Uchwałami o „przeciwdziałaniu ideologii LGBT” podjętymi przez małopolską gminę Lipinki oraz Radę Powiatu Tarnowskiego jeszcze raz zajmie się sąd I instancji - zdecydował w piątek NSA po rozpoznania skarg kasacyjnych Rzecznika Praw Obywatelskich od orzeczeń krakowskiego WSA.

W czerwcu zeszłego roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie odrzucił skargi Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara na uchwałę małopolskiej gminy Lipinki deklarującej przeciwdziałanie „ideologii LGBT” oraz uchwałę Rady Powiatu Tarnowskiego określonej jako „rezolucja w sprawie powstrzymania ideologii LGBT”.

Argumentacja WSA

Argumentowano wówczas m.in., że uchwała zawierająca deklarację światopoglądową zgodną z poglądami większości radnych nie może być przedmiotem kontroli sądu administracyjnego, „dopóki nie dotyczy prezentowania ideologii, która jest zakazana przez prawo i nie ingeruje swoją treścią w sferę publicznoprawną, kierując do innych podmiotów nakaz wiążącego postępowania lub dopóki nie nakłada na obywateli obowiązków”.

Od postanowień krakowskiego sądu RPO wniósł skargi kasacyjne. NSA rozpoznał je w piątek na niejawnych posiedzeniach - zdecydował o uchyleniu zaskarżonych postanowień i przekazaniu spraw do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Czym kierował się NSA?

Jak wskazano w komunikacie na stronie sądu, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej obejmują „wszelkie akty tych organów z wyłączeniem tych, które podlegają kognicji innych sądów niż sądy administracyjne, w tym zwłaszcza sądy powszechne”. „W związku z tym NSA zobowiązał sądy I instancji do przyjęcia skarg Rzecznika Praw Obywatelskich do merytorycznego rozpoznania” - czytamy.

W uzasadnieniu piątkowej decyzji dotyczącej skargi kasacyjnej ws. uchwały gminy Lipinki NSA wskazywał, że strona skarżąca „trafnie podkreśliła”, iż przyjęcie stanowiska, które zaprezentował sąd I instancji, prowadzi do „niedopuszczalnej sytuacji, w której pewna kategoria spraw zostaje wyłączona spod jakiejkolwiek kontroli sądowej, co pozostaje w sprzeczności z normami konstytucji”.

Zawężanie „administracji publicznej” do rozstrzygnięć ogólnych i abstrakcyjnych, natury normatywnej, nie znajduje uzasadnienia ani w przepisach prawa, ani w stanowisku doktryny odnośnie prawnych form działania administracji publicznej

— podkreślono.

NSA zaznaczył jednocześnie, że zajmował się jedynie postanowieniem o odrzuceniu skargi Rzecznika i nie miał podstaw do wyrażania stanowiska w kwestii zgodności z prawem zaskarżonej uchwały. Jak podkreślił, kontrola jej legalności nastąpi w toku ponownego postępowania sądowoadministracyjnego przed sądem I instancji.

W czerwcu ub.r. krakowski sąd administracyjny argumentował, że stanowisko rady gminy zaprezentowane w uchwale miało „charakter deklaracji ideowej niestanowiącej podstawy nałożenia jakichkolwiek obowiązków, czy przyznania bądź stwierdzenia uprawnień”. W uzasadnieniu orzeczenia WSA ocenił, że uchwała „nie tworzy i nie znosi istniejących stosunków prawnych, i nie zawiera żadnych postanowień, które mogłyby stanowić źródło konkretnych wytycznych programowych dla innych podmiotów, i z których można by wywodzić nakaz wiążącego sposobu zachowania lub działania”.

Poza Lipinkami i Radą Powiatu Tarnowskiego z Małopolski RPO skierował skargi dotyczące uchwał o „przeciwdziałaniu ideologii LGBT” w przypadku gmin: Istebna (woj. śląskie), Klwów (woj. mazowieckie), Serniki (woj. lubelskie) i Niebylec (woj. podkarpackie), a także Rady Miejskiej w Osieku (woj. świętokrzyskie), Rady Powiatu Ryckiego (woj. lubelskie) oraz Sejmiku Województwa Lubelskiego. Trafiły one, poza WSA w Krakowie, do wojewódzkich sądów administracyjnych - w Gliwicach, Radomiu, Lublinie, Rzeszowie i Kielcach.

Rozbieżne orzeczenia

W sprawach tych, z których wszystkie zostały już rozpoznane przez poszczególne sądy administracyjne, zapadły rozbieżne orzeczenia. Cztery tego typu uchwały zostały unieważnione przez WSA - chodzi o gminy Istebna, Klwów, Serniki i radę w Osieku.

Nie ma czegoś takiego jak ideologia LGBT, tylko chodzi o ludzi. Ta uchwała ewidentnie narusza gwarantowaną przez Konstytucję RP zasadę równości, która zakłada, że wszystkie osoby są wobec prawa równe i wszyscy mamy prawo do równego traktowania przez organy władzy publicznej

— wskazywał na przykład we wrześniu ub.r. WSA w Kielcach w odniesieniu do ostatniej z tych spraw.

Natomiast wobec pięciu skarg RPO zapadły postanowienia o ich odrzuceniu. Przykładowo lubelski sąd administracyjny w odniesieniu do uchwał Rady Powiatu Ryckiego oraz lubelskiego sejmiku uznał w lutym br., że „uchwały nie zostały podjęte w sprawie z zakresu administracji publicznej, a tym samym nie mogą być przedmiotem kontroli sądu administracyjnego”.

Wszystkie te rozstrzygnięcia WSA zaskarżono do Naczelnego Sądu Administracyjnego - w odniesieniu do skarg odrzuconych odwołania złożył RPO, zaś od orzeczeń uwzględniających skargi odwołały się organy wydające uchwały; o złożeniu odwołań w niektórych z tych spraw informowała też Prokuratura Krajowa.

gah/PAP