„Poczucie potrzeby wolności i jej odzyskania miało u nas szczególny wymiar i znalazło swój wyraz w poezji Adama Mickiewicza. Dzisiaj to poeta nasz, naszych sąsiadów Litwinów, Białorusinów, w części Ukraińców. Jesteśmy przesiąknięci tym samym duchem” - powiedział prezydent Andrzej Duda, inaugurując tegoroczną edycję Narodowego Czytania. W tym roku cała Polska czyta „Ballady i romanse” Adama Mickiewicza.

Wydarzenie, zapoczątkowane w 2012 r. z inicjatywy ówczesnego prezydenta Bronisława Komorowskiego, odbywa się już po raz dziesiąty. Dzieła Adama Mickiewicza są lekturą Narodowego Czytania już drugi raz - w 2012 r. był to „Pan Tadeusz”, dziś - „Ballady i romanse”, ze względu na dwusetną rocznicę wydania tomu, który zapoczątkował epokę romantyzmu w Polsce. Również w związku z tą rocznicą, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ogłosił rok 2022 Rokiem Romantyzmu Polskiego.

Prezydent: Romantyzm to wolność

Podczas Narodowego Czytania „Ballad i romansów” w Ogrodzie Saskim prezydent Andrzej Duda zaznaczył, że romantyzm jest epoką, która dla Polski i Polaków ma szczególne znaczenie.

Romantyzm, przede wszystkim ten mickiewiczowski, narodził się, gdy Polska nie była wolna - była rozdarta, walczącą o wolność

— powiedział.

Poczucie potrzeby wolności i jej odzyskania miało u nas szczególny wymiar i znalazło swój wyraz w poezji Adama Mickiewicza

— mówił prezydent Andrzej Duda podczas „Narodowego Czytania” w Ogrodzie Saskim.

Dzisiaj to poeta nasz, naszych sąsiadów Litwinów, Białorusinów, w części Ukraińców. Jesteśmy przesiąknięci tym samym duchem

— zaznaczył.

Postawa romantyczna i jej najgłębsza wartość stała się częścią polskiej duszy i tego, jak siebie postrzegamy

— powiedział prezydent.

Postawa romantyczna to postawa niezgody w jakimś sensie z otaczającą rzeczywistością, a przede wszystkim z taką rzeczywistością, która uwiera, ogranicza człowieka, zabiera mu poczucie wolności

— zaznaczył.

Romantyzm to przede wszystkim wolność, niezgoda na tyranię, to niezwykłe wewnętrzne - z jednej strony poczucie wolności, ale z drugiej także bardzo często poczucie niezrozumienia ze strony otaczającego świata, niezgody z otaczającym światem. To zarazem postawa pewnego idealizowania tej wymarzonej rzeczywistości, wyobraźni rodzącej się, czy to człowieka, czy przede wszystkim artysty

— wskazał Duda.

„Litwo, ojczyzno moja” - pisał Mickiewicz po polsku, przeżywając w swoich romantycznych strofach tę Polskę tamtego czasu, tę ojczyznę, która była jego i o której z jednej strony marzył, i która była też pewnym ideałem, do którego wracał i który budował

— zauważył prezydent.

To jest ten niezwykły ryt wynikający z „Ballad i romansów”, ale i całej romantycznej twórczości Adama Mickiewicza, który budował później polskie postawy na następne dziesięciolecia a wręcz stulecia, do dzisiaj. Bo przecież „Za wolność naszą i waszą”, to hasło, które obowiązuje także do dzisiaj - dosłownie do dzisiaj, gdy popatrzymy na Ukraińców, którzy walczą o wolność, niepodległość, przeciwko wrogiej, brutalnej agresji, która chce im zabrać wolność. I w tym wszystkim postawa nasza, Polaków, całego naszego społeczeństwa, bezinteresownie wspierającego naszych sąsiadów. To jest właśnie postawa romantyczna, w jakimś sensie jej kwintesencja

— powiedział.

Pierwsza Dama: Adam Mickiewicz stworzył niezwykły świat

Otwierając tegoroczną edycję wydarzenia pierwsza dama Agata Kornhauser-Duda nakreśliła historię tomu poezji Adama Mickiewicza „Ballady i romanse”, wydanego 200 lat temu w Wilnie.

Chyba nigdy wcześniej i nigdy później żaden zbiór wierszy nie wywarł tak głębokiego i trwałego wpływu na kulturę całego narodu

— mówiła małżonka prezydenta RP.

Zarazem jego piękno było dostępne praktycznie dla każdego, ponieważ łączyło status sztuki wysokiej i popularnej. Do dzisiaj „Ballady i romanse” zachwycają nie tylko zwykłych odbiorców, ale również znawców poezji

— wskazała.

Pierwsza dama zwróciła uwagę, że już w 1822 r. tom wierszy Mickiewicza spotkał się z doskonałym odbiorem. Już pierwszy nakład rozszedł się błyskawicznie.

Chociaż Adam Mickiewicz nie wymyślił ballady jako gatunku literackiego, to właśnie publikacja jego zbioru spopularyzowała tzw. balladomanię. „Ballady i romanse” to utwory, które straszą i bawią. Zawierają bowiem elementy zarówno grozy, jak i ironii. przepełnia je mroczny nastrój, ale z drugiej strony niesamowity humor

— podkreśliła Agata Kornhauser-Duda

Mickiewicz stworzył w „Balladach i romansach” niezwykły świat. Świat wyjątkowy, pełen uczuciowości, fantazji, ale także ludowej moralności. Ta wykreowana przez niego rzeczywistość, w której w każdym momencie może przenikać się codzienność ze światem nadprzyrodzonym, była pewnego rodzaju polemiką z racjonalnymi poglądami oświeceniowymi

— mówiła żona prezydenta.

Ale w „Balladach i romansach ukazane jest również piękno Rzeczypospolitej, z jej kulturą tradycyjną, niezwykłą przyrodą, malowniczymi krajobrazami. To także utwory pisane ku przestrodze, z morałem, gdzie zło zostaje ukarane. Ale jest mowa także o tym, że obok świata materialnego znajduje się również świat duchowości, świat „czucia i wiary”

— podkreśliła.

Pierwsza Dama podkreśliła, że o popularności tomu, który zapoczątkował w Polsce epokę romantyzmu świadczyć może fakt, iż wiele zawartych w utworach z „Ballad i romansów” sformułowań przeniknęło do języka, którym posługujemy się na co dzień. Dotyczy to zwłaszcza słów „Miej serce i patrzaj w serce”, które, jak zauważyła, są „kwintesencją romantyzmu”.

Narodowe Czytanie „Ballad i romansów”

W sobotnie południe w warszawskim Ogrodzie Saskim z udziałem pary prezydenckiej Andrzeja Dudy oraz Agaty Kornhauser-Dudy rozpoczęła się jedenasta edycja akcji Narodowe Czytanie. Tegoroczną lekturą są „Ballady i romanse” Adama Mickiewicza.

„Ballady i romanse” to tomik poezji, który zapoczątkował epokę romantyzmu w literaturze polskiej.

W Narodowym Czytaniu 2022 w Ogrodzie Saskim występują aktorzy Beata Fido, Angelika Kurowska, Lucyna Malec, Joanna Pach-Żbikowska oraz Piotr Bajtlik, Jarosław Gajewski, Krzysztof Kwiatkowski, Andrzej Mastalerz, Michał Mikołajczak, Józef Pawłowski, Stefan Pawłowski, Marcin Przybylski, Krzysztof Szczepaniak i Rafał Zawierucha. Za reżyserię widowiska odpowiada Janusz Kukuła - główny reżyser Teatru Polskiego Radia. Opracowania tekstu dokonała Aleksandra Głogowska.

Do tegorocznej odsłony Narodowego Czytania, podczas której muzyka będzie ilustrowała oraz uzupełniała teksty literackie, zaproszono Trzy Dni Później – polską grupę muzyczną stworzoną przez Joannę Piwowar, Martę Groffik-Perchel i Martę Piwowar, którym towarzyszyć będą Paweł Odorowicz (altówka) i Maciej Zakrzewski (instrumenty elektroniczne), a także gitarzystę i kompozytora Janusza Strobla oraz multiinstrumentalistę i perkusistę Wojciecha „Malinę” Kowalewskiego.

„Ballady i romanse” Adama Mickiewicza zostały wydane w Wilnie w 1822 r. Opublikowanie 14 utworów uważany jest za symboliczny początek romantyzmu. Tomik ballad dzisiaj uznany za klasykę literatury, 200 lat temu był przewrotem w myśleniu i w oświeceniowym postrzeganiu świata. Utwory pełne grozy i humoru zostały zaadresowane do wszystkich, całego społeczeństwa. Dzieło odnosi się do wrażliwości i sentymentów odbiorcy, a jednocześnie nawiązuje do ludowej wyobraźni.

Akcja Narodowe Czytanie organizowana jest przez Prezydenta RP od 2012 r. Została zainicjowana przez prezydenta Bronisława Komorowskiego wspólną lekturą „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. W 2013 r. w całej Polsce odbyło się czytanie dzieł Aleksandra Fredry, a podczas następnych edycji czytano kolejno: „Trylogię” Henryka Sienkiewicza oraz „Lalkę” Bolesława Prusa; w 2016 roku „„Quo vadis” Henryka Sienkiewicza, a w 2017 r. lekturą Narodowego Czytania było „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego. W 2019 r. lekturami było osiem najważniejszych polskich nowel, między innymi autorstwa Stefana Żeromskiego, Bolesława Prusa, Marii Konopnickiej i Bruno Schulza. W 2020 r., w warunkach obostrzeń epidemicznych, czytano „Balladynę” Juliusza Słowackiego. W ubiegłym roku lekturą była natomiast „Moralność pani Dulskiej” Gabrieli Zapolskiej.

aja/PAP, prezydent.pl