„10/04 DEKADĘ PÓŹNIEJ” to cykl tekstów przypominających wydarzenia poprzedzające katastrofę smoleńską. Dzień po dniu odtwarzamy publikacje, wypowiedzi, atmosferę tamtych dni, analizujemy dokumenty, by z perspektywy dekady na nowo spojrzeć na tło narodowej tragedii.

Pierwszy oficjalny program uroczystości z udziałem prezydenta

W odpowiedzi na prośbę z MSZ nadesłaną trzy dni wcześniej, 19 marca 2010 r. wiceszef kancelarii prezydenta Jacek Sasin przesyła do wiceministra spraw zagranicznych Andreja Kremera i szefa ROPWiM Andrzeja Przewoźnika ramowy program udziału Lecha Kaczyńskiego w uroczystościach na cmentarzu w Katyniu. Zakładał on (wszystkie godziny podawane w czasie lokalnym):

5:00 Odlot samolotu JAK 40 z dziennikarzami

6:30 Odlot TU-154M z oficjalną delegacją pod przewodnictwem prezydenta

8:50 Przylot jaka do Smoleńska.

10:00 Przylot tupolewa do Smoleńska

11:00 Uroczystości w części rosyjskiej Kompleksu Memorialnego „Katyń”

12:00 Uroczystości na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu

14:30 Uroczysty obiad z udziałem prezydenta i przedstawicieli Rodzin Katyńskich w Smoleńsku

15:30 Spotkanie z Polonią w Smoleńsku

17:00 Odlot TU-154M do Warszawy

17:10 Odlot Jaka-40 do Warszawy

16:30 Przylot tupolewa na Okęcie

17:00 Przylot jaka na Okęcie

Ostateczny program miał zostać przedstawiony po wizycie przygotowawczej w Smoleńsku i Katyniu zaplanowanej na 24 marca.

Jaki jest prawdziwy stosunek Rosji do Katynia

19 marca jest dniem, do którego Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu dał Rosji czas na ustosunkowanie się do skargi złożonej przez 13 krewnych oficerów rozstrzelanych w 1940 r., którzy oskarżyli władze Rosji o złamanie przepisów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Wśród głównych zarzutów znajdowały się: brak w Rosji skutecznego postępowania wyjaśniającego zbrodnię katyńską oraz poniżające traktowanie krewnych ofiar zbrodni katyńskiej, m.in. poprzez negowanie zbrodni katyńskiej jako historycznego faktu w wyrokach rosyjskich sądów.

Rosja miała wyjaśnić postępowanie swojego wymiaru sprawiedliwości ws. zbrodni NKWD.

I takie pismo 19 marca 2010 r. do ETPCz z Moskwy nadchodzi. Rosyjski rząd stwierdza w nim, że niestety nie udało się potwierdzić okoliczności schwytania polskich oficerów, ani charakteru postawionych im zarzutów, ani faktu, czy je udowodniono. A nawet nie ma pewności, czy Polaków w ogóle rozstrzelano (!).

Władze Rosji nie zgodziły się na żądanie Trybunału dotyczące m.in. przesłania kopii postanowienia z września 2004 r. o umorzeniu przez rosyjską prokuraturę śledztwa w sprawie zbrodni katyńskiej. W 17-stronicowym dokumencie strony rosyjskiej ani razu nie użyto słowa „zbrodnia”, ani „morderstwo”. Zamiast tego pojawiły się takie sformułowania jak „wydarzenie” lub „zdarzenie”.

Za kilkanaście dni, 5 kwietnia, gdy „Rzeczpospolita” ujawni, co znajduje się w tym dokumencie, drżąca nad kruchym losem „pojednania” polsko-rosyjskiego „Gazeta Wyborcza” piórem Marcina Wojciechowskiego napisze:

Polska i Rosja rozmawiają ze sobą - także o Katyniu - zupełnie innym tonem niż kilka lat wcześniej Wykrętna odpowiedź Moskwy dla Strasburga tego nie zmieni. Chyba, że ktoś użyje jej jako miny, by wysadzić w powietrze środowe uroczystości. Premierzy Polski i Rosji mają jeszcze czas, by tę minę rozbroić.

(…) Rosyjska odpowiedź dla Strasburga utrzymana jest w retoryce uników. Ale to wcale nie znaczy - jak sugeruje „Rz” - że Moskwa nie chce nic zrobić w sprawie Katynia.

Jak dokładnie „GW” tłumaczy Rosjan?

Choć rosyjska odpowiedź nosi datę 19 marca 2010 r., to pisana była wcześniej - zgodnie z linią przyjętą przez tamtejszą prokuraturę wojskową i sądy. Jeszcze przed politycznym przełomem, którym było zaproszenie polskiego premiera przez Władimira Putina do Katynia na 7 kwietnia. Środowe uroczystości mogą to potwierdzić. Pośrednim dowodem, że Rosja ma dobrą wolę, jest emisja filmu „Katyń” Andrzeja Wajdy w telewizji rosyjskiej w zeszły piątek z uczciwą dyskusją - bez żadnych uników.

Co tam trybunały międzynarodowe, co tam ujawnianie dokumentów, co tam prawda – najważniejsze, że pokazali w telewizji film Wajdy…

Ten tekst zawiera więcej podobnych bzdur. Wrócimy do niego 5 kwietnia.

Marek Pyza

Wszystkie części kalendarium „10/04 DEKADĘ PÓŹNIEJ” znajdziesz tutaj.