Prezydent Lech Kaczyński był ostatnim wielkim liderem naszej części Europy, którego spuścizna nie została jeszcze doceniona - powiedział PAP były prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko, który piastował to stanowisko w latach 2005-2010.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: RELACJA. Przeżywamy 8. rocznicę katastrofy pod Smoleńskiem. Szef MSWiA: „Ileż Polska byłaby dziś bezpieczniejsza, gdyby byli z nami dzisiaj”

Szef podkomisji smoleńskiej: „Nikt nie ma wątpliwości, specjaliści rosyjscy i specjaliści polscy, że to była eksplozja”

Wspominam Lecha i Marię Kaczyńskich jako ludzi bardzo światłych. Jestem przekonany, że byli oni Polakami nowej epoki. Lech Kaczyński spoglądał poza horyzonty, widział projekty europejskie w skali makro. Dla mnie osobiście był on ostatnim wielkim regionalnym liderem Europy Wschodniej, z którym miałem zaszczyt się przyjaźnić

— oświadczył.

Według Juszczenki ze świętej pamięci prezydentem Polski łączyły ich poglądy, a przede wszystkim dążenie do wzmocnienia roli naszego regionu w polityce europejskiej.

Lech głęboko rozumiał wyjątkową misję Polski na wschodzie Europy

— powiedział.

Były ukraiński prezydent przypomniał w tym kontekście ich wspólną, wraz z prezydentami Litwy i Estonii, podróż do Tbilisi w sierpniu 2008 roku. Doszło do niej w czasie wojny rosyjsko-gruzińskiej.

Myśleliśmy z Lechem Kaczyńskim bardzo podobnie. Nie pytaliśmy, komu bije dzwon moskiewskiej agresji, bo wiedzieliśmy, że bije on także dla nas. I że my będziemy następni

— powiedział.

Gruzini potrzebowali wtedy od nas jednego: solidarności. Bo siła jest właśnie w solidarności. Nie w karabinach, czy czołgach - to drobnostka. Uważam, że była to jedna z naszych najważniejszych misji, bo poprzez solidarność pokazaliśmy, że jesteśmy o wiele silniejsi od okupanta. Głęboko wierzyliśmy, że nasza wspólna siła przekracza wszystkie możliwości rosyjskiej armii. Bo po naszej stronie była prawda, a skoro tak, to po naszej stronie był i Bóg

— uznał.

Według Juszczenki podobnej międzynarodowej solidarności było za mało, kiedy w 2014 roku Rosja zaatakowała Ukrainę.

Brakowało nam jej bardzo długo i dopiero teraz można mówić, że polityczna Europa zaczyna się budzić i uświadamiać sobie, że (prezydent Rosji Władimir) Putin nie boi się sankcji ani siły militarnej. On obawia się wyłącznie naszej solidarności

— powiedział.

Były ukraiński prezydent nawiązał do solidarnej reakcji świata zachodniego na niedawną próbę otrucia w Wielkiej Brytanii byłego oficera rosyjskiego wywiadu Siergieja Skripala. Juszczenko przypomniał, że w 2004 roku, gdy był prozachodnim kandydatem na najwyższe stanowisko w państwie, jego samego próbowano otruć dioksynami.

Są to sposoby walki z przeciwnikami, które Rosja stosowała od zawsze. Ja rozumiem, jakie były tego przyczyny. Polityka, z którą przyszedłem, była dla Moskwy niewygodna. Oddalała od niej Ukrainę i była polityką proeuropejską. Bez Ukrainy Rosja nigdy nie odniesie sukcesu. Ukraina jest podstawowym warunkiem sukcesu rosyjskiego projektu imperialnego

— powiedział.

Juszczenko wskazał, że z tego samego powodu Kreml zajął ukraiński Krym i wywołał konflikt w Donbasie.

Płacimy w ten sposób za zbliżenie z Zachodem. Tragedia, do której doszło w Wielkiej Brytanii, może powtórzyć się w każdym kraju. Jest to zagrożenie dla każdego z nas. Zrozumienie tego jest ogromnym zwycięstwem

— oświadczył.

Były prezydent Ukrainy ocenił, że w jego relacjach z Lechem Kaczyńskim świadomość tego zagrożenia była bardzo istotna. Jak powiedział, właśnie dlatego tak wiele czasu poświęcali obaj stosunkom między dwoma państwami.

Ich podstawą była wspólnota interesów ukraińsko-polskich

— zaznaczył.

Juszczenko ocenił, że rozumieli z Lechem Kaczyńskim, iż muszą dążyć do porozumienia, choć mieli do czynienia z bardzo trudną przeszłością między dwoma narodami.

W naszej historii było wiele wydarzeń, które trudno jest komentować nawet dziś.

Mimo to - kontynuował - ówczesne kontakty prezydentów dwóch państw były bardzo intensywne, a w okresie, kiedy stali na czele swoich krajów, „dwa narody potrafiły wyciągnąć do siebie dłoń, przebaczyć sobie winy i otrzymać rozgrzeszenie”.

Pamiętam uroczystości w Pawłokomie (Podkarpackie), gdzie w 2006 roku upamiętnialiśmy ofiary ukraińskiej tragedii. Kiedy tam przemawiałem, zauważyłem, że po policzku Lecha spływa łza. Pamiętam też uroczystości w 2009 roku ku czci polskich ofiar w Hucie Pieniackiej (obecnie w obwodzie lwowskim), gdzie także byliśmy razem. Czekała tam na nas grupa ukraińskich demonstrantów o radykalnych poglądach, którzy krzyczeli w naszą stronę: „Hańba”. Dla Lecha było to bardzo bolesne, gdyż naprawdę wiele robiliśmy dla pojednania

— podkreśla.

Zdaniem Juszczenki, nie zważając na takie incydenty, w latach 2005-2010 Ukraińcy i Polacy stali się sobie „naprawdę bliscy”.

Gdybyście zapytali wtedy Ukraińca, kto jest twoim największym przyjacielem w Europie, to odpowiedziałby, że Polak. Spytalibyście Polaka, kto jest twoim przyjacielem? Ukrainiec. Nie miałem wówczas co do tego żadnych wątpliwości. Teraz je mam

— ocenił.

Były szef państwa ukraińskiego zwrócił uwagę, jak wiele spotkań odbywało się wówczas na najwyższym szczeblu.

Nie było okresu, byśmy się z Lechem nie widzieli przynajmniej raz w miesiącu. Byliśmy przekonani, że nie możemy dopuścić do odwrotu od tej polityki

— podkreślił.

Daleki jestem od myśli, że do 2010 roku wszystkie problemy między nami zostały rozwiązane, ale jestem przekonany, że w tym momencie te relacje były już całkowicie inne, absolutnie lepsze. Dlatego dziś mówię z przykrością, że Polacy nie uświadomili sobie, kim naprawdę był prezydent Lech Kaczyński

— dodał Juszczenko.

Stosunki między dwoma prezydentami pogorszyły się, gdy na początku 2010 roku, w ostatnich dniach swojej kadencji, Juszczenko uhonorował tytułem Bohatera Ukrainy przywódcę Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów Stepana Banderę oraz uznał członków tej organizacji i żołnierzy Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) za uczestników walk o niepodległość państwa. Juszczenko powiedział PAP, że dziś uczyniłby to samo.

wkt/PAP