Intersubiektywność. Przykładowym alternatywnym światem jest świat według Tuska

Trudne słowo. Po łacinie inter znaczy „między”, subiectivus – „podmiotowy”. Zazwyczaj intersubiektywność określa ten aspekt poznania, który powoduje, że poznanie przekracza wymiar jednostkowy. To problem z pewnością filozoficzny, ale fundamentalny dla życia społecznego. W wielkim uproszczeniu można by powiedzieć, że intersubiektywność, to sedno podstawowego porozumienia między ludźmi. To istotny warunek wspólnego funkcjonowania ludzi, współ-działania i współ-tworzenia.

Bez intersubiektywności nie byłoby powszechnie respektowanych norm obyczajowych; nie miałoby sensu prawo jako system regulujący życie społeczne; w ogóle rozmaite przepisy regulacyjne nie miałyby racji bytu. Wtedy raz po raz trzeba sięgać po przemoc.

W istocie wszystko, co opiera się na umowie społecznej, o dojrzałej demokracji nawet nie wspominając, bez intersubiektywności nie przetrwa.

Rzeczywistości alternatywne

Tak wielu z nas ma poczucie życia w osobnych światach. Wszak dzięki technologii poza realem mamy do dyspozycji niemal bezkresny wirtual. A oprócz tego i w realu, i w wirtualu funkcjonują kolejne, oddzielone od siebie: swoiste wspólnoty mentalne, czy raczej emocjonalne, zamknięte światy mediów społecznościowych, nazywane bańkami informacyjnymi. Od wpadnięcia w pułapki mentalnego odosobnienia nie są wolne także nasze środowiska Dobrej Zmiany. Weźmy sobie to do serca.

Zda się, że pomostów między tymi „rzeczywistościami” coraz mniej. Wystarczy choćby posłuchać publicznych wypowiedzi polityków, działaczy społecznych czy tzw. autorytetów moralnych (częściej idoli lub celebrytów) reprezentujących różne opcje polityczne. Nie chodzi o to, że ich perspektywy poznawcze się różnią. Różnice są naturalne. Chodzi o to, że intersubiektywność po prostu przestaje działać. Nie ma zgody co do podstawowych „prawd”, podstawowych pojęć nawet wobec tego, co jest prostym faktem.

Światy według Tuska i innych

Przykładowym alternatywnym światem jest świat według Tuska (to nieco złośliwe, nie ukrywamy). Świat już na swój sposób okrzepły, bo, przypomnijmy, wyraźnym znakiem tej specjalnej rzeczywistości były słynne bilbordy sprzed kilku lat, na których urzędujący wówczas premier – czynny polityk – mówił: „Nie róbmy polityki. Budujmy mosty”.

Rządzić bez polityki – da się? Kto wtedy uwierzył w taki świat?

Dziś Donald Tusk, przewodniczący Rady Europejskiej, odwiedzając Polskę z okazji Stulecia Niepodległości nawołuje do walki ze „współczesnymi bolszewikami”. Czyli z kim?

Ale nie tylko „świat wg Tuska” ma już swoją własną dynamikę i specyfikę. Podobnie jest przecież ze światem Wyborczej, światem Oko.press etc. Z bliskim nam światem tygodnika Sieci niestety, bywa podobnie…

Popatrzmy choćby na tak obfitujący w newsy tydzień przełomu stycznia i lutego br. Alternatywne światy te same zdarzenia odnotowały tak, że można stracić rozeznanie, czy to aby te same zdarzenia… Bomba i kapiszon. Lincz i mieszczący się w ramach debaty publicznej gniew. Walka z mową nienawiści (czytaj: walka z PiS-em?). „Wielka katastrofa edukacyjna nadchodzi”, kiedy żyły dinozaury; zapach naftaliny przed Wiosną… Nawet jeśli macie poczucie, że rozumiecie wszystkie te frazy i wiecie, o co chodzi w tym infozgiełku, to i tak nie ma to większego znaczenia. Rozstrzyga kontekst narzucony przez tę konkretną, alternatywną rzeczywistość, w której funkcjonujemy. A jeśli nawet czasem ktoś nie wytrzymuje i krzyknie „król jest nagi!”, to i co z tego…

Gdy swego czasu, jeden z redaktorów stacji Tok.fm, Jan Wróbel – krytycznie ocenił obrazoburcze przedstawienie „Klątwa” wystawiane w Teatrze Powszechnym w Warszawie, wytykając swemu środowisku stosowanie moralności Kalego, koledzy (na czele z Jackiem Żakowskim) z tego samego alternatywnego świata przywoływali go do porządku.

Na bazie faktów!

Bez szacunku dla prawd najprostszych nie ujedziemy zbyt daleko. Jak mamy się dogadać w jakiejkolwiek sprawie – jako społeczeństwo, jako wspólnota jednostek (myślących?) – skoro przestaliśmy się przejmować tym, że na dobre utknęliśmy w bańkach informacyjnych?

Katarzyna i Andrzej Zybertowiczowie