Polscy harcerze przywracają pamięć o polskich cmentarzach legionowych na Wołyniu

Kilkudziesięciu harcerzy z Polski - głównie z Chorągwi Łódzkiej - wyruszy w sierpniu na Ukrainę, aby szukać zapomnianych grobów polskich legionistów na Wołyniu. W poprzednich latach udało się m.in. odtworzyć sześć nekropolii legionowych.

Planujemy w tym roku dokończenie prac ekshumacyjno - poszukiwawczych w miejscowości Kukle. Według przekazów, znajduje się tam siedem mogił, rok temu znaleźliśmy pierwszą z nich. Będziemy też prowadzić prace archeologiczne w miejscu pochówku polskich żołnierzy w miejscowości Jabłonka

—podkreślił harcmistrz Jarosław Górecki, prowadzący Centrum Dialogu w Kostiuchnówce (Ukraina).

Pod Kostiuchnówką, w jednej z największych bitew I wojny światowej, w lipcu 1916 r. zginęło ponad dwa tysiące polskich żołnierzy. W ciągu trzech dni Legionom Polskim udało się odeprzeć rosyjską ofensywę. Co trzeci żołnierz biorący udział w walkach na terenach zwanych dziś Polską Górką i Polskim Lasem został ranny lub oddał życie.

W okresie powojennym mogiły legionistów na Wołyniu praktycznie zniknęły z powierzchni ziemi - zarośnięte przez las i zdewastowane, przy pełnej akceptacji sowieckich władz, bądź zapomniane przez ludzi.

Dwa lata temu w Kostiuchnówce odbył się pogrzeb szczątków ok. 250 żołnierzy, którzy zginęli w czasie bitwy. Odnalezione i ekshumowane przez harcerzy szczątki spoczęły na cmentarzu w Polskim Lesie. W tym roku harcerze chcą odnaleźć pod Polską Górą mogiłę 40 legionistów. Tysiące odwiertów wykonanych w ostatnich latach nie pozwoliło na wytypowanie miejsca pochówku. W tym sezonie harcerze liczą na pomoc IPN, który ma sfinansować georadar i obsługującego go eksperta.

Harcerze wykonują tu całą pracę fizyczną, ale również uczą się archeologii pod okiem specjalistów - przede wszystkim to ekipa prof. Andrzeja Koli, znanego z prac w Katyniu. Dostępują zaszczytu pracy przy odkrytych szczątkach i artefaktach. Oczywiście to zajęcie tylko dla harcerzy dorosłych, którzy sami wykazują chęć takiej pracy

—zaznaczył Górecki.

Do tej pory odbudowano sześć cmentarzy. Oprócz nagrobków postawiono pylony wejściowe, kamienne ogrodzenia, wykonano alejki. Obok Polskiego Lasu w Kostiuchnówce, odtworzono nekropolie w Wołczecku, Kowlu, Koszyszczach, Jeziornej i Maniewiczach.

To jest bardzo ciężka praca - z niczego odbudowujemy cmentarz, wzniesiony w latach międzywojennych - dokopujemy się do postawionych wówczas obramień betonowych. W latach późniejszych kołchoźnicy rozbijali to, co było na powierzchni. Musimy dotrzeć do tego, co zostało pod ziemią, odtworzyć układ pochówków, bo nie ma takiej możliwości, abyśmy wszystkie szczątki ekshumowali

—zaznaczył harcmistrz.

Harcerze znają jeszcze co najmniej pięć miejsc pochówku legionistów, po których na powierzchni ziemi nie pozostał żaden ślad. Będą chcieli je odtworzyć albo przenieść szczątki w inne miejsce, jak np. w miejscowości Karasin, gdzie dawna mogiła znajduje się w samym centrum wsi i trzeba ją przenieść, zanim ktoś zechce zagospodarować wolny plac.

Łukasz Oleski przyjeżdża na Wołyń od 2006 roku. Jego zdaniem, uczestnicy obozów stanowią zżytą, zaprzyjaźnioną i zahartowaną w trudnych warunkach grupę.

Często myślę o tym, że w tych grobach pochowani są młodzi ludzie w moim wieku. Walczyli i ginęli za wolność naszego kraju, więc należy im się pamięć i szacunek, które utracili, gdy ich mogiły zostały zdewastowane i zapomniane

—zaznaczył.

Polscy harcerze poprowadzą prace archeologiczne w sierpniu, natomiast w lipcu do Kostiuchnówki zjadą druhowie z hufca Wołyń.

To duży sukces, że udało nam się nawiązać współpracę z harcerzami z hufca Wołyń. Widzimy, że harcerstwo na tych terenach się odradza - w tej chwili prowadzone są rozmowy o utworzeniu drużyn w Kijowie i Żytomierzu

—dodał Górecki.

Wołyńskie druhny i druhowie nie tylko zdobywają typowo harcerskie sprawności, ale także wykonują prace porządkowe w miejscach pamięci narodowej. Wspierają tym samym polskich kolegów, którzy dla siebie rezerwują najcięższe zadania związane z ekshumacjami i zadaniami budowlanymi.

ann/PAP