się ze mną związany.

Wiele z aktywnych jeszcze zawodowo babć albo tych, które z różnych względów nie podejmują się opieki nad wnukami, przeżywa rozterki. Ich decyzja bywa okupiona konfliktem z rodziną i wyrzutami sumienia. Pani Zofia, babcia Antosia i Marysi, mówi, że cały dzień układała sobie w głowie mowę, którą chciała wygłosić synowi i synowej. Oni z góry założyli, że zajmie się dzieckiem, ona nie miała siły być nianią na pełen etat, chciała dołożyć się do pensji wynajętej opiekunki. Niestety, usłyszała, że nie kocha wnuka, gdyż nie chce pomóc w jego wychowaniu.

Skarbnica rodzinnych tradycji

Często mówi się, że rodzice są od wychowywania, a dziadkowie od rozpieszczania. Ale przecież dziadkowie też wychowują. Babcie bezgranicznie oddane wnukom dużo z nimi rozmawiają, czytają, zabierają na wycieczki, uczą wiązać sznurówki, jazdy na rowerze, pokazują, jak ulepić pierogi. Uczą też zasad dobrego wychowania, obowiązkowości, porządku i wielu innych życiowych zasad, lecz same też uczą się od wnuków np. wysyłania esemesów, obsługi komputera czy kupowania przez Internet. Babcie znają też coraz lepiej świat, podróżują, uprawiają sport, jeżdżą z wnukami na narty, żagle i wycieczki rowerowe. Z babcią chodzi się na rolki, idzie do kina i jeździ na wakacje. Babcie chcą być coraz częściej partnerami i kumplami dla wnuków, nie zapominając przy tym o swojej najważniejszej roli. To właśnie babcia nauczyła mnie, że jedzenia nie wolno wyrzucać, że biednego nie stać na kupowanie rzeczy kiepskiej jakości, że lepiej mieć jedną parę butów, ale dobrych i koniecznie wypastowanych niż kilka byle jakich par, że można w życiu czegoś nie robić, lecz warto to umieć. Babcie to skarbnice wartości, tradycji i historii rodziny. Opowiadają wnukom, jak dorastali ich rodzice, jak się uczyli i bawili. Przybliżają czasy przez rodziców niepamiętane, mówią o pradziadkach, skąd pochodzili i jak wyglądał świat bez komórek i iPodów. Przekazują rodzinne zwyczaje i powiedzonka. Często też są pierwszymi nauczycielkami religii, uczą robić znak krzyża, chodzić ze święconką do kościoła i pamiętać o zmarłych.

Nieoceniona

Współczesna babcia coraz częściej zaczyna dostrzegać, że również w późniejszym wieku można czerpać z życia przyjemność. Chce się rozwijać, uczyć i mieć swoje pasje. Znam babcie, słuchaczki Uniwersytetu Trzeciego Wieku, zgłębiające tajniki starożytnej filozofii, tańczące flamenco i przed kolejną podróżą podrzucające swojego kanarka lub kota dzieciom. One też opiekują się wnukami, jednak tylko wtedy, gdy mają czas. Niestety, przybywa nam także babć samotnych za sprawą emigracji zarobkowej wielu młodych Polaków. Córka pani Marii, samotnie wychowująca dziecko, niedawno wyjechała na stałe do Belgii.

Te wakacje spędziłyśmy z wnuczką razem, u mnie. Córka urządzała się w Belgii. Ja i Ola płakałyśmy po kątach. Po ich wyjeździe, zostałam sama, bardzo mi ich brakuje –

opowiada pani Maria. Pani Beata, której córka z mężem wyjechała do Irlandii, dzięki Skype’owi ogląda kąpiele maleńkiej wnuczki, karmienie i pierwsze próby samodzielnego siadania.

Jest mi smutno, że nie mogę wnusi przytulić, lecz to i tak lepsze niż zdjęcia –

mówi.

W ciągu ostatnich lat zmienił się tradycyjny model rodziny, jednak rola babci pozostaje niezmienna i nieoceniona. Na szczęście.

Agnieszka Ponikiewska

Artykuł ukazał się w tygodniku "wSieci", nr 41(45) 2013