NASZ WYWIAD. Szykuje się bardzo ważna decyzja SN. Stępkowski: Jeżeli Polska nie przekazała takich kompetencji UE, to TSUE ich nie ma

„Izba Pracy w swojej uchwale z 24 września nie wskazała żadnego przepisu umowy międzynarodowej, który przekazałby Unii Europejskiej kompetencje do decydowania w sprawach dotyczących organizacji wymiaru sprawiedliwości w Rzeczpospolitej Polskiej” - mówi w rozmowie z portalem wPolityce.pl sędzia Aleksander Stępkowski. Rzecznik Sądu Najwyższego odniósł się do informacji o przygotowywanej w tej sprawie uchwały. W najbliższą środę SN może znieść, ustanowioną we wrześniu zasadę prawną o nielegalności Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz nieistnieniu jej wyroków.

Według nieoficjalnych informacji OKO.press w najbliższą środę Sąd Najwyższy ma podjąć chwałę jasno określającą rolę wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w polskim systemie prawa. Problem polega na tym, że część orzeczeń obu trybunałów wykracza poza przyznane im kompetencje, w szczególności odnośnie do polskiego sądownictwa, co jest wykorzystywane do walki politycznej w Polsce.

Rzeczpospolita Polska nie umocowała sądów bądź innych organów Unii Europejskiej lub innej organizacji międzynarodowej ani do stanowienia norm regulujących organizację i funkcjonowanie krajowego wymiaru sprawiedliwości, ani do walidacji w tym zakresie norm krajowych. Wyłączna kompetencja do ich stanowienia przez konstytucyjne organy Rzeczpospolitej Polskiej należy do istoty jej suwerenności i nie podlega przekazaniu [do UE red.] na podstawie artykułu 90 ustęp 1 Konstytucji RP”

— miałby brzmieć tekst tej uchwały. Nie wiadomo jednak, czy połączone izby SN (IKNiSP i IPiUS) ją w ogóle podejmą.

Portal wPolityce.pl poprosił rzecznika Sądu Najwyższego sędziego Aleksandra Stępkowskiego o wyjaśnienie motywów przygotowywanej uchwały. Okazuje się, że ma ona być bezpośrednią reakcją na wprowadzającą do SN chaos wrześniową uchwałę Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, która zakwestionowała legalność funkcjonowania całej Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych. To jedno z najbardziej kontrowersyjnych rozstrzygnięć w polskim sądownictwie. W ocenie sędziego Stępkowskiego stoi ono w sprzeczności z polskim prawem.

CZYTAJ TAKŻE: Skandal! „Kasta” podważyła wyrok IKNiSP SN! Ziobro: Sędziowie SN, którzy stosują ideologię demokracji walczącej, zrzekli się urzędu

Polska nie przekazała TSUE takich kompetencji

Portal wPolityce.pl: Kiedy w SN została zainicjowana procedura odstąpienia od zasady prawnej (opartej na wrześniowej uchwale IPiUS) kwestionującej legalność IKNiSP i dlaczego ją rozpoczęto?

Sędzia SN Aleksander Stępkowski: Sąd Najwyższy orzekający w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych w dniu 15 października zainicjował procedurę odstąpienia od zasady prawnej uchwalonej przez skład siedmiu sędziów Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. To postanowienie zapadło przy rozpoznawaniu skargi nadzwyczajnej. Uchwała IPiUS z 24 września dotyczyła rozpoznawania skarg nadzwyczajnych, a konkretnie sytuacji, w której dochodzi do uchylenia wyroku sądu powszechnego i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania temu sądowi. Chcąc uzyskać pewność co do skuteczności ewentualnego wyroku uchylającego orzeczenie sądu powszechnego, Sąd Najwyższy w IKNiSP na podstawie art. 88 par. 3 ustawy o SN przedstawił składowi połączonych IKNiSP oraz IPiUS zagadnienie do rozstrzygnięcia i w ten sposób odstąpienia od zasady prawnej uchwalonej przez siedmiu sędziów Izby Pracy.

Czy wrześniowa uchwała IPiUS została podjęta z naruszeniem prawa i czy może paraliżować orzecznictwo SN?

I istnieją zasadnicze wątpliwości co do prawidłowości powołania składu siedmiu sędziów Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, który podjął uchwałę 24 września br. Wątpliwości te zostały wyrażone zresztą w treści komunikatu, który został opublikowany na stronie Sądu Najwyższego. Orzeczenie wydane w składzie sprzecznym z przepisami prawa - w tym wypadku sprzecznym z przepisami Regulaminu SN, będącego aktem wykonawczym do ustawy o SN - stanowi przesłankę do uznania takiego orzeczenia za bezwzględnie nieważne.

We wrześniowej uchwale wykonując orzeczenia TSUE i ETPCz Izba Pracy uznała, że orzeczenia Izby Kontroli są nieistniejące, bo Izba ta nie jest sądem. Czy orzeczenia tych trybunałów naruszają konstytucyjną zasadę suwerenności Rzeczypospolitej Polskiej w procesie integracji europejskiej?

W postanowieniu Sądu Najwyższego, które inicjowało procedurę odstąpienia od zasady prawnej, wskazano, że uchwała Izby Pracy zapadła z naruszeniem konstytucyjnej zasady ochrony suwerenności Rzeczpospolitej polskiej w procesie integracji europejskiej, której obowiązywanie proklamował uroczyście pełny skład Trybunału Konstytucyjnego w 2010 r. W orzeczeniu tym wskazano między innymi, że Rzeczpospolita Polska przystępując do Unii Europejskiej nie przekazała tej organizacji międzynarodowej szeregu kompetencji, stanowiących o tożsamości konstytucyjnej Rzeczpospolitej Polskiej i suwerenności naszego państwa. Wśród tych obszarów, które należą do istoty suwerenności Rzeczpospolitej, Trybunał Konstytucyjny w 2010 r. wymienił między innymi organizację wymiaru sprawiedliwości. To oznacza, że jedynie krajowy ustawodawca może decydować o tym, co jest, a co nie jest sądem w Rzeczpospolitej Polskiej. Nie ulega wątpliwości, że ustawa o SN, która obecnie obowiązuje, wskazuje na Izbę kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych jako na jedną z izb Sądu Najwyższego. Co więcej, Izba ta została utworzona na podstawie tego samego przepisu, na podstawie którego została utworzona Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Te izby obie są rówieśnikami. Powstały w tym samym momencie, gdy wszedł w życie ten sam przepis, który powołał je do istnienia. W tym kontekście uzurpowanie sobie przez Izbę Pracy i Ubezpieczeń Społecznych kompetencji do odmawiania Izbie Kontroli Nadzwyczajnej statusu sądu jest po prostu żenujące.

Czy Polska przekazała uprawnienia dotyczące oceny i kształtowania wymiaru sprawiedliwości unijnym sądom, instytucjom i innym organizacjom międzynarodowym?

Izba Pracy w swojej uchwale z 24 września nie wskazała żadnego przepisu umowy międzynarodowej, który przekazałby Unii Europejskiej kompetencje do decydowania w sprawach dotyczących organizacji wymiaru sprawiedliwości w Rzeczpospolitej Polskiej. Jeżeli Rzeczpospolita Polska nie przekazała tych kompetencji Unii Europejskiej, to w świetle artykułu 5 Traktatu o Unii Europejskiej, UE tej kompetencji nie posiada, a zatem nie posiada tych kompetencji również żadna instytucja unijna, w tym również Trybunał Sprawiedliwości UE. To wynika bezpośrednio z Traktatu o Unii Europejskiej i z polskiej konstytucji oraz z orzecznictwa polskiego Trybunału Konstytucyjnego.

Czy polskie sądy mają prawo do bardzo ogólnego i bezpośredniego wdrażania decyzji TSUE i ETPCz?

Nie ma wątpliwości, że polskie sądy są jednymi z organów, które są władne i mają taki obowiązek, by zapewnić pełną skuteczność prawa europejskiego. W szczególności skarga nadzwyczajna rozpoznawana w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej jest takim instrumentem, który zapewnia pełną skuteczność przepisom prawa europejskiego. Orzecznictwo Izby Kontroli Nadzwyczajnej zapadające w ramach kontroli nadzwyczajnej pokazuje bardzo wyraźnie, że wiele przepisów prawa europejskiego de facto przez 20 lat polskiego członkostwa w Unii Europejskiej w rzeczywistości nie obowiązywały. Dopiero powstanie Izby Kontroli Nadzwyczajnej oraz procedury kontroli nadzwyczajnej, którą ta Izba prowadzi, pozwoliło na zapewnienie pełnej skuteczności prawu europejskiemu w wielu obszarach, zwłaszcza w obszarze prawa konsumenckiego. Dlatego uchwała Izby Pracy w rzeczywistości uniemożliwiała zapewnienie pełnej skuteczności prawu UE.

Czy 3 grudnia SN ma wydać w tej sprawie uchwałę - chodzi o odstąpienie od zasady prawnej IPiUS z 24 września?

3 grudnia czyli w najbliższą środę odbędzie się posiedzenie składu połączonych izb Sądu Najwyższego Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oraz Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, w ramach którego rozpoznawane będzie zagadnienie prowadzące do odstąpienia od zasady prawnej uchwalony w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 24 września br. Jaki będzie efekt tego posiedzenia nie sposób obecnie przewidzieć.

Dziękuję.

CZYTAJ TAKŻE: TYLKO U NAS. Sędzia Borszowska-Moszowska: Decyzja Izby Pracy SN jest dla mnie upadkiem autorytetu tej izby