Zgodnie z założeniami Ustawy, Instytut prowadzi działalność zagraniczną na polach archiwalnym, naukowym, edukacyjnym, wydawniczym, a także w dziedzinie poszukiwań, upamiętnień, reagowania na dyfamacje czy śledztw w sprawach zbrodni niemieckich i komunistycznych.

Warto zaznaczyć, że aktywność międzynarodowa nie ogranicza się do centrali w Warszawie: we wspomnianym zakresie prowadzi ją każdy z 11 oddziałów a ponadto siedem delegatur IPN!

Naszymi poselstwami poza krajem są „Przystanki Historia” IPN, miejsce spotkań Polaków za granicą (także tych najmłodszych) i wszystkich innych zainteresowanych historią Polski. Sieć „Przystanków” objęła już dawne Kresy Wschodnie Rzeczypospolitej z Wilnem, Lwowem i Mińskiem, Zaolzie, główne miasta europejskie, a także Chicago i Nowy Jork. Ponadto korzystamy ze wsparcia placówek dyplomatycznych i instytutów kultury polskiej oraz międzynarodowych struktur, takich jak, współtworzona od początku przez Instytut, Platforma Europejskiej Pamięci i Sumienia, Sieć Instytucji Archiwalnych Zajmujących się Aktami Tajnych Służb czy Międzynarodowa Rada Archiwalna.

Instytut prowadzi ożywioną współpracę z ponad dwudziestką krajów z całego świata – od byłego Bloku Wschodniego po Koreę, Brazylię i Australię. Realizujemy projekty z organizacjami polonijnymi, ośrodkami naukowymi, instytucjami archiwalnymi, instytutami pamięci. Jesteśmy instytucją partnerską Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie, zrzeszającej placówki polonijne.

Bilans ostatnich kilku lat? Projekt „Archiwum Pełne Pamięci”, czyli pozyskiwanie i fachowa konserwacja dokumentów czy pamiątek rodzinnych z prywatnych archiwów Polaków na całym świecie. Wymiana dokumentów z instytucjami archiwalnymi w Odessie, Chmielniku oraz Winnicy i sugestywna wystawa „Rozkaz nr 00485” o antypolskiej operacji NKWD na sowieckiej Ukrainie. Nowy dwujęzyczny rocznik „Polish – Jewish Studies” jako forum wymiany aktualnych ustaleń badawczych w kwestii stosunków polsko-żydowskich. Popularyzujący wiedzę o Holokauście projekt edukacyjny wraz ze sprowadzoną z Izraela wystawą 15 rzeźb z brązu pt. „Obraz Treblinki w oczach Samuela Willenberga”. Ekspozycja o Rotmistrzu Pileckim i polskiej „Żegocie” w Parlamencie Wiktoriańskim w Melbourne i Parlamencie Australii Zachodniej w Perth. Cykliczny projekt „Poland in the Heart of European History”, mający na celu szkolenie nauczycieli z zagranicy z zakresu najnowszej historii Polski. Wizyta studialna byłych uciekinierów z Korei Południowej poświęcona sprawiedliwości okresu przemian. Współpraca z amerykańską DPAA, agencją rządową poszukującą żołnierzy zaginionych podczas wojen i konfliktów zbrojnych, w kwestii prowadzenia prac na terenie Polski. Wdrożenie systemu CODIS, autorskiego narzędzia Federalnego Biura Śledczego (FBI), używanego do porównywania profili genetycznych, co pozwala przyspieszyć proces przywracania tożsamości ofiarom totalitaryzmów, których szczątki odnajduje IPN. Liczne upamiętnienia wydarzeń i postaci wielkich Polaków na całym świecie – ponad 170 tablic i 70 pomników w ciągu ostatnich czterech lat – i codzienna dbałość o groby Polaków i polskie miejsca pamięci za granicą. Śledztwa w sprawie zabójstw obywateli polskich przy próbie przekroczenia tzw. żelaznej kurtyny, dawnej granicy czechosłowacko-austriackiej. Coroczne wsparcie odbywającego się na całym świecie „Biegu Tropem Wilczym”, upamiętniającego żołnierzy polskiego podziemia antykomunistycznego – w tym roku przygotowaliśmy aż 65 tysięcy pakietów edukacyjnych! To oczywiście tylko garść przykładów, wycinek naszych codziennych działań, w imię popularyzacji historii i przywracania pamięci.

Wspomniane aktywności uzupełniane są o kampanie informacyjne prowadzone na angielskiej stronie internetowej i w mediach społecznościowych. Dotyczą one zarówno wydarzeń rocznicowych, jak i bieżących projektów realizowanych przez Instytut. Chętnie wykorzystujemy takie narzędzia jak artykuły naukowe i popularno-naukowe, portale i bloki tematyczne, relacje z wydarzeń rocznicowych, spoty, filmy, infografiki, wystawy, bezpośrednie relacje świadków historii, czy unikalne zdjęcia archiwalne z bogatego zasobu IPN. Starając się umożliwić anglojęzycznemu odbiorcy uczestnictwo w czasie rzeczywistym, wprowadziliśmy tłumaczone symultanicznie streamingi z najważniejszych wydarzeń.

Nasza najnowsza duża kampania „Giants of Polish Science” dotyczy naukowców, których działalność była przez całe dziesięciolecia, od zakończenia wojny, świadomie spychana na margines przez komunistyczne władze. Dziś możemy z dumą mówić i przypominać Polsce i światu o wspaniałych rodakach. Poszczególnym sylwetkom, towarzyszą biogram oraz film dokumentalny, do którego przygotowaliśmy dubbing angielski. Powstaje właśnie portal dedykowany naszym „Gigantom”, dzięki któremu przybliżymy m.in. postaci Tadeusza Sendzimira, Ignacego Mościckiego czy Stefana Bryły.

Od 2019 roku, w ramach kampanii „We Are Telling the World About Poland” na bieżąco upowszechniamy kolejne numery międzynarodowego dodatku „Wszystko co najważniejsze”, którego jednym ze stałych współautorów jest Prezes IPN. W ramach projektu, dr Jarosław Szarek podejmował takie tematy jak m.in. znaczenie Bitwy Warszawskiej, polski Grudzień ’70 czy powrót niepodległej Rzeczypospolitej na mapę Europy. Inną ważną kampanią była promocja pierwszego numeru dwujęzycznego rocznika naukowego „Polish Jewish Studies” wraz z debatą nt. stosunków polsko-żydowskich. W pierwszym numerze znajdziemy artykuły o wytwarzaniu fałszywych dokumentów dla ukrywających się podczas wojny Żydów, które mogły uratować im życie, o polskim konsulacie w Hawanie, który pomagał w ucieczce z okupowanej Europy polskim obywatelom pochodzenia żydowskiego, czy o powojennym procesie policjantów granatowych oskarżonych o mordowanie ludności żydowskiej.

Corocznie prowadzimy ponadto kampanie dot. Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holocaustu czy Narodowego Dnia Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod Okupacją Niemiecką, przybliżając odbiorcy zagranicznemu fenomen Sprawiedliwych w kontekście uwarunkowań w okupowanej przez Niemców Polsce oraz represji za pomaganie Żydom. Podkreślamy również wysiłki Polskiego Państwa Podziemnego i polskich dyplomatów, na przykład te przedstawione w wyprodukowanym przez nas wielokrotnie nagradzanym filmie „Paszporty Paragwaju”. W ramach rocznicy Zbrodni Katyńskiej promujemy m.in. nasz międzynarodowy festiwal filmowy o totalitaryzmach „Echoes of Katyn”, oraz bogatą bazę artykułów naukowych na ten wciąż zakłamywany temat. W związku z Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych przybliżamy temat opozycji antykomunistycznej, także w kontekście bieżącej działalności Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN.

W ostatnich latach przypadały ważne, okrągłe rocznice dot. NSZZ „Solidarność”. Opowiadaliśmy o ogólnopolskiej wystawie IPN „Tu rodziła się Solidarność” – w 40–lecie powstania związku – której towarzyszyły liczne materiały multimedialne, ostatnio zaś, w powiązaniu z 40. rocznicą utworzenia „Solidarności” rolników indywidualnych, promowaliśmy ekspozycję na ten temat. Niedawno prezentowaliśmy też szereg artykułów nt. 100. rocznicy wybuchu Trzeciego Powstania Śląskiego oraz wystawę IPN poświęconą tematyce Powstań Śląskich.

Istotnym elementem naszej działalności zagranicznej jest reagowanie na dyfamacje. Do Instytutu zgłaszane jest corocznie około stu spraw związanych ze zniesławieniami. Reagowanie obejmuje kompleksową współpracę z pionem naukowym i prawnym IPN, które wydają swoje opinie, a ponadto z MSZ, w tym zagranicznymi placówkami dyplomatycznymi. Przede wszystkim jednak podejmujemy działania w celu edukowania opinii publicznej, czemu służą artykuły naukowe i popularno-naukowe, wciąż uatrakcyjniane kampanie edukacyjne czy stałe bloki i portale tematyczne na stronie internetowej. Ważnym punktem odniesienia dla środowisk międzynarodowych, jeśli chodzi o zbrodnie niemieckie, stała się strona internetowa truthaboutcamps.eu, poświęcona obozom koncentracyjnym. W Instytucie prowadzony jest codzienny monitoring mediów zagranicznych, mający na celu bieżące reagowanie na nieprawidłowe informacje. Prośby o sprostowanie i oświadczenia IPN pojawiają się też na stronie internetowej, Twitterze i Facebooku.

Od lat przeciwstawiamy się funkcjonującemu w prasie zagranicznej i w mediach elektronicznych określeniu „polskie obozy” (czy „polskie getta”), stanowiącym powielenie wadliwego kodu pamięci i przyczyniające się do jego ugruntowania w świadomości zbiorowej wielu społeczeństw. Zawsze reagujemy też na powtarzający się zarzut współodpowiedzialności narodu polskiego lub państwa polskiego za Holokaust, który stoi w sprzeczności z udokumentowaną wiedzą na temat realiów w okupowanej przez Niemców i Sowietów Polsce. Mamy nadzieję, że platformą wzajemnego porozumienia między narodami polskim i żydowskim stanie się nowy dwujęzyczny periodyk „Polish-Jewish Studies”, prezentujący aktualne ustalenia historyków. Ze strony Ukrainy spotykamy się z próbami gloryfikacji zbrodniarzy UPA, np. Stiepana Bandery czy Romana Szuchewycza. W tym ostatnim przypadku Instytut opublikował na stronie internetowej artykuły naukowe, przedstawiające istotę problemu, a na mediach społecznościowych zamieścił reakcje jednoznacznie potępiające działania władz Tarnopola, które chciały nazwać stadion imieniem tego kolaboranta z Rzeszą Niemiecką. Na bieżąco reagujemy na zniesławienia ze strony Federacji Rosyjskiej, polegające na próbach opisywania historii drugiej wojny światowej i przyczyn jej wybuchu, przy jednoczesnym, ewidentnym pominięciu znaczenia paktu Ribbentrop-Mołotow. Dyfamacje strony rosyjskiej obejmują ponadto podawanie nieprawdziwych informacji o systematycznym i zorganizowanym niszczeniu grobów żołnierzy Armii Czerwonej zlokalizowanych na terenie dzisiejszej Polski. Nie bez reakcji z naszej strony pozostają też oskarżenia o rzekome zbrodnie na jeńcach bolszewickich 1920 roku, które pojawiły się po raz pierwszy już w 1990 roku, gdy ZSRS przyznawał się do popełnienia zbrodni katyńskiej.

Mierzymy się także z blokowaniem naszych treści przez Facebook, na przykład zagranicznej promocji filmu IPN o niemieckim obozie w Łodzi, do którego trafiło około 3000 dzieci, a później postu o germanizacji dzieci podczas tzw. Aktion Zamość. Konto zostało odblokowane po czterech dniach, interwencji władz państwowych, wielu instytucji publicznych, mediów oraz akcji społecznej na Facebooku. Blokady powtórzyły się również w przypadku postów dotyczących zbrodni katyńskiej przy okazji Festiwalu filmowego „Echa Katynia”, co znacznie ograniczyło ich zasięgi. Na gorzką ironię zakrawa fakt, że zamiast pełnić funkcję przekaźnika treści o charakterze edukacyjnym, popularny portal stał się ich cenzorem.

O działalności Instytutu i projektach zagranicznych można przeczytać więcej na  naszej stronie internetowej, którą ostatnio poddaliśmy przebudowie celu uatrakcyjnienia i ułatwienia dostępu do naszych treści. Odbiorcom anglojęzycznym zaproponowaliśmy między innymi przejrzyste kalendarium historii Polski w latach 1917‒1990, odsyłające od związanych z daną datą artykułów naukowych, biogramów, wystaw, infografik czy portali tematycznych. Ze szczególną uwagą potraktowano sprawę zbrodni katyńskiej, prezentując poszczególne wydarzenia z towarzyszącymi oświadczeniami Instytutu na nieustannie pojawiające się w przestrzeni publicznej próby negowania tej zbrodni, artykułami naukowymi, sylwetkami ofiar, infografikami, aż po relacje z festiwalu filmowego „Echa Katynia”.

Poza poszukiwaniem informacji według klucza chronologii (poprzez Kalendarium) czy też określonych treści (sekcja bloków tematycznych), strona oferuje także klasyfikację zawartości według formy. I tak, zainteresowany jakimś zagadnieniem użytkownik może, w zależności od preferencji, przeczytać na jego temat tekst naukowy, pobrać wystawę, obejrzeć krótki film lub odwiedzić dedykowany portal, czy przejrzeć oświadczenia Instytutu, a w przypadku gdy ma naukowy, dziennikarski bądź prywatny powód by zajrzeć do Archiwum IPN, specjalna zakładka z instrukcjami i formularzami wniosków pomoże mu w załatwieniu niezbędnych formalności. Zapraszamy! https://ipn.gov.pl/en

Strona połączona jest z zagranicznymi mediami (profil Facebook i Twitter) oraz multimedialnym newsletterem. Profil FB IPN w języku angielskim został założony w 2019 roku. Konto obserwuje 5 863 osób, a 306 065 osób obejrzało nasze pojedyncze posty. Konto Twitter IPN w języku angielskim założone w 2018 roku obserwuje 7 096 osób, dotychczas opublikowano 8 000 tweetów. Tweet o Danucie Siedzikównie „Ince” przeczytało prawie 38 000 osób.