Oto nowa podstawa programowa. Na polskim o "wpływie człowieka na klimat", z historii - "możliwe wystąpienie o historii alternatywnej"

Instytut Badań Edukacyjnych - Państwowy Instytut Badawczy z dumą ogłosił wczoraj zakończenie prac nad projektami nowych podstaw programowych. Dotyczy to większości przedmiotów w szkołach podstawowych, ale również - zajęć przedszkolnych. Przygotowanie nowej podstawy programowej to etap reformy zapowiadanej przez ministerstwo edukacji. Reformą dość chaotyczną, przed którą przestrzegają eksperci oświaty. „Zanim jeszcze ogłoszono projekt, już otwarto i zamknięto listę mówców na wysłuchanie publiczne, jakie odbędzie się 18-19.09” - zwraca uwagę Hanna Dobrowolska, w tekście nadesłanym m.in. do naszej redakcji.

CZYTAJ WIĘCEJ: Hanna Dobrowolska: Demolka zwana projektem podstawy programowej, czyli „wojna światów”. Tego kuriozum nie da się omówić „po polsku”

Instytut ma przekazać projekty Ministerstwu Edukacji Narodowej. MEN po przeprowadzeniu konsultacji społecznych zdecyduje o ostatecznym kształcie podstaw programowych, w tym o podstawie programowej historii. Rozporządzenie MEN określi co uczeń powinien umieć z określonego przedmiotu po danym etapie edukacyjnym; każdy przedmiot jest opisywany osobno.

IBE-PIB na swojej stronie internetowej opublikował przygotowane przez ekspertów projekty podstaw do przedmiotów: wychowanie przedszkolne, edukacja wczesnoszkolna, edukacja dla bezpieczeństwa, edukacja obywatelska, etyka, historia, informatyka, język polski, język obcy – nowożytny, język mniejszości narodowej lub etnicznej, język regionalny – język kaszubski, kształcenie ogólne w szkole podstawowej, matematyka, muzyka i zajęcia praktyczno-techniczne.

2 lata na poznanie XX wieku

W projekcie podstawy programowej każdego przedmiotu wskazano cele, opisano specyfikę i strukturę przedmiotu, efekty uczenia się, określono wymagania w zakresie doświadczeń edukacyjnych i warunki realizacji przedmiotu.

Nauczanie historii w szkole podstawowej ma służyć wzmacnianiu więzi uczniów ze wspólnotą narodową i państwową oraz najbliższym otoczeniem – regionem i miejscowością, rozwijaniu kompetencji przekrojowych oraz budowaniu i doskonaleniu wiedzy i umiejętności przedmiotowych

— zapisał Instytut w projekcie podstawy programowej historii.

Zaznaczył, że „istotnym postulatem jest także budzenie zainteresowania uczniów historią i kształtowanie świadomości, że poznawanie przeszłości opiera się na określonych, sprawdzonych metodach naukowych”.

Wskazał, że w dążeniu do osiągnięcia tych celów kluczowe wydaje się ograniczenie metod podających na rzecz metod aktywizujących.

Szczególnie ważne staje się położenie nacisku na samodzielną, a więc prowadzoną rzeczywiście przez uczniów, analizę źródeł: tekstów, map, ikonografii, materiałów statystycznych i współczesnych tekstów kultury, m.in. filmów, powieści, komiksów, gier

— podkreślił IBE.

Wyjaśnił, że praca ze źródłami ma na celu rozwijanie umiejętności przedmiotowych i komunikacyjnych.

Uczniowie powinni umieć nie tylko analizować źródła, lecz także o nich rozmawiać – wyrażać własne opinie i oceny, spierać się o trafność poglądów i próbować dochodzić w sporach do kompromisu (…). Kluczowe jest zapewnienie w klasie takiej atmosfery, która będzie sprzyjać zadawaniu pytań i prowadzeniu otwartego dialogu

— wskazał w projekcie podstawy programowej.

Jak zaznaczył w podstawie programowej historii, cykl edukacyjny zaplanowano w taki sposób, aby rozpoczynał się od tematyki wprowadzającej w specyfikę przedmiotu i rozbudzającej zainteresowanie przeszłością w pierwszych miesiącach nauki w klasie IV (następnie wraca się do tych wątków w kolejnych klasach). W dalszych miesiącach nauki w klasie IV i w kolejnych klasach koncepcja obejmuje chronologiczno-problemowy kurs od starożytności po współczesność, z dominującą rolą historii narodu i państwa polskiego.

Ramy chronologiczne mają obejmować: w klasach IV–VI okres od pradziejów do przełomu XIX/XX w., w klasach VII–VIII okres od przełomu XIX/XX do co najmniej 2004 r. W podstawie programowej uwzględnione są efekty, które dotyczą: historii regionalnej i lokalnej; krytycznej analizy i interpretacji różnorakich źródeł wiedzy, w tym różnych gatunków źródeł historycznych; projektów uczniowskich (tzw. doświadczeń edukacyjnych) związanych z indywidualnymi zainteresowaniami uczniów. W ramach przedmiotu realizowany będzie też moduł filozoficzny i moduł kultura.

Od I wojny światowej po PRL

Blok zagadnień omawianych w klasach VII-VIII uczniowie - zgodnie z projektem - mają rozpocząć od I wojny światowej, jej charakteru i następstw. Kolejne zagadnienia to: sprawa polska i losy Polaków w czasie I wojny światowej; Europa w okresie międzywojennym; narodziny Rzeczypospolitej Polskiej; II Rzeczpospolita Polska w okresie rządów parlamentarnych; Rzeczpospolita pod rządami sanacji; Europa na drodze do II wojny światowej; II wojna światowa i jej charakter; ziemie polskie pod okupacją; sprawa polska w czasie II wojny światowej; dwubiegunowy świat w II połowie XX w.; Europa Zachodnia w II połowie XX w.; „Kraje Demokracji Ludowej”; Jesień Narodów w Europie; narodziny Polski „ludowej” (1944-1956); Polska Rzeczpospolita Ludowa w latach 1956-1979; kryzys i zmierzch PRL (1980-1988); narodziny i rozwój III Rzeczpospolitej; miejsce Polski w Europie i świecie współczesnym.

Przykładowo w efektach uczenia dot. zagadnienia „Kryzys i zmierzch PRL (1980–1988)” napisano:

uczeń 1) przedstawia sytuację w PRL w latach 80. XX w., używając terminów: kryzys gospodarki, „karnawał »Solidarności«”, porozumienia sierpniowe, stan wojenny, strajki oraz uwzględniając postacie: Jerzego Popiełuszki, Anny Walentynowicz, Lecha Wałęsy; 2) podaje datę wprowadzenia stanu wojennego i wyjaśnia znaczenie tego wydarzenia; 3) analizując źródła, przedstawia przejawy oporu społecznego wobec władzy komunistycznej w Polsce w latach 1980–1988, w tym w swoim regionie; 4) analizując teksty kultury, przedstawia życie codzienne w Polsce w latach 1980–1988, uwzględniając role społeczne kobiet i mężczyzn – moduł kultura; 5) analizując wybrane teksty historiograficzne nt. wprowadzenia stanu wojennego, formułuje opinię na jego temat i poddaje dyskusję na ten temat; 6) identyfikuje w swoim regionie i opisuje miejsca pamięci związane z wydarzeniami z lat 1980–1988 oraz formułuje i uzasadnia opinię na temat konieczności ich ochrony – moduł kultura.

Z kolei w efektach uczenia dot. zagadnienia „Miejsce Polski w Europie i świecie współczesnym” napisano:

uczeń 1) przedstawia specyfikę współczesnego świata, używając terminów: globalizacja, migracje, NATO, rewolucja naukowo-techniczna, Unia Europejska, zmiana klimatu; 2) podaje daty: przystąpienia Polski do NATO i wstąpienia Polski do Unii Europejskiej oraz wyjaśnia znaczenie tych wydarzeń; 3) analizując mapy historyczne, przedstawia zmiany zasięgu NATO oraz Unii Europejskiej; 4) wskazuje przejawy globalizacji w swoim otoczeniu i ocenia to zjawisko z perspektywy różnych grup społecznych i mieszkańców wybranych krajów; 5) analizując źródła, na wybranych przykładach ukazuje korzyści i wyzwania wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej i NATO, formułuje własną opinię na temat bilansu członkostwa w tych organizacjach i podejmuje dyskusję na jej temat.

„Doświadczenia edukacyjne” nowym elementem. W tym tzw. historia alternatywna

Nowym elementem podstawy programowej historii są doświadczenia edukacyjne. Podzielono je na indywidualne i grupowe. Nauczyciel wraz z uczniami ma wybrać co najmniej jedno doświadczenie do realizacji w każdym roku nauki.

Wśród wskazanych w projekcie doświadczeń indywidualnych dla uczniów klas IV-VI zaproponowano m.in. zaangażowanie się w organizację obchodów upamiętniających ważną rocznicę lub święto państwowe, a wśród doświadczeń grupowych wspólną grę historyczną, a następnie ocenę jej pod kątem zgodności ukazanego świata i wydarzeń z realiami historycznymi. Wśród doświadczeń indywidualnych dla uczniów klas VII-VIII zaproponowano m.in. wywiad ze świadkiem historii, a wśród doświadczeń grupowych przygotowanie debaty dotyczącej wpływu wydarzeń historycznych na życie współczesne, a także przygotowanie wystąpienia na temat tzw. historii alternatywnej wybranego wydarzenia historycznego.

Podstawa programowa języka polskiego

W projekcie podstawy programowej języka polskiego wskazano cele, opisano specyfikę i strukturę przedmiotu, efekty uczenia się, określono wymagania w zakresie doświadczeń edukacyjnych i warunki realizacji przedmiotu. Efekty uczenia się zostały podzielone na siedem obszarów odpowiadających najważniejszym umiejętnościom kształconym na lekcjach języka polskiego: komunikację, odbiór, świadomość językową, tworzenie wypowiedzi, autorefleksję i tworzenie tożsamości, elementy edukacji medialnej i praktyki lekturowe. W ramach przedmiotu realizowane są także moduły: kulturowy, medialny i filozoficzny.

W ramach praktyk lekturowych w klasach IV-VI uczeń ma zapoznać się z wybranymi fragmentami Biblii, w tym opisem stworzenia świata oraz przypowieściami o miłosiernym Samarytaninie i o synu marnotrawnym; wybranymi mitami greckimi, w tym: o stworzeniu świata, o Syzyfie, o Dedalu i Ikarze, o Demeter i Korze; baśniami i legendami ważnymi dla kultury światowej, europejskiej, narodowej i regionalnej. Uczeń czyta krótsze teksty literackie, w tym utwory narracyjne i liryczne, także o charakterze patriotycznym, takie jak „Mazurek Dąbrowskiego” Józefa Wybickiego i „Rota” Marii Konopnickiej oraz zapoznaje się z tekstami kultury należącymi do różnych sztuk, w tym filmu, teatru, malarstwa, rzeźby, muzyki, komiksu.

Uczeń ma też przeczytać w każdym roku szkolnym nie mniej niż cztery dłuższe teksty literackie dla dzieci i młodzieży wybrane wspólnie przez nauczyciela i uczniów, wśród których znajdują się teksty poruszające zagadnienia bliskie doświadczeniom uczniów, takie jak: dom, rodzina, relacje rówieśnicze, przyjaźń, emocje, relacje człowieka i natury, różnorodność, wspólnotowość.

W ramach praktyk lekturowych w klasach VII-VIII uczeń ma przeczytać obowiązkowo następujące teksty z klasyki literatury polskiej: Jan Kochanowski – Tren VII, VIII, wybrane fraszki; Ignacy Krasicki – wybrane bajki; Adam Mickiewicz – „Dziady, część II”, „Reduta Ordona”, „Śmierć pułkownika”, „Pan Tadeusz” (Inwokacja), wybrana ballada; Juliusz Słowacki – „Balladyna”; wybrana nowela Bolesława Prusa lub Henryka Sienkiewicza; Aleksander Kamiński – „Kamienie na szaniec”; wybrane opowiadanie lub jednoaktówka Sławomira Mrożka; wybrane opowiadanie Idy Fink.

Także na tym etapie edukacyjnym uczeń ma przeczytać też w każdym roku szkolnym nie mniej niż cztery dłuższe utwory literackie, w tym: wskazane teksty obowiązkowe i wybrane wspólnie przez nauczyciela i uczniów (teksty epickie reprezentujące różne sposoby prowadzenia narracji; utwory należące do literatury gatunkowej, np. fantasy, science fiction, kryminalne, przygodowe, obyczajowe) oraz teksty z kanonu literatury światowej.

Uczeń ma się także zapoznać ze zróżnicowanymi tematycznie i gatunkowo tekstami, w tym z wybranymi utworami poetyckimi Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Julii Hartwig, Zbigniewa Herberta, Marii Konopnickiej, Urszuli Kozioł, Bolesława Leśmiana, Czesława Miłosza, Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Agnieszki Osieckiej, Haliny Poświatowskiej, Tadeusza Różewicza, Juliusza Słowackiego, Wisławy Szymborskiej, Juliana Tuwima, Jana Twardowskiego oraz z wypowiedziami i przekazami medialnymi: relacjonującymi (np. wiadomość prasowa, reportaż, sprawozdanie), wyrażającymi stanowisko (np. felieton, przemówienie), popularnonaukowymi i filozoficznymi.

W projekcie zamieszczono listę 108 przykładowych tekstów do omówienia w klasach IV-VIII w ramach praktyk lekturowych. Wśród nich jest 76 tekstów narracyjnych i dramatycznych, 5 antologii i wyborów tekstów oraz 28 tekstów publicystycznych, popularnonaukowych, filozoficznych, biograficznych i literatury faktu.

Na języku polskim o „rozwijaniu sprawczości” i „wpływie człowieka na klimat”?

„Celom przedmiotu” (czyli: czemu właściwie?) przyjrzała się Hanna Dobrowolska, ekspert ds. oświaty.

1)Etyczne, kreatywne i skuteczne komunikowanie się w mowie i piśmie w różnych sytuacjach i formach gatunkowych, także w środowisku cyfrowym. 2) Interpretowanie różnorodnych utworów z uwzględnieniem kluczowych pojęć i istotnych kontekstów, w tym kulturowego, historycznego i filozoficznego. 3) Rozumienie i analizowanie tekstów nieliterackich, w tym publicystycznych, użytkowych, popularnonaukowych i medialnych. 4) Świadome i krytyczne korzystanie z przekazów medialnych. 5) Rozwijanie zainteresowań lekturowych i kształtowanie pozytywnych nawyków czytelniczych. 6) Rozwijanie świadomości językowej oraz poprawne i adekwatne do sytuacji posługiwanie się zasobami językowymi. 7) Rozwijanie sprawczości poprzez działania twórcze i aktywne, odpowiedzialne uczestnictwo w życiu społecznym i kulturalnym. 8) Autorefleksja i budowanie tożsamości osobistej i wspólnotowej, w odniesieniu do kultury lokalnej, narodowej, europejskiej i światowej, z uwzględnieniem wpływu człowieka na środowisko i klimat

— cytuje Dobrowolska, konkludując następnie:

Tożsamość, szacunek dla przeszłości, tradycja narodowa, wartości uniwersalne [prawda, dobro, piękno, szacunek dla człowieka] i… literatura mają zniknąć. Rozjedzie je antyhumanistyczny walec skutecznej komunikacji, środowiska cyfrowego, świata mediów, zasobów i sprawczości, a na dodatek klimatyzmu dociśniętego kolanem w finale pkt. 8: „z uwzględnieniem wpływu człowieka na środowisko i klimat”.

Sam język, którym napisana jest nowa podstawa programowa, budzi zgrozę. Lista lektur do wyboru to natomiast… jeden wielki „miszmasz”. Podstawa programowa do języka polskiego wygląda trochę jak podręcznik wychowania team-leadera w korpo. Jakie to typowe dla obecnej koalicji.

CZYTAJ TAKŻE:

— Hanna Dobrowolska: Demolka zwana projektem podstawy programowej, czyli „wojna światów”. Tego kuriozum nie da się omówić „po polsku”

— Marzena Nykiel: Ideologiczna demolka! Nowacka niszczy szkołę z zapałem komunistycznej aktywistki. Właśnie taką metodą Rosja podbijała świat

aja/PAP, wPolityce.pl