W poniedziałek na dziedzińcu Zamku Królewskiego w Warszawie w 230. rocznicę uchwalenia konstytucji 3 Maja odbyła się uroczystość z udziałem prezydentów Polski Andrzeja Dudy, a także Litwy Gitanasa Nausedy, Estonii Kersti Kaljulaid, Łotwy Egilsa Levitsa i Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego. Uroczystosci odbyły się także w Sejmie. Poniżej przedstawiamy najważniejsze wątkli wystąpień prezydenta Andrzeja Dudy.
CZYTAJ TAKŻE:
1. Epokowe znaczenie Konstytucji 3 maja
Prezydent Duda witając gości na Zamku Królewskim podkreślił, że uchwalenie 230 lat temu drugiej na świecie i pierwszej w Europie konstytucji państwa było wydarzeniem epokowym, stanowiącym „zwrot w dziejach Rzeczpospolitej Obojga Narodów - państwa, które było wspólnym domem wielu narodowości, języków, kultur i wyznań religijnych; ich bezpiecznym schronieniem i oazą wolności”.
Zaznaczył, że Konstytucja 3 Maja określała nie tylko nowy ustrój, ale też aksjologiczne podstawy, na których miała opierać się nowoczesna Rzeczpospolita”, a opierała się ona na trzech „wielkich ideach”, którymi były: „wola narodu jako źródło legitymizacji władzy, rządy prawa oraz szacunek dla wielowiekowej tożsamości kulturowej narodu politycznego tworzonego przez ogół obywateli”.
Konstytucja 3 Maja - mówił prezydent - „choć wyrażała idee Oświecenia nie stanowiła absolutnego, radykalnego zerwania z chrześcijańskim dziedzictwem Polski i Europy (…); była świadectwem zdroworozsądkowego, ewolucyjnego, niejako organicznego podejścia do kultury, religii, tradycji i zwyczajów, które ukształtowały tożsamość Rzeczypospolitej i jej mieszkańców”.
2. Znaczenie historii dla przyszłości
Prezydent wyraził przekonanie, że takie podejście „z powodzeniem można stosować także i we współczesnych realiach jednoczącej się Europy”.
Wyciągając wnioski z historii naszych narodów stajemy ramię w ramię, aby wyrazić wolę zachowania ich niezawisłości, bezpieczeństwa i stabilnego rozwoju. Z całą mocą deklarujemy, że nie możemy i nie chcemy wyrzec się naszej wolności, suwerenności, integralności terytorialnej i prawa do samostanowienia; naszej równości, demokracji i rządów prawa, naszego braterstwa, solidarności, wzajemnego szacunku oraz lojalnej, wielostronnie korzystnej współpracy. Razem uznajemy, że tylko na fundamencie tych ideałów możemy budować swoją pomyślną przyszłość
— oświadczył prezydent Duda.
Podkreślił, że jest to lekcja, jaką nasze narody wyciągają z przeszłości. Duda przypominał wspólne dla wielu narodów Europy Środkowo-Wschodniej wydarzenia z przeszłości, w tym wspólną walkę w wojnie z bolszewikami w 1920 r. oraz formy sprzeciwu wobec Związku Radzieckiego w drugiej połowie XX wieku.
3. Prawo narodu do wolności i niezawisłości
Wspomniał, że ze swoją pierwszą zagraniczną wizytą udał się do Estonii, aby 23 sierpnia 2015 roku w rocznicę podpisania układu między nazistowskimi Niemcami i Związkiem Sowieckim - Paktu Ribbentrop-Mołotow, wziąć udział w obchodach Europejskiego Dnia Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych.
Pamięć ta pozostaje wśród nas bardzo żywa, dlatego po rozpadzie sowieckiego więzienia narodów, kiedy państwa Europy Środkowo-Wschodniej odzyskały swój niepodległy byt, z naszej części świata nadal dobiega głos w obronie sprawiedliwego ładu międzynarodowego, ładu opartego na sile prawa, a nie prawie siły
— mówił prezydent.
Przywołał przemówienie, które prezydent Lech Kaczyński wygłosił w sierpniu w 2008 r. w Tbilisi.
Wyrażając stanowisko swoje i towarzyszących mu wówczas prezydentów Litwy, Estonii i Ukrainy oraz premiera Łotwy, upomniał się wtedy o prawo narodu gruzińskiego do wolności i niezawisłości
— mówił Duda.
4. Historia lekcją dla państw regionu
Przywołał też uroczysty pogrzeb powstańców z 1863 roku - których szczątki odnaleziono na wileńskiej Górze Zamkowej - który odbył się w Wilnie w listopadzie 2019 roku.
Wraz z premierem Rzeczypospolitej Polskiej, wicepremierem Białorusi oraz oficjalnymi przedstawicielami Ukrainy i Łotwy byliśmy tam gośćmi prezydenta Litwy (…). Był to wymowny znak czasów, znak naszej ponownie odkrywanej jedności
— powiedział prezydent.
Wyraził przekonanie, że 230 lat, które minęły od uchwalenia Konstytucji 3 Maja, przyniosło krajom regionu ważną lekcję.
My, obywatele państw Europy Środkowo-Wschodniej, obecni tu Polacy, Litwini, Ukraińcy, Łotysze i Estończycy pamiętamy, że nasze losy są ze sobą ściśle związane. Zdajemy sobie sprawę, że wolni możemy być tylko razem, tylko jednocześnie możemy żyć we własnych, suwerennych ojczyznach, korzystając ze swobód właściwych krajom nowoczesnej, demokratycznej Europy
— mówił prezydent.
Wiemy również, że to wielkie pragnienie podzielają nasi przyjaciele z Białorusi. Zgodnie uznajemy, że mają oni prawo, aby ich wolnościowe i europejskie aspiracje jak najszybciej zyskały realny kształt
— dodał.
5. Sąsiedzkie relacje
Prezydent podkreślił, że relacje między państwami naszego regionu przenika dziś duch równości, szacunku i partnerstwa.
Budujemy dobrosąsiedzkie relacje i wzajemnie się wspieramy. I dlatego nie zgadzamy się na jakiekolwiek przejawy imperialnej polityki dominacji oraz walki o strefy wpływów. W taki sam sposób chcemy też działać na forum ponadregionalnym w wielkiej rodzinie wolnych narodów Europy
— oświadczył.
6. Dziedzictwo wolności i solidarności
Duda zaznaczył, że głębokie przywiązanie do wolności oraz „potwierdzona w chwilach ciężkich prób wzajemna solidarność są naszym wspólnym, dumnym dziedzictwem”.
To z nimi wiążemy dalszy rozwój i pomyślność naszych społeczeństw. To w zgodzie z nimi uczestniczymy w kształtowaniu wzajemnych relacji w obrębie międzynarodowych struktur europejskich i transatlantyckich w przekonaniu, że powinny one pozostać otwarte także na nowe kraje członkowskie
— powiedział prezydent.
Dziękował za obecność na uroczystości prezydent Estonii oraz prezydentom Łotwy, Litwy i Ukrainy.
To znak serdecznych i trwałych więzi, które nas łączą. Więzi te są zakorzenione w naszych wspólnych dziejach i tradycjach, ale przede wszystkim umacnia je nasza obecna współpraca polityczna, militarna, gospodarcza, społeczna i kulturalna
— wskazywał Duda.
Przypominał, że wkrótce po uchwaleniu pierwszej w Europie konstytucji państwowej powstał utwór poetycki pt. „Polonez 3 Maja”, a w jego ostatniej zwrotce znalazły się słowa „wiwat Sejm i naród cały, wiwat krzyczcie wszystkie stany”.
Nawiązując do entuzjazmu i wielkich nadziei naszych przodków sprzed ponad dwóch wieków, pragnę zakończyć słowami: wiwat nasza przyjaźń, niech żyją wolne narody i demokratyczne państwo naszego regionu: Litwa, Łotwa, Estonia, Ukraina i Polska. Niech żyją wolność i solidarność
— oświadczył prezydent.
7. Polskie i Litewskie dziedzictwo
W poniedziałek w 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja odbyło się uroczyste zgromadzenie Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Sejmu Republiki Litewskiej. W uroczystości w Warszawie, w gmachu Sejmu, uczestniczyli m.in. prezydenci Polski i Litwy, z litewskim Sejm połączono się zdalnie.
W dniu, w którym dziejowa przeszłość tak namacalnie spotyka się ze współczesnością, wsłuchujemy się w przesłanie naszych przodków, bo to świadectwo ich mądrości, odpowiedzialności i patriotyzmu, bo to nasze chlubne polskie i litewskie dziedzictwo, bo to wielki pomnik historii znaczący dla rozwoju europejskiej i ogólnoludzkiej cywilizacji
— mówił prezydent Duda.
Zacytowawszy fragment preambuły Konstytucji 3 maja, podkreślił, że „nasi przodkowie chcieli ugruntować wolność i obronić zagrożoną niepodległość, dlatego zdecydowali się na wielką reformę ustrojową”.
Uchwalenie pierwszej w Europie i drugiej w świecie konstytucji było dowodem, że Rzeczpospolita jest w pełni sił, jest gotowa żyć i rozwijać się zgodnie z rytmem nowoczesności
— mówił Duda.
8. Wzorzec uniwersalnych wartości
Dodał, że Rzeczpospolita, która była postrzegana przez niektórych wówczas jako „kraj peryferyjny”, stała się prekursorem zmian wprowadzających nowy porządek ustrojowy i społeczny.
Konstytucja 3 maja już na zawsze zapisała się jako wspaniały wzorzec uniwersalnych wartości, jako jedno z najważniejszych dokonań ludzkiego umysłu i dążeń do zbudowania jak najdoskonalszej wspólnoty politycznej
— podkreślił prezydent.
Jesteśmy dziedzicami wielkiego i w znaczącej mierze wyjątkowego dzieła: wyprzedzając o kilka miesięcy pierwszą konstytucję francuską, nasza ustawa rządowa była mądrym połączeniem idei europejskiego Oświecenia oraz naszej własnej wielowiekowej tradycji republikanizmu. Była wyrazem unikatowej kultury politycznej, która do dziś składa się na nasze duchowe DNA, na naszą tożsamość: kultury obywatelskiej wolności, której tak bardzo brakowało ówcześnie w wielu państwach zachodniej Europy, rządzonych przez absolutnych monarchów i ich biurokrację
— mówił Duda.
9. Wielkie zobowiązanie
Prezydent powiedział, że „jeden z wielkich myślicieli europejskich XVIII wieku, twórca nowoczesnego konserwatyzmu Edmund Burke nazwał Konstytucję 3 Maja najczystszym dobrem publicznym, jakim kiedykolwiek obdarowano ludzkość”.
Mamy prawo do ogromnej dumy i satysfakcji, że jesteśmy depozytariuszami tego tak wspaniałego wielkiego dobra. To chluba i zaszczyt, ale także i wielkie zobowiązanie. Zobowiązanie pamięci i zobowiązanie dbałości, aby dzieło Konstytucji 3 Maja pozostało wciąż żywą skarbnicą fundamentalnych wartości, którymi powinniśmy się kierować w życiu publicznym oraz w przestrzeni międzynarodowej
— podkreślił Andrzej Duda.
Niech będzie ono dla nas współczesnych nieustanną inspiracją pośród wyzwań XXI wieku. Tak pojmujemy ponadczasowe przesłanie Konstytucji 3 Maja, Konstytucji wolności, Konstytucji niepodległości, konstytucji solidarności ludzi i narodów
— dodał prezydent.
Wskazywał, że uchwalonej 230 lat temu „Konstytucji 3 Maja nie mogli ścierpieć wrogowie wolności” a „imperialna Rosja wydała jej wojnę”.
Zawsze wszelcy tyrani będą zwalczać przesłanie wolnościowej Majowej Jutrzenki. Było ono zakazane przez zaborców i przez okupantów. Pamiętamy również czasy, gdy zabraniano świętowania dnia 3 maja w latach rządów komunistycznych
— mówił prezydent.
10. Spoiwo relacji państw regionu
Andrzej Duda zaznaczył, że Konstytucja 3 Maja to też „symbol swego rodzaju opus magnum, w którym wyraża się duch regionalnej wspólnoty Europy Środkowo-Wschodniej”. Zaznaczył, że „Rzeczpospolita stanowiąca unię polsko-litewską była także domem wielu innych narodów i kultur”.
Udało nam się na tym obszarze stworzyć jakby pierwowzór dzisiejszej Unii Europejskiej
— powiedział prezydent. Jak dodał, było to „przy wszystkich swoich niedoskonałościach, wielonarodowe państwo fenomen; państwo swobód obywatelskich, rządów prawa, parlamentaryzmu, tolerancji, jakże korzystnie wyróżniające się na tle ówczesnej Europy”.
Dzisiaj tego ducha wspólnoty, współpracy i solidarności w naszym regionie bardzo potrzebujemy i znakomicie potrafimy go tworzyć
— podkreślił prezydent. Dodał, że znaczącą rolę odgrywa tu partnerstwo polsko-litewskie.
Wielką zdobyczą, zwycięstwem narodów Europy Środkowo-Wschodniej, ciężko doświadczonych przez historię, gdy byliśmy w kleszczach imperialnych potęg, które odbierały nam wolność, jest to, że trwale zrozumieliśmy jak ważni jesteśmy dla siebie, jak istotny jest nasz dialog, zaufanie, współdziałanie w obliczu współczesnych szans, wyzwań, ale i zagrożeń
— oświadczył prezydent
Zaznaczył, że ogromnie ważnym spoiwem naszych relacji jest członkostwo w Unii Europejskiej oraz w NATO i że „te dwa fundamentalne czynniki, dwa osiągnięcia naszej najnowszej historii jeszcze bardziej zbliżają nas do siebie”.
Prezydent oświadczył, że bardzo się cieszy, iż 230. rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja jest świętowana w polsko-litewskim gronie z udziałem m.in. litewskiego prezydenta, a uroczyste zgromadzenie posłów i senatorów RP oraz posłów Republiki Litewskiej jest „wielkim, symbolicznym wydarzeniem”.
W imieniu Polaków chcę gorąco podziękować braciom Litwinom za historyczną drogę jaką przebyliśmy idąc ramię w ramię, za sojusze w obronie naszej i waszej niepodległości, za wzajemne wspieranie się
— powiedział Andrzej Duda.
wkt/PAP
Publikacja dostępna na stronie: https://wpolityce.pl/polityka/549465-top-10-z-wystapien-prezydenta-andrzeja-dudy-sprawdz
