Zgoła niewakacyjnie. "Grę z technologią ludzkość może wygrać tylko w jeden sposób. Spowalniając jej rozwój"

Choć jest sierpień, to chmur moc i pada. Można się zatem potroszczyć o świat. A świat niepokoi się napięciami między USA a Chinami. Gra handlowa przeszła na poziom polityczny. Czy idzie o to, kto będzie hegemonem planety w nadchodzących dekadach? Także. I o co jeszcze?

PUNKT CIĘŻKOŚCI

Intuicja nam podpowiada, że punktem ciężkości, na którym trzeba skupić uwagę, nie jest spór USA-Chiny ani gra Zachód-(Daleki)Wschód, ale coś innego. Że wbrew rozmaitym wyobrażeniom najbardziej podstawowa gra przebiega na innym polu.

To gra człowieka z narzędziami stworzonymi, aby rozwiązywały nasze problemy. Gra ludzkich emocji i umysłów z naszymi „własnymi” technologiami. By jaśniej to ująć, wskażmy naturę zmian, jakim obecnie podlega świat.

NATURA ZMIAN

Są to – niestety! – zmiany wszechogarniające. Za szybkie. Za głębokie. Zbyt szerokim frontem idące. Przykładów jest wiele.

Microsoft, gigant technologiczny od systemu operacyjnego Windows i edytora tekstów Word, obecnych pewnie na większości komputerów planety, postanowił przeznaczyć 1 mld dol. na rozwój sztucznej inteligencji.

Pentagon już dysponuje laserowym systemem, który umożliwia zdalne odczytywanie rytmu pracy serca i w ten sposób jednoznaczne ustalanie, z kim mamy do czynienia. Rytm ten jest bowiem tak niepowtarzalny, jak odciski palców.

Neuralink to rozwiązanie Elona Muska, które ma umożliwić bezpośrednio podłączenie naszych(?) mózgów do smartfonów.

Aplikacja FaceApp do postarzania twarzy, wokół której szum powstał nie tylko w Polsce, uświadomiła, że już od dawna nie mamy kontroli nad dotyczącymi nas danymi.

Ogłoszona przez Facebooka kryptowaluta Libra może się przyczynić do dalszego wypłukiwania podstaw władzy państwowej – i to na skalę globalną.

Ta garść ilustracji ma uzmysłowić, że natura dzisiejszych zmian przekracza ludzkie oraz instytucjonalne, w tym państwowe, zdolności rozumienia i właściwego dostosowania się.

DOSTOSOWYWANIE SIĘ

Natura procesów społecznych oraz działań poszczególnych osób jest taka, że ciągle coś jest do czegoś dostosowywane. Dopasowywane.

Ogromna większość dostosowań ma charakter automatyczny, są sterowane przez podświadomość. Tylko malutka część jest świadomie planowana i realizowana. Dostosowania przebiegają w granicach „mocy obliczeniowych” umysłów ludzkich, niezależnie od tego, jak bardzo przez rozmaite narzędzia wspomaganych – rodzina/pamięć pokoleń, kartka/ołówek, stół/praca zespołowa, GPS/smartfon etc.

Dostosowania są niezbędne dla utrzymania równowagi społecznej. Bez tego światy ludzkie nie przetrwają. Ale gdy zdolności dostosowawcze zostają przekroczone, tworzą się szkodliwe…

… NIERÓWNOWAGI

Między tym co przewidywalne (wiedza/ład) a nieprzewidywalne (niewiedza/chaos). Między prawdą a fałszem oraz infoszumem: postprawda, fake newsy. Między bogatymi i potężnymi a ludem: nowe techniki inwigilacji. Między wolnością a prawem, innowacją a regulacją: ach te hulajnogi elektryczne na chodnikach miast. Między legalnym a nielegalnym: wycieki danych na masową skalę, szantaże cyfrowe. Między zamkniętością a otwartością: np. granice vs migracje. Między państwami a wielkimi firmami: np. lobbyści piszący prawo. Między likwidacją miejsc pracy a tworzeniem nowych: robotyka, AI. Wreszcie między obszarami tego, co bezpieczne i niebezpieczne.

Jasne, że napięcia zawsze były. Interesy potężnych i racje ludu zawsze się ścierały. Zawsze fałsz udawał prawdę. Zawsze gdzieś było za dużo ludzi, a gdzieś za mało. A jednak… Dziś kumulują się stare i„nowe” nierównowagi. Przynoszą napięcia, z którymi nie umiemy sobie radzić. Demokracja liberalna często tylko oliwy do ognia dolewa.

Mamy nową nieprzewidywalność. Kryzysy. Populizmy. Radykalizmy. Wstrząsy. Rozchwianie. Gdy pokojowe metody radzenia sobie z nieprzewidywalnością tracą skuteczność, uruchamiana jest przemoc jako sposób przywrócenia starych, sprawdzonych ram nieprzewidywalności.

MORATORIUM

Grę z technologią ludzkość może wygrać tylko w jeden sposób. Spowalniając jej rozwój.

Katarzyna i Andrzej Zybertowiczowie

Felieton ukazał się w tygodniku „Sieci” nr 30/2019