NASZ WYWIAD. Jan Parys: Czarzasty usiłuje deprecjonować pozycję urzędu Prezydenta RP. "Mój niepokój budzą jego zapowiedzi"

„Z Konstytucji jasno wynika, że to Prezydent odpowiada za suwerenność i bezpieczeństwo państwa. To nie jest zapis o charakterze kurtuazyjnym. Żaden marszałek Sejmu ani premier czy też minister nie mogą ograniczać odpowiedzialności Prezydenta za te kwestie. Są oni wręcz zobowiązani, by pomagać Prezydentowi w realizowaniu misji w tych dziedzinach” - podkreśla w rozmowie z portalem wPolityce.pl Jan Parys, były minister obrony narodowej, politolog.

wPolityce.pl: Panie doktorze, kilka dni temu Włodzimierz Czarzasty został marszałkiem Sejmu. O czym to świadczy?

Jan Parys: To jest dowód na to, że Donald Tusk jest gotowy na  sprawowanie władzy za każdą cenę. Z tego właśnie powodu, ze względu na taką postawę premiera jest to sytuacja dla kraju niebezpieczna.

Jak Pan skomentuje awans na marszałka Sejmu, dawnego działacza ugrupowania, które przez kilkadziesiąt lat służyło Związkowi Radzieckiemu?

Formalnie wybór odbył się jak trzeba. Życiorys nowego marszałka był wszystkim znany. Wszyscy wiedzieli za kim glosują. Pragnę jednak zwrócić uwagę na to, że panowie Aleksander Kwaśniewski i Leszek Miller wyrażali wątpliwości czy to najlepszy kandydat lewicy na to stanowisko ze względu na jego cechy osobowości. Włodzimierz Czarzasty ma bowiem opinię człowieka, który nie jest otwarty na  kooperację z ludźmi. Trudno mu będzie kierować obradami podzielonego politycznie Sejmu, którego zadaniem jest troska o państwo w obecnych trudnych czasach. Dla mnie to nie życiorys nowego marszałka jest najbardziej niepokojący.

Jakie zatem Pan ma obawy?

Mój niepokój budzą zapowiedzi nowego marszałka. Z pierwszego telewizyjnego przemówienia wynika, że nie zna lub świadomie w sposób wybiórczy interpretuje Konstytucję. Postępuje w tym względzie podobnie do premiera i szefa dyplomacji. Tymczasem Konstytucję trzeba czytać w całości. Nie można jej czytać jedynie w odniesieniu do uprawnień własnego urzędu. Wymienione osoby świadomie nie czytają rozdziału, który mówi o kompetencjach głowy państwa, o tym że jest częścią władzy wykonawczej w naszym kraju. Ponadto także Ustawa o obronie Ojczyzny z marca 2022 oraz Ustawa o współpracy Rady Ministrów z Prezydentem z października 2010 roku precyzują kompetencje prezydenta.

Co ma Pan konkretnie na myśli?

Z Konstytucji jasno wynika, że to Prezydent odpowiada za suwerenność i bezpieczeństwo państwa. To nie jest zapis o charakterze kurtuazyjnym. Żaden marszałek Sejmu ani premier czy też minister nie mogą ograniczać odpowiedzialności Prezydenta za te kwestie. Są oni wręcz zobowiązani, by pomagać Prezydentowi w realizowaniu misji w tych dziedzinach. Z racji tego zapisu naszej Konstytucji oraz z racji najsilniejszego mandatu od społeczeństwa to właśnie `Prezydent nadaje kierunek działaniom w tych kwestiach. Blokowanie Prezydentowi dostępu do informacji czy do spotkań, w kraju czy za granicą jest ewidentnym naruszeniem Konstytucji. Podobnie jest z uprawnieniem prezydenta, które polega na staniu na straży przestrzegania ustawy zasadniczej. W tej kwestii także Prezydent ma zdanie ważniejsze niż np. politycy tworzący rząd.

A co jeśli Prezydent się myli?

Błędnych decyzji oczywiście nigdy nie można wykluczyć, nawet w przypadku Prezydenta. W  senie politycznym to wyborcy rozliczają Prezydenta za to co zrobił lub czego nie zrobił. Podkreślam, takich uprawnień do rozliczania Prezydenta nie ma żaden polityk. Odpowiedzialność prawna Prezydenta to zupełnie inna sprawa i nią też regulują zapisy w  Konstytucji.

Co jeszcze zauważył Pan w wystąpieniu telewizyjnym marszałka?

Włodzimierz Czarzasty wyraźnie usiłuje deprecjonować pozycję urzędu Prezydenta RP. Wyraźnie zapomina nie tylko o niektórych zapisach Konstytucji lecz także o silnym mandacie głowy państwa. Ustawa zasadnicza mówi jasno, że Prezydent reprezentuje Rzeczpospolitą. Nie ma mowy o tym, że Prezydent reprezentuje rząd lub jego politykę. Jako osoba o najsilniejszym mandacie reprezentuje państwo polskie, w tym sensie że określa jego stanowisko w sprawach bezpieczeństwa i suwerenności. Z tego tytułu np. podpisuje Polityczno Strategiczną Doktrynę Obronną RP. Przypomnę że premier Tusk niedawno sam przywoływał, że jego partia otrzymała zaledwie trzydzieści procent poparcia w wyborach parlamentarnych. Rada Bezpieczeństwa Narodowego jest organem, której skład i zadania wynikają z zapisów Konstytucji. Należą do niej m.in. premier i niektórzy ministrowie. Ta Rada pełni funkcje doradcze dla głowy państwa. Zatem hierarchia urzędów prezydenta, premiera i ministrów w określonych sprawach jest jasna. W sprawach zastrzeżonych dla głowy państwa ma funkcjonować podległość członków rządu wobec prezydenta.

Co to oznacza dla funkcjonowania rządu?

Rząd prowadzi politykę w zakresie niezastrzeżonym dla innych organów. Jeśli jakaś dziedzina jest uprawnieniem Prezydenta, to w tych sprawach rząd nie ma samodzielności. Jeśli ktoś z rządu lub marszałek Sejmu zamierzają pomijać uprawnienia konstytucyjne głowy państwa, to naruszają podstawy ustroju naszego kraju. Tym samym kwestionują zasady demokracji. Taka sytuacja będzie kreowała konflikty polityczne i podziały społeczne a to  jest bardzo groźne w epoce konfrontacji, którą mamy obecnie w Europie.

Czy w sprawie współpracy Prezydenta i rządu możemy być optymistami?

Wszystko zależy od priorytetów osób na  najwyższych stanowiskach. Jeszcze we wrześniu tego roku, po ataku rosyjskich dronów premier ogłaszał, że działa z prezydentem jak jedna pięść. Zatem skuteczna współpraca miedzy prezydentem a rządem jest możliwa. Trzeba jedynie uznać interes państwa za dobro najważniejsze. Prezydent w Polsce nie jest ani notariuszem ani wykonawcą polityki rządu, lecz jest samodzielnym organem władzy państwowej. W Polsce rząd rządzi, ale nie sam lecz razem z Prezydentem. Jeżeli nie będzie woli uzgadniania polityki rządu z głową państwa to rząd straci skuteczność działania ze szkodą dla Rzeczpospolitej. Mam nadzieję, że taki rozwój sytuacji nie jest celem ani nowego marszałka ani premiera.