Portal wPolityce.pl poznał treść wstępnej analizy projektu nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym. Rządowi eksperci DPE (Departament Prawa Europejskiego MS) podkreślają, że nowela nie zakończy sporu wokół polskiego sądownictwa, a wiele jej zapisów godzi w konstytucję.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: Nowelizacja ustawy o SN. Sasin: Polacy oczekują od nas kompromisu i my jesteśmy gotowi na ten kompromis, chociaż jest on trudny

CZYTAJ TAKŻE: Prezydent Duda: Apeluję do całego parlamentu, aby spokojnie i konstruktywnie pracować nad nowelizacją ustawy o SN

Najważniejsze zrzuty ekspertów dotyczą dopuszczenia do możliwości badania (podważania) statusu sędziego. Wskazują oni, że tworzy się swoisty kontratyp dotyczący tej kontrowersyjnej kwestii. To zaś, jak czytamy w opinii ekspertów, jest sprzeczne z linią orzeczniczą Trybunału Konstytucyjnego. W opinii czytamy kilka przykładów orzeczeń Trybunału, które stoją w sprzeczności z zaprezentowanym projektem. Chodzi o wyroki z marca 2020 (P 13/19), który uznał za niekonstytucyjne wnioski o wyłączenie sędziego wyłącznie w oparciu o rzekomą wadliwość jego powołania. Eksperci piszą też o ważnym orzeczeniu TK z 14 lipca 2021. To wtedy uznano, że Unia Europejska nie posiada kompetencji do kształtowania ustroju polskich sądów. Następnie eksperci wymieniają wyrok z 7 października 2021 (K 3/21), w którym TK orzekł niekonstytucyjność podważania statusu sędziego w oparciu o art. 19 ust. 1 akapit 2 Traktatu o UE. Na koniec DPE wskazuje na wyrok z 10 marca 2022 (K 7/21).

Eksperci zwracają uwagę, że zmiana procedury tzw. testu niezależności pozwolą na kwestionowanie statusu sędziego tylko ze względu na okoliczności jego powołania. W istocie oznacza to, że można badać status każdego sędziego, który został powołany przez Prezydenta Dudę, z  uchwałą/opinią nowego składu KRS. DPE alarmuje, że może to być wstępem do zemsty „kasty” sędziowskiej wobec sędziów, którzy nie uczestniczą w politycznej awanturze z legalnie wybranym rządem.

Zagrożenia

To jednak nie koniec. Zdaniem ekspertów DPE nowela może stanowić zagrożenie dla całego polskiego sądownictwa. Tu obiektywnie zaznaczono, że tak „starzy”, jak i „nowi” sędziowie będą mogli bezkarnie podważać swój status. Efektem może być całkowity paraliż sądownictwa. To także osłabi tzw. pewność prawa, a to także może skutkować ingerencjami instytucje unijnych. W konkluzji jasno też wskazano, że część zapisów noweli narusza konstytucję.

Dyscyplinarki do NSA

Eksperci DPE odnieśli też także do kluczowego pomysłu nowelizacji, czyli do przeniesienia spraw dyscyplinarnych sędziów z Sądu Najwyższego do Naczelnego Sądu Administracyjnego. To rozwiązanie, zdaniem ekspertów DPE, nie zakończy sporu pomiędzy Polską, a Unią Europejską. Wszystko z powodu faktu, że istotą sporu jest dziś Krajowa Rada Sądownictwa i jej ciągłe podważanie przez „kastę” sędziowską. Eksperci podkreślają, że Unia Europejska nie zaprzestanie wtrącania się do polskiego ustroju sądów. Podnoszą, że atak unijnych instytucji kierowany jest na Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz Trybunał Konstytucyjny.

Chaos i kontratyp

Eksperci wskazują także na fakt, że ustawa przewiduje możliwość „badania z urzędu zapewnienia prawa do sądu niezależnego, bezstronnego i ustanowionego na podstawie ustawy”. Z opinii wynika, że  uprawnionym do złożenia takiego wniosku ma być strona lub uczestnik postępowania, a także właściwy sąd. Co to oznacza? Według ekspertów doprowadzi to do chaosu i nieograniczonej niczym możliwości podważania statusu sędziów.

DPE przypomina także, że projektowana ustawa przewiduje kontratyp przewinienia dyscyplinarnego wskazujący, że „nie stanowi przewinienia dyscyplinarnego badanie spełniania przez sędziego wymogów niezawisłości i bezstronności oraz ustanowienia na podstawie ustawy”. Co to oznacza? Do masowego kwestionowania statusu sędziów. Zwłaszcza tych, którzy zostali nominowani po 2018 roku. Jest ich już niemal 3 tysiące. Kwestionowanie ich statusu, tylko ze względu na formułę ich powołania, doprowadzi do ogromnego bałaganu. Tu także analiza DPE odnosi się do wyroku TK z 7 października 2021 roku.

WB