Co musi się stać z ludzkim umysłem, jakiemu naciskowi musi ulec, jak bardzo mózg musi zmienić kształt fałd i pod jakim wpływem, aby wykształceni gruntownie ludzie kultury, sztuki, mediów, nauki mówili i czynili tak, że nie można tego nawet nazwać?

Z coraz większym trudem, już w zasadzie graniczącym z niemożnością, przychodzi mi pisać o rzeczywistości, którą obserwuję i której doświadczam. Czuję się jak emigrant, chociaż nigdzie stąd nie wyjeżdżałem. Jak Grek, który na początku ubiegłego wieku przybył do Ameryki, w której wszystko było inne – domy, ludzie, głosy, język, prawa, obyczaje i zasady, a nawet kolory. Mam wrażenie, że wańkowiczowski Gąsior z „Tworzywa” czuł się po przybyciu z galicyjskiego Husiatyna do Kanady znacznie pewniej niż ja teraz we własnej ojczyźnie. Dostrzegam bezmiar…