„10/04 DEKADĘ PÓŹNIEJ” to cykl tekstów przypominających wydarzenia poprzedzające katastrofę smoleńską. Dzień po dniu odtwarzamy publikacje, wypowiedzi, atmosferę tamtych dni, analizujemy dokumenty, by z perspektywy dekady na nowo spojrzeć na tło narodowej tragedii.

13 marca 2010 r. Rosjanie uruchamiają procedury związane z przygotowaniem lotniska w Smoleńsku, zarówno jeśli chodzi o uroczystości 7 kwietnia, jak i 10 kwietnia. Oznacza to, że wiele późniejszych działań rosyjskich dyplomatów to jakaś forma gry z Polską. Tak będzie 15 marca z wypowiedziami m.in. ambasadora Władimira Grinina, który stwierdzi, że nie można zacząć przygotowań do wizyty prezydenta bez oficjalnego potwierdzenia jego przylotu.

Rozkaz dotyczący przyjmowania polskich samolotów w kwietniu opisuje raport Komisji Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Państwowego na s. 52:

Po uzgodnieniu między Polską a Federacją Rosyjską wykorzystania lotniska SMOLEŃSK PÓŁNOCNY jako miejsca lądowania samolotów specjalnych w dniach 7 i 10.04.2010 r., zgodnie z telegramem nr 134/3/11/102 z dnia 13.03.2010 r. dotyczącym przygotowania i zabezpieczenia rejsów specjalnych samolotów Jak-40 i Tu-154M w kwietniu 2010 r., polecono między innymi:

• organizację Grupy Kierowania Lotami i przeprowadzenie sprawdzianów i treningu w miejscach pracy w celu dopuszczenia do kierowania lotami na lotnisku SMOLEŃSK PÓŁNOCNY zgodnie z wymaganiami artykułów 216, 255-263, 271 i 562 „Federalnych przepisów lotniczych wykonywania lotów lotnictwa państwowego Federacji Rosyjskiej” (FAP PP GosA) oraz rozkazu Dowódcy Sił Powietrznych FR z 1992 r. nr 143;

• zorganizowanie kontroli lotniska pod względem zgodności z wymaganiami „Federalnych przepisów lotniczych. Norm dopuszczenia do eksploatacji lotnisk lotnictwa państwowego” (FAP NGEA GosA 2006);

• przeprowadzenie specjalnego oblotu środków łączności i zabezpieczenia radiotechnicznego lotów zgodnie z wymaganiami Dowódcy Sił Powietrznych FR z 1992 r. nr 144;

• zorganizowanie prowadzenia łączności zgodnie z wymaganiami „Federalnych przepisów lotniczych prowadzenia łączności w przestrzeni lotniczej Federacji Rosyjskiej”;

• przy wykonywaniu rejsów uwzględniać wymagania pkt c, dział AD, część III, tom II Zbioru informacji lotniczej AIP FR i WNP.

Tę ostatnią kwestię komisja Millera doprecyzowuje dalej, na s. 241:

Zgodnie z telegramem nr 134/3/11/102 z dnia 13.03.2010 r. dotyczącym przygotowania i zabezpieczenia rejsów specjalnych samolotów Jak-40 i Tu-154M w kwietniu 2010 r., podczas zabezpieczania lotów polskich samolotów specjalnych GKL polecono stosowanie się do zapisów zawartych w pkt c, dział AD, część III, tom II „Zbioru informacji lotniczej AIP FR i WNP”, zgodnie z którym: „dowódca zagranicznego statku powietrznego bierze pełną odpowiedzialność za podjęcie decyzji o starcie z lotniska lub lądowaniu na lotnisku docelowym”.

Ale to też nie cała prawda. Bo chwilę później raport wymienia przepisy, jakie obowiązywały GKL (Grupę Kierowania Lotami) w smoleńskiej wieży:

Poniżej zamieszczono wypis z przepisów FAP PP GosA, które powinny być stosowane przez GKL podczas zabezpieczania lotów:

pkt 20. „Podczas wykonywania lotów zasada ich bezpieczeństwa jest nadrzędna i wszelkie wysiłki obsady osobowej winny być ukierunkowane na jej przestrzeganie”.

pkt 96. „Kierownik lotów na lotnisku podczas lotu ma obowiązek:

− w przypadku gwałtownego pogorszenia pogody w rejonie lotniska organizować lądowanie statków powietrznych na swoim lotnisku przy zgodności z minimum załogi lub skierować je na lotnisko zapasowe;

− w przypadku wątpliwości odnośnie powodzenia do lądowania, wydać załodze polecenie odejścia na drugi krąg (…);

− okresowo sprawdzać gotowość zapasowych lotnisk przez KL, dyspozytora lotniczego i (lub) znajdujące się w powietrzu załogi;

− uważnie odsłuchiwać i precyzyjnie prowadzić korespondencję radiową, żądać kategorycznego wykonania przez załogi i osoby GKL zasad prowadzenia korespondencji radiowej;

− w przypadku otrzymania komunikatu uprzedzającego o sztormie, wspólnie z dyżurnym synoptykiem, dokonać oceny meteorologicznej, zameldować o tym dowódcy jednostki lotniczej (osobie, która go zastępuje), na jego rozkaz wstrzymać (ograniczyć) loty do podjęcia decyzji o ich wznowieniu”.

pkt 98. „Kierownik lotów na lotnisku ma prawo:

− samodzielnie podejmować decyzję o skierowaniu załóg na lotnisko zapasowe;

− przerywać wykonanie zadania przez załogi, w warunkach niezgodności sytuacji powietrznej, meteorologicznej i ornitologicznej z warunkami wykonania zadań lotniczych”.

pkt 108. „Kierownik strefy bliższej ma obowiązek: przekazywać (przyjmować) kierowanie nad załogami na ustalonych granicach”.

pkt 110. „Kierownik strefy bliższej ma prawo: (…) określać załogom sposób podejścia do lądowania”.

pkt 115. „Kierownik strefy lądowania ma prawo:

− wydawać załogom polecenia odejścia na drugi krąg w granicach strefy widzialności PRŁ;

− przekazać załodze informację »na ścieżce zniżania, na kursie« jeżeli wielkość błędu nie przekracza jednej trzeciej liniowych wymiarów strefy dopuszczalnych odchyleń”.

pkt 216. „Dopuszczenia do kierowania lotami przez osoby GKL nadaje się po zdaniu przez nich zaliczeń (Instrukcji wykonywania lotów w rejonie lotniska [węzła lotniskowego], danych lotno-taktycznych statków powietrznych swojej jednostki, danych i zasad wykorzystania środków łączności i zabezpieczenia radiotechnicznego lotów lotniska, kolejności działań przy zaistnieniu szczególnych sytuacji w locie), odbyciu stażu i sprawdzeniu w praktycznym kierowaniu lotami”.

pkt 217. „Personel GKL dopuszcza się do kierowania lotami rozkazem właściwego dowódcy z zapisem dopuszczeń w książkach osobistych GKL zgodnie z Kursem Przygotowania Specjalnego GKL i Kursem Przygotowania Bojowego Punktu Kierowania”.

pkt 462. „Zezwala się na przyjęcie statków powietrznych na lotniskach lądowania wyłącznie przy zgodności warunków meteorologicznych na lotnisku z minimum pogody dla dowódców załóg (nie niżej niż minimum lotniska)”.

pkt 551. „Przekazanie kontroli lotu SP między organami (kierowania lotami) odbywa się na określonych granicach i uzgodnionych wysokościach”.

pkt 552. „Kontrolę uważa się za przejętą, gdy organ kierowania lotami, któremu przekazywana jest kontrola, nawiązał dwustronną łączność z załogą SP, z reguły radiolokacyjną kontrolę jego lotu, i potwierdził załodze przejęcie kontroli, powiadomił o tym organ kierowania lotami, który przekazał kontrolę danego SP, z użyciem naziemnych kanałów łączności lub za pośrednictwem załogi statku powietrznego”.

pkt 554. „Kierownik lotów na lotnisku kieruje lotami osobiście i za pośrednictwem osób GKL”.

pkt 557. odwołanie *9: „Dowódca załogi podczas zajścia do lądowania nie później niż w momencie osiągnięcia własnego minimum przy ustanowieniu kontaktu wzrokowego z pasem startowym zobowiązany jest zameldować „Pas widzę” (w ZWA w momencie przelotu DRL). Jeśli przy zniżaniu na prostej do lądowania do momentu osiągnięcia wysokości odpowiadającej minimum dowódcy załogi lub lotniska załoga nie zameldowała o ustanowieniu kontaktu wzrokowego z drogą startową (środowiskiem drogi startowej), KL jest zobowiązany podać komendę na przerwanie zniżania i przejście z naborem wysokości”. pkt 573. „Zabrania się przebywania podczas lotów w miejscach, gdzie znajdują się osoby GKL, osobom niezwiązanym z kierowaniem lotami (…)”.

Dodajmy tylko, że prawie wszystkie z tych przepisów ekipa pracująca w wieży na Siewiernym złamała.

Marek Pyza

Wszystkie części kalendarium „10/04 DEKADĘ PÓŹNIEJ” znajdziesz tutaj.