Może to banał, niemniej jednak czasy kryzysu, takie jak ten wokół walki z koronawirusem, stają się swoistym weryfikatorem wielu naszych codziennych przyzwyczajeń. I tak dla polityków (zwłaszcza rządzących, ale i opozycyjnych) to moment trudnego crash testu, dla społeczeństwa uciążliwy sprawdzian na solidarność i pokorę, dla poszczególnych branż i sektorów życia publicznego zderzenie z rzeczywistością, która przyszła niespodziewanie.

Trudno w samym środku pandemii koronawirusa prognozować ostateczne wnioski. Modele badawcze (też przecież obarczone pewnym błędem) wskazują, że czekają nas tygodnie ograniczeń i codziennych trudności, a pierwszych pozytywnych oznak, co nie znaczy, że całkowitego wygaszenia problemu, możemy (choć zaznaczym, że przecież żaden to pewnik) spodziewać się za kilkanaście dni.

WIĘCEJ: Dlaczego warto zostać w domu? Porażająca symulacja roznoszenia się koronawirusa, która otrzeźwi największego lekkoducha

Szumowski: „Mamy szansę ograniczyć tempo narastania zakażeń”. Nie oznacza to jednak wyeliminowania wirusa z Polski

Ale już nawet pierwsze niekomfortowe dni przynoszą szereg pękających z hukiem baniek naszych wyobrażeń i przyzwyczajeń, a przy okazji kończą (a przynajmniej powinny kończyć) mity, które stworzyliśmy sobie z wygody w czasach spokojnych, bezobjawowych i pozbawionych podstawowych lęków. Przycisk „reset” układa wszystko na nowo.

Na poziomie polityki i życia publicznego pękającą bańką jest z pewnością przekonanie, że wszystkie te spory prowadzone w Sejmie i mediach, są wyłącznie czystą walką o władzę, pieniądze i kontrolę nad ważnymi spółkami. W momencie kryzysu - przeżyliśmy to na inną skalę i w innej perspektywie po 10/04 dziesięć lat temu - widać, że państwo, jego instytucje, gry dyplomatyczne, samorządy, że to wszystko jest na poważnie. Polityka, jakże często obarczana odpowiedzialnością (czasem zresztą słusznie) za wszystkie patologie i utrudnienia, jest obszarem, o który warto dbać i o który trzeba się spierać. Widać to dziś jak na dłoni. Wszystkie te śmieszne opowieści o pop-polityce pryskają jak bańka mydlana w obliczu kryzysu.

I tak jak dziesięć lat temu autorzy „Teologii Politycznej” celnie wskazywali, że tragedia 10/04 odsłoniła nędzę niepoważnego państwa, tak dziś zderzamy się z jeszcze do końca nieokreślonym, nieczytelnym zjawiskiem. Wszyscy zaczynamy zdawać sobie sprawę, że spory o wydatki na służbę zdrowia, o pensję w budżetówce, o docenienie funkcjonariuszy służb specjalnych, nie są czymś na niby, organizowanym na potrzeby kampanijnego teatru. Ile z nas zostanie tego przekonania na czas po pandemii? Czy będziemy w stanie jako wspólnota docenić pielęgniarki, lekarzy, ratowników medycznych? I nie tylko chodzi o oklaski, medale i ordery - to również będzie piękne i zapewne wzruszające - ale czy jako wspólnota stać nas będzie na podniesienie poprzeczki przy wydatkach, pensjach, docenieniu zawodu? By spojrzeć inaczej na profesje na co dzień stające gdzieś w cieniu: sprzedawców w sklepach, dostawców jedzenia, urzędników w biurach, przedszkolanki i nauczycieli? To na razie tylko naiwne pytania, bo walka z koronawirusem tak naprawdę dopiero się w Polsce zaczyna.

W odróżnieniu od 10/04 czy śmierci Jana Pawła II kryzys wokół koronawirusa jest jednak zarazem diametralnie inny. Nie możemy przeżywać tego czasu we wspólnocie, ograniczeni do własnych czterech ścian, szybkich spacerów i zamykanych z impetem drzwi. Nie da się przetrawić tego lęku przed nieznanym, nawet kościoły stały się miejscami, które nie przynoszą tego rodzaju otuchy, do jakiej jesteśmy przywyczajeni. W czasach takiego resetu, który szybko ewoluuje w przedziwne wielkopostne rekolekcje, pękają bańki naszych codziennych rytuałów, w których poukrywaliśmy się przed zderzeniem z własnymi słabościami, samotnością, skomplikowaniem więzi rodzinnych lub po prostu ich brakiem. Niemożność ucieczki choćby we własne hobby tylko potęguje ten stan.

Egzamin z solidarności jak na razie zdajemy: świadczą o tym puste w większości ulice i place, dworce i lotniska, tramwaje i autobusy. Zamarło życie w restauracjach i pubach, zamrożone są piękne widowiska teatralne, piłkarskie mecze, wysiłki na siłowniach, praca - tam, gdzie się da - przeniosła się do domów i mieszkań, kościoły w olbrzymiej większości świeciły w niedzielę pustkami.

Otwartym jest jednak pytanie, jak długo można utrzymać taki stan: zarówno na poziomie organizacyjnym, technicznym, jak i po prostu psychicznym. Minister Łukasz Szumowski wskazuje, że za dziesięć dni mogą być zauważalne pierwsze rezultaty restrykcji - oby tak się stało, ale co dalej? Jak gdyby nigdy nic nie wrócimy przecież nazajutrz do restauracji, korporacji i świątyń. Jeśli uda się oddalić zagrożenie, to raczej będzie to proces, być może zresztą z nawrotami (tak przynajmniej wskazuje raport brytyjskiego resortu zdrowia), a nie wydarzenie, które stanie się na pstryknięcie palcami. Szybko granic na oścież znów ie otworzymy (inne kraje to przecież inne problemy, diagnozy i metody), z tych samych względów lotów na całego nie wznowimy, życie prędko nie wróci do stanu z listopada czy grudnia. Czy jeśli stan wzmożonej czujności będzie musiał potrwać nie weekend, tydzień czy miesiąc, ale na przykład pół roku, egzamin naszej wspólnoty również będzie zdany? Konia z rzędem temu, kto bez problemów będzie w stanie udzielić odpowiedzi na to pytanie.

Reset wokół koronawirusa przynosi zresztą również pęknięcie mitów w naszym życiu religijnym. Nasze pobożne zwyczaje ulegają trudnemu zderzeniu z rzeczywistością, w której nasi proboszczowie i biskupi apelują o nieprzybywanie do kościołów. Dziwne to czasy, okraszone przy okazji tak poruszającymi obrazkami jak te z papieżem Franciszkiem błogosławiącym pusty plac św. Piotra czy udającym się na piechotę do kościoła św. Marcelina, gdzie wisi krzyż z czasów XVI-wiecznej zarazy.

Ale i to może być oczyszczające, rekolekcyjne. Być może jest to okazja, by spróbować odnowić, odświeżyc, zweryfikować swoją relację z Bogiem, opakowaną na co dzień w szereg formułek. Kwestii, które śmiało można potraktować niemal jak talmudyczne wytyczne, wymierzające religijność wyłącznie w technicznym wymiarze zakazowo-nakazowym, sprowadzonym do dyspens, regułek i zwyczajów. Sprowadzającym religię do kłótni o to, która duchowość jest lepsza, sposób przyjmowania komunii bardziej święty (lub jedyny dopuszczalny…), a post bardziej skuteczny.

Ciekawie wyglądają też pierwsze dane i obrazki związane z naturalnym przy takim kryzysie spowolnieniem gospodarczym. Spadek światowych emisji CO2 i reakcja natury na pierwsze objawy zatrzymania życia turystycznego są tylko małym elementem zjawiska, które możemy obserwować w najbliższych tygodniach, a może i miesiącach.

Wracając jednak do czystej polityki, w tak trudnych czasach - jak do tej pory - polski rząd, prezydent i władze po prostu zdają egzamin. Trudno na razie szacować, jak duża będzie skala problemu w naszym kraju, jak poradzi sobie służba zdrowia pozostająca przecież w kondycji dalekiej od wzorowej, ale na dziś: premier, prezydent, ministrowie zdrowia i spraw wewnętrznych zasłużyli na pochwałę. Skrajnie profesjonalnie komunikowane decyzje, oznajmiane na precyzyjnych i wyczerpujących konferencjach prasowych, to naprawdę miłe zaskoczenie. Ruchy z dotarciem do młodszego pokolenia (jak wywiad premiera Morawieckiego u popularnego YouTubera) to więcej niż trafne posunięcia. Podkreślam - jak dotąd wygląda to naprawdę na profesjonalnie zarządzaną korporację, a nie pospolite ruszenie, jak można byłoby się spodziewać.

To cieszy, choć na pochwały i ordery przyjdzie jeszcze czas, na razie trzeba dmuchać na zimne. Pozostaje więc stosować się do wytycznych inspektoratów sanitarnych i ekspertów, licząc, że wkrótce przyniesie to efekt. Mamy to szczęście w nieszczęściu, że możemy patrzeć na Włochy czy Europę Zachodnią z perspektywą kilku, może kilkunastu dni przewagi czasowej. I reagować. Oby skutecznie i możliwie szybko.

ZOBACZ TAKŻE MAGAZYN BEZ SPINY: