SONDAŻ. Jak Polacy oceniają zmianę sposobu wyboru sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa? Co sądzą o wymiarze sprawiedliwości?

Polacy coraz bardziej krytycznie oceniają dokonaną w 2018 r. zmianę sposobu wyboru sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa – wynika z najnowszego badania CBOS. 39 proc. osób negatywnie oceniło zmiany w KRS, 28 proc. popiera ten kierunek reformy, a 32 proc. nie ma opinii w tej sprawie.

CZYTAJ TAKŻE:

— TYLKO U NAS. „Kasta” ponad prawem! Przewodnicząca KRS: Pamiętajmy, że każda władza jest ograniczona, także ta sędziowska

— Rząd nie planuje zmian w KRS. Müller: Została wybrana zgodnie z ustawą i zgodnie z rozstrzygnięciami, które wynikają z konstytucji

— Nowa przewodnicząca KRS przyznaje: „Mamy problem wizerunkowy”. Sędzia Tuleya? „Stawia się ponad prawem”

Zmiana trybu wyboru sędziów do KRS

W czerwcowym badaniu CBOS zapytał Polaków o ocenę jednej ze sztandarowych zmian w sądownictwie przeprowadzonych przez rząd PiS w 2018 r. Zreformowano wówczas procedurę wyboru 15 sędziów - członków 25-osobowej KRS. Obecnie - po zmianach - ostatecznego wyboru tych członków Rady dokonuje Sejm większością 3/5 głosów. Wcześniej wybierały ich środowiska sędziowskie. Reforma ta była i jest krytycznie oceniana przez część środowiska prawniczego i część polityków. Ich zdaniem, zmiana ta doprowadziła do m.in. braku niezależności KRS od władzy ustawodawczej i wykonawczej.

Dla Polaków coraz bardziej widoczne są negatywne skutki zmiany trybu wyborów sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa dokonane w 2018 r.

— podaje CBOS, podsumowując wyniki badania.

Wybór sędziów do KRS przez parlament negatywnie oceniło w czerwcu 39 proc. badanych. To o 2 pkt proc. więcej niż w badaniu z 2017 r., czyli przed reformą, kiedy zadano respondentom takie samo pytanie (Czy, Pana(i) zdaniem, to dobry pomysł, żeby sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa wybierał parlament, a nie – jak dotychczas/jak niegdyś – zgromadzenie sędziowskie?).

Z kolei o 5 pkt proc. (z 33 proc.) spadła liczba pozytywnie oceniających zmiany w KRS - obecnie 28 proc. badanych odpowiedziało, że ta część reformy była dobrym pomysłem. Prawie jedna trzecia badanych (32 proc.) nie ma sprecyzowanej opinii w tej sprawie.

Jak podaje CBOS, negatywny stosunek do obecnego trybu wyboru sędziów do KRS mają respondenci dobrze sytuowani ((o dochodach na osobę w rodzinie powyżej 4000 zł – 70 proc. ocen negatywnych; od 3000 zł do 3999 zł per capita – 46 proc.), o lewicowych poglądach politycznych (67 proc.), z wyższym wykształceniem (60 proc.), a także mieszkańcy największych aglomeracji, liczących powyżej 500 tys. mieszkańców (65 proc.) i dużych miast, od 100 tys. do 499 tys. mieszkańców (52 proc.).

Natomiast pozytywnie o obecnym rozwiązaniu myślą relatywnie najczęściej osoby o prawicowych poglądach politycznych (49 proc.), często biorące udział w praktykach religijnych (kilka razy w tygodniu – 50 proc., raz w tygodniu – 39 proc.), respondenci o najniższych dochodach per capita (poniżej 1499 zł – 37 proc.), najstarsi – powyżej 65. roku życia (38 proc.), z wykształceniem zasadniczym zawodowym (36 proc.).

Ocena działania polskiego sądownictwa

W ostatnich pięciu latach pogorszyła się ocena działalności polskiego sądownictwa; 55 proc. badanych negatywnie ocenia działanie wymiaru sprawiedliwości w Polsce - wynika z badania CBOS. Polacy najbardziej narzekają na: przewlekłość postępowań, upolitycznienie sądownictwa i niesprawiedliwe wyroki.

Centrum Badania Opinii Społecznej opublikowało w czwartek wyniki przeprowadzonego w czerwcu badania społecznej oceny wymiaru sprawiedliwości. Ostatni taki sondaż zrealizowano w lutym 2017 r.

Z wyników czerwcowego badań wynika, że w ostatnich pięciu latach obserwujemy pogorszenie ogólnych ocen wymiaru sprawiedliwości. Jak zaznacza CBOS, nadal jednak są one nieco mniej krytyczne niż przed dziesięcioma laty. W czerwcu 55 proc. respondentów negatywnie oceniło działanie sądownictwa w Polsce, pozytywnie w tej sprawie wypowiedziała się niewiele ponad jedna czwarta badanych - 28 proc.

W porównaniu z pomiarem sprzed pięciu lat, oznacza to wzrost krytycyzmu wobec wymiaru sprawiedliwości - o 4 proc. zwiększy się odsetek ocen negatywnych przy jednoczesnym spadku o 8 proc. ocen pozytywnych.

CBOS zapytał też badanych o opinię w sprawie niezawisłości sędziów w obecnej sytuacji politycznej wymiaru sprawiedliwości. 17 proc. respondentów odpowiedziało, że sędziowie są niezależni podczas wydawania wyroków, przeciwnego zdania jest 20 proc. Z kolei 49 proc. badanych twierdzi, że obecnie w praktyce orzeczniczej różnie bywa – w niektórych przypadkach sędziom udaje się zachować niezawisłość, lecz w innych – na skutek nacisków – ulegają jakiejś presji z zewnątrz. Jak podaje CBOS także w tej sprawie obecne oceny są bardziej pesymistyczne niż pięć lat temu.

W badaniu pod lupę wzięto także największe bolączki wymiaru sprawiedliwości, z którymi borykają się Polacy. Według respondentów największym problemem polskiego sądownictwa jest przewlekłość postępowań, zbyt długi czas i nieterminowość spraw sądowych (31 proc.). 26 proc. ankietowanych wskazało na szeroko rozumiane negatywne skutki upolitycznienia wymiaru sprawiedliwości, do których zaliczono m.in. upolitycznienie sądów i prokuratury, złego ministra i kryzys w KRS. Trzecim najczęściej wskazywanym problemem (13 proc.) są niesprawiedliwe wyroki, brak obiektywizmu i nierówne traktowanie obywateli.

CBOS podał też, że ponad połowa dorosłych Polaków (54 proc.) jest zdania, iż większość ludzi w Polsce zwykle przestrzega prawa. Z kolei 37 proc. badanych sądzie, że większość ludzi często nie stosuje się do prawa. Co jedenasty ankietowany nie ma wyrobionej opinii w tej kwestii.

Z badania wynika też, że 62 proc. Polaków opowiada się za zaostrzeniem kar. Jedynie 6 proc. badanych chciałoby ich złagodzenia, a 26 proc. uważa, że kary w większym stopniu należałoby zróżnicować i za niektóre przestępstwa kary zaostrzyć, a za inne – złagodzić lub pozostawić na obecnym poziomie.

Badanie „Aktualne problemy i wydarzenia” przeprowadzono w ramach procedury mixed-mode na reprezentatywnej imiennej próbie pełnoletnich mieszkańców Polski, wylosowanej z rejestru PESEL. Zrealizowano je od 30 maja do 9 czerwca 2022 r. na próbie liczącej 1050 osób.

wkt/PAP