Jak zadbać o sprawny umysł? Amerykańscy naukowcy przedstawili wyniki badań. Pomagaj innym! To opóźnia problemy poznawcze

Regularne pomaganie innym – w ramach zorganizowanego wolontariatu lub na własną rękę – opóźnia wystąpienie problemów poznawczych i rozwój demencji u osób w średnim i starszym wieku – wynika z badania, które publikuje czasopismo „Social Science & Medicine”.

Naukowcy amerykańscy z University of Texas w Austin oraz z University of Massachusetts w Bostonie wykazali to po przeanalizowaniu danych zebranych w badaniu pt. Health and Retirement Study. Prowadzono je dłużej niż dwie dekady wśród ponad 30 tys. dorosłych osób po 50. roku życia. W analizie uwzględniono różne czynniki mogące mieć wpływ na sprawność poznawczą, jak zdrowie fizyczne i psychiczne, wykształcenie i zamożność.

Okazało się, że związane z wiekiem pogorszenie sprawności umysłowej postępowało wolniej o 15-20 proc. u osób, które regularnie pomagały innym w ramach wolontariatu lub w mniej formalny sposób i pomaganie to wiązało się z wychodzeniem z domu. Do nieformalnych sposobów pomocy badacze zaliczyli np. pomaganie rodzinie, sąsiadom lub przyjaciołom w potrzebie, np. w dotarciu na wizytę lekarską, opiece nad dziećmi, pielęgnacji trawnika lub przygotowywaniu zeznań podatkowych.

Korzyści te obserwowano u osób, które regularnie poświęcały swój czas dla innych - od ok. 2 do 4 godzin tygodniowo.

Długotrwały wpływ

Zdaniem prowadzącego badania Sae Hwang Hana codzienne praktykowanie zachowań pomocowych – zarówno w sposób zorganizowany, jak i mniej formalny – może mieć długotrwały korzystny wpływ na procesy poznawcze. Większych korzyści można spodziewać się u osób, które działalność pomocową kontynuują przez lata.

Uderzyło mnie to, że korzyści poznawcze płynące z pomagania innym nie były jedynie krótkotrwałe, ale kumulowały się w czasie dzięki stałemu zaangażowaniu, i były one widoczne zarówno w przypadku formalnego wolontariatu, jak i nieformalnej pomocy. Co więcej, umiarkowane zaangażowanie trwające zaledwie dwie do czterech godzin konsekwentnie wiązało się z istotnymi korzyściami

— skomentował badacz.

Jak dodał, badanie pokazało również, że całkowite wycofanie się z pomocy wiąże się z pogorszeniem funkcji poznawczych.

To wskazuje, jak istotne jest angażowanie się osób starszych w jakieś formy pomocy tak długo, jak to możliwe, przy zapewnieniu im odpowiedniego wsparcia i udogodnień

— podkreślił Han.

Łagodzi wpływ przewlekłego stresu

Całkiem niedawno inne badanie prowadzone przez jego zespół wykazało, że wolontariat na rzecz innych łagodzi wpływ przewlekłego stresu na rozwój stanu zapalnego w organizmie, który powiązano z kolei z szybszym pogarszaniem się zdolności poznawczych i z demencją. Efekt ten był szczególnie widoczny u osób z nasilonym stanem zapalnym.

W ocenie naukowców wyniki obu badań wskazują, że zachowania pomocowe mogą przyczynić się do poprawy zdrowia mózgu, czy to poprzez zmniejszenie fizjologicznego obciążenia organizmu w związku ze stresem, czy też poprzez wzmocnienie więzi społecznych, które same w sobie przynoszą korzyści psychologiczne, emocjonalne i poznawcze.

Autorzy pracy uważają, że obserwacje te są szczególnie istotne w kontekście starzenia się społeczeństw oraz rosnących obaw odnośnie do samotności i izolacji seniorów. Potwierdzają one znaczenie angażowania się ludzi w wieku średnim i starszym w działania pomocowe, nawet jeśli u nich samych doszło już do spadku funkcji poznawczych.

Wielu starszych dorosłych, których stan zdrowia nie jest idealny, nadal wnosi cenny wkład w życie innych ludzi. Jednocześnie mogą oni szczególnie skorzystać na tym, że mają możliwość niesienia pomocy

— ocenił Han.

Polska na szarym końcu!

Z raportu World Giving Index 2024 - Global Trends In Generosity publikowanego przez Charities Aid Foundation wynika, że Polska zajmuje jedno z ostatnich miejsc (trzecie od końca na 144 miejsca) w rankingu dotyczącym zaangażowania w wolontariat. Tylko 7 proc. Polaków zadeklarowało zaangażowanie w tę formę dobroczynności.