Podjęto prace nad projektem, który ma umożliwić skuteczną reakcję na niewykonywanie, albo niewłaściwe wykonywanie orzeczonych przez sąd obowiązków dotyczących kontaktów z dzieckiem - poinformował minister w KPRM Michał Wójcik w odpowiedzi na pytania Rzecznika Praw Obywatelskich.

Jak dodał minister, jedną z planowanych zmian ma być „zastąpienie instytucji zapłaty sumy pieniężnej na rzecz drugiego rodzica instytucją grzywny należnej Skarbowi Państwa”. Planowana nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego miałaby też m.in. wykonać wyrok Trybunału Konstytucyjnego z czerwca ub.r. poprzez konieczność uwzględniania przez sądy, czy do utrudniania lub niewykonania kontaktów dochodzi z powodu woli dziecka.

Pismo ministra Wójcika zamieszczono na stronie Biura RPO. Jest ono odpowiedzią na pytania Marcina Wiącka z lutego tego roku dotyczące m.in. planów zmiany prawa po zeszłorocznym wyroku TK.

Trybunał Konstytucyjny orzekł 22 czerwca 2022 r., że przepisy pozwalające nałożyć na rodzica obowiązek zapłaty drugiemu rodzicowi w związku z utrudnianiem mu ustalonych kontaktów z dzieckiem są niezgodne z konstytucją, jeśli do kontaktu nie dojdzie z woli dziecka. Wyrok wywołał wówczas komentarze prawników, co do problemu jego wdrożenia i stosowania w praktyce.

Także RPO kilkukrotnie zwracał uwagę na problem z wykonaniem tego orzeczenia Trybunału.

To był wyrok, który dotyczył sankcji za uniemożliwienie kontaktu z dzieckiem, w którym TK jasno powiedział, że ten system jest niesprawiedliwy

— mówił w styczniu br. PAP Wiącek. Podkreślał jednocześnie, że w takich sprawach dobro dziecka „powinno być priorytetem i wartością główną”.

W sprawie tej Wiącek wysłał pytania do resortu sprawiedliwości, problem poruszył także na forum komisji ustawodawczej Senatu.

Minister Wójcik odpowiada RPO

W początkach kwietnia odpowiedź w tej sprawie przesłał Rzecznikowi minister Wójcik.

W podległym mi Departamencie Praw Obywatelskich i Tożsamości Europejskiej w KPRM podjęto prace legislacyjne nad projektem nowelizacji Kpc, której celem jest wprowadzenie mechanizmu umożliwiającego skuteczną reakcję na niewykonywanie, albo niewłaściwe wykonywanie obowiązków wynikających z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, poprzez zastąpienie instytucji zapłaty sumy pieniężnej na rzecz drugiego rodzica instytucją grzywny należnej Skarbowi Państwa

— poinformował.

Wójcik dodał, że „projektowana regulacja zakłada uwzględnienie w postępowaniu w sprawie o kontakty w pełniejszym zakresie zasady dobra dziecka poprzez minimalizowanie psychicznego obciążenia wywołanego stresem i ewentualnym konfliktem rodziców”.

Z drugiej strony propozycja ta uwzględnia sytuacje, w których rodzic z tytułu rzekomego utrudniania mu kontaktów z dzieckiem domaga się od drugiego z rodziców określonej sumy pieniężnej, pozornie tylko zmierzając do realizacji tych kontaktów

— przekazał Wójcik.

Tym samym projektowane przepisy przeciwdziałać mają czynieniu z obowiązku zapłaty na rzecz drugiej strony narzędzia odwetu i dodatkowych uciążliwości w ramach trwającego konfliktu rodzicielskiego

— zaznaczył minister w KPRM.

Wyrok TK

Ponadto - jak dodał - planowana nowelizacja ma realizować wyrok TK, gdyż przewiduje uwzględnianie przez sądy okoliczności, czy do utrudniania lub niewykonania kontaktów dochodzi z powodu woli dziecka, wyrażonej samodzielnie bez wpływu osoby sprawującej nad nim opiekę.

W wyroku TK chodziło o dwa przepisy Kpc, które przewidują, że jeżeli rodzic, pod którego pieczą pozostaje dziecko, nie wykonuje, albo niewłaściwie wykonuje obowiązki dotyczące kontaktów z dzieckiem ustalonych ugodą lub orzeczeniem, sąd opiekuńczy może zagrozić mu nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem. Jeżeli osoba ta nadal nie wypełnia swoich obowiązków, sąd może nakazać zapłatę drugiemu rodzicowi sumy stosownej do liczby naruszeń.

TK zaś orzekł, że regulacje te są niezgodne z konstytucją w zakresie obejmującym sytuacje, w których niewłaściwe wykonywanie lub niewykonywanie obowiązków przez rodzica sprawującego pieczę związane jest z wolą samego dziecka.

Trybunał podkreślił, że skutkiem wyroku nie jest utrata mocy obowiązywania całości zaskarżonych przepisów, ale wyeliminowanie wskazanego zakresu.

Tym samym sądy obowiązane będą z urzędu wziąć pod uwagę, czy do niewykonania czy niewłaściwego wykonania obowiązku przez osobę, pod której pieczą znajduje się dziecko, doszło w wyniku uwzględnienia woli dziecka wyrażonej samodzielnie bez wpływu osoby, pod której pieczą się ono znajduje

— podkreślał wówczas TK.

W swoim piśmie minister Wójcik przekazał, że planowany projekt został jeszcze w zeszłym roku zgłoszony do Wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów.

Po dokonaniu wpisu projekt zostanie skierowany do uzgodnień międzyresortowych, konsultacji publicznych i opiniowania

— dodał minister w KPRM.

W styczniu br. także przewodniczący senackiej komisji ustawodawczej Krzysztof Kwiatkowski mówił PAP, że w tej komisji trwają prace nad inicjatywą, która odnosiłaby się do realizacji widzeń między rodzicem, a dzieckiem - także „w kontekście instrumentów kar finansowych”. Jak informował, nad tym zagadnieniem pracują legislatorzy.

tkwl/PAP