Ponad 1500 uczestników reprezentujących polskie samorządy, firmy z samorządami współpracujące i instytucje koordynujące działania na wszystkich poziomach samorządu terytorialnego dyskutuje na VII Europejskim Kongresie Samorządów w Mikołajkach o kondycji lokalnych władz. Co naturalne, większość dyskusji zdominowana jest przez tematy związane z wyjściem z pandemicznego kryzysu i rozpoczynającym się kryzysem związanym z wojną na Ukrainie. Kongres potrwa do 12 kwietnia.

Podczas inauguracyjnej debaty w czasie której zaprezentowano metodologię i wyniki Rankingu Finansowego Samorządu Terytorialnego w Polsce wywiązała się niezwykle ciekawa dyskusja o tym jak gminy, miasta i powiaty poradziły sobie z lockdownami, skutkami pandemii i kryzysem „covidowym”.

Każdy kryzys jest ozdrowieńczy

– podsumował Mirosław Legutko, przewodniczący Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych - a samorządy świetnie sobie radzą w tych niepewnych czasach. Więcej, wiele gmin poprawiło swoje wyniki.

Do takich gmin należy z pewnością Baranów (woj. wielkopolskie). To zagłębie meblarskie, z 8 tys. mieszkańców wygrało w swojej kategorii awansując z 2 miejsca w poprzednim rankingu.

Przemysł działał, fabryki w naszej gminie działały, więc i my – samorząd, nie zwiesiliśmy pracy i staraliśmy się tak, jakby pandemii nie było

– mówiła wójt gminy Baranów, Bogumiła Lewandowska-Siwek.

Połowa naszego budżetu przeznaczona jest na inwestycje – to jest tajemnica naszego sukcesu.

Inwestycje samorządowe, to kolejny temat, który pojawiał się właściwie na wszystkich panelach dyskusyjnych podczas tegorocznego Kongresu. Powiat wrocławski, który tworzy 9 gmin zlokalizowanych wokół Wrocławia, zwyciężył w kategorii powiaty ziemskie tegorocznego rankingu.

Sukcesem jest położenie naszego powiatu. Bliskość miasta, szkół wyższych, a więc i dostęp do wykształconej kadry na terenie naszych gmin. Dwa – dostęp do sieci drogowej i kolejowej. A trzecim elementem sukcesu jest fakt, że od lat nie zmieniamy załogi – urzędników samorządowych

— wyjaśniał starosta Roman Potocki.

W czasie pandemii COVID-19 powołaliśmy zespół, który zajął się skutecznym minimalizowaniem skutków kryzysu.

Prezentując Ranking Finansowy Samorządu Terytorialnego w Polsce, Zygmunt Berdychowski przewodniczący Rady Programowej Forum Ekonomicznego i pomysłodawca Europejskiego Kongresu Samorządów zaznaczył, że jest to najpełniejszy oraz najbardziej wiarygodny ranking tego typu w Polsce, a wyniki okazały się miarą pomyślnego przejścia przez „test na wytrzymałość i adaptacyjność władz lokalnych”.

Ranking gmin wiejskich

W rankingu gmin wiejskich pierwsze miejsce zajął Baranów (wielkopolskie). Wśród gmin miejsko-wiejskich wygrała gmina Konstancin-Jeziorna (mazowieckie). W kategorii gmin miejskich na pierwszym miejscu znalazła się Polanica-Zdrój (dolnośląskie), a wśród miast na prawach powiatu - Warszawa. W kategorii powiaty ziemskie pierwsze miejsce zajął powiat wrocławski (dolnośląskie).

Trzeba mieć świadomość, że wojna wpłynie na gospodarkę. Nałożenie sankcji na Rosję wpłynie na funkcjonowanie naszej gospodarki, także na inflację. Na drugim miejscu są koszty ponoszone przez Polskę na pomoc, której udzielamy. Ostatnim elementem są rosnące ceny – surowców, produktów, stali – z tym wszystkim muszą się zmierzyć inwestycje. Także te prowadzone przez samorządy

— wyliczał Zygmunt Berdychowski, pytany o prognozy na najbliższe miesiące.

Ostatni czynnik to niepewność, bo wojna jest na Ukrainie, z którą sąsiadujemy i to zagrożenie może pojawić się także u nas.

Gdy mowa o niepewności, to podkreślano, że jest głównym elementem utrudniającym planowanie finansów samorządów. To także niepewność zmian podatkowych, które są dla funkcjonowania samorządów kluczowe.

Samodzielność finansowa pozwala na rozwijanie samorządności

— mówili uczestnicy paneli dotyczących finansów jednostek samorządu terytorialnego. Ten aspekt budżetowania działalności gmin i miast brzmiał w dyskusji o Partnerstwie Publiczno-Prywatnym, o skutkach pandemii i zmianach w przepisach podatkowych.

Wypowiedź ministra Sobonia

Deficyt sektora rządowego i samorządowego, w 2021 r. może być poniżej 3 proc. PKB – usłyszeliśmy od ministra Artura Sobonia. Deficyt tzw. general government wyniósł na koniec ubiegłego roku roku 1,8% PKB (wobec 6,9% rok wcześniej po rewizji), podał 1 kwietnia Główny Urząd Statystyczny (GUS) we wstępnych danych. Skoro jest tak dobrze, to czemu jest tak źle – można zapytać samorządowców. Jeśli w 2020 roku JST zamknęły budżety nadwyżką w wysokości 5,69 mld zł – mimo planowanych deficytów, to gdzie leży problem z samorządowymi inwestycjami?

Potrzebujemy przewidywalnych dochodów, a od rządu jasnej strategii podatkowej

– postulował podczas debaty „Finanse samorządu w dobie kryzysu” Jacek Kowalski, burmistrz Nowego Dworu Mazowieckiego.

Temat udziału dochodów z podatku PIT w budżetach samorządowych stał się dominującym motywem wielu dyskusji podczas pierwszego dnia Kongresu. System dotacji, bezzwrotnych „pożyczek”, fundusze unijne i krajowe – to wszystko składa się na dość bogaty system źródeł finansowania inwestycji samorządowych. A jednak, zmniejszające się wpływy z PIT i utracone dochody w związku z ulgami podatkowymi w czasie pandemii – stają się dla wielu samorządów problemem. Warto jednocześnie zaznaczyć, że resort finansów zaproponował system rekompensowania ubytków JST w dochodach z PIT i zestaw tzw. mechanizmów wyrównawczych.

Tych wątków nie zabrakło go także w dyskusji na temat znaczenia Partnerstwa Publiczno-Prywatnego w finansowaniu inwestycji, a dokładnie – „formach dostarczania usług publicznych”

Samorządowcy patrzą rozsądnie na finansowanie i wiedzą, że w pierwszej kolejności trzeba wykorzystać bezzwrotne dotacje, także fundusze unijne. Trzeba pamiętać o 20 mld zł z Programu Inwestycji Strategicznych – takiego dofinansowania nie było w historii

— przypomniała Anna Łopaciuk, Menedżer ds. Inwestycji Infrastrukturalnych w Banku Gospodarstwa Krajowego.

Samorządy bardzo dobrze radzą sobie wychodząc z kryzysu spowodowanego pandemią

— mówił wcześniej Zygmunt Berdychowski.

Skala inwestycji stale rośnie, jest ogromna. A wiele z tych inwestycji, jak wkraczaliśmy w 2021 rok, stało pod znakiem zapytania, a udało się je zrealizować

— przekonywał Berdychowski.

Europejski Kongres Samorządów to platforma wymiany poglądów oraz miejsce spotkań liderów samorządowych, elit regionalnych z przedstawicielami administracji państwowej, organizacji pozarządowych i biznesu. Przez ostatnich sześć edycji Europejski Kongres Samorządów stał się jednym z najważniejszych miejsc spotkań i rozmów na tematy samorządowe w całej Europie. Głównym Partnerem VII Europejskiego Kongresu Samorządów jest Samorząd Województwa Warmińsko – Mazurskiego. Portal wGospodarce.pl i „Gazeta Bankowa” są wśród patronów medialnych wydarzenia, które odbywa się w Mikołajkach w dniach 11-12. kwietnia.

(mac)