Sejm w czwartek odrzucił poprawki Senatu do ustawy w sprawie czternastej emerytury. Posłowie nie zgodzili się na zmianę źródła finansowania czternastek i zniesienie progu dochodowego uprawniającego do świadczenia. Teraz ustawa trafi do podpisu prezydenta. Sejm przyjął również nowelizację zakładająca zwiększenie wsparcia dla działaczy opozycji z okresu PRL.

Poprawki Senatu do kosza

Sejm nie zgodził się na żadną z poprawek, jakie Senat zaproponował do ustawy o kolejnym w 2021 r. dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów. Poprawki te przewidywały zniesienie progu dochodowego, po przekroczeniu którego wysokość tzw. czternastek będzie pomniejszana. Izba wyższa chciała także, by czternastki były finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a nie z Funduszu Solidarnościowego, który został stworzony w celu wsparcia osób z niepełnosprawnością.

Tzw. czternaste świadczenie ma być wypłacane w listopadzie w wysokości minimalnej emerytury (będzie ona wówczas wynosiła 1250,88 zł brutto).

Rząd szacuje, że czternastki otrzyma 9,1 mln osób. Nie wszyscy dostaną jednak świadczenie w takiej samej kwocie, ponieważ w ustawie przewidziano próg dochodowy w wysokości 2900 zł brutto. Oznacza to, że ok. 1,2 mln osób pobierających wyższe emerytury będzie miało czternastki pomniejszane zgodnie z zasadą złotówka za złotówkę (czyli czternasta emerytura będzie pomniejszana o kwotę przekroczenia ponad 2900 zł).

Czternastek nie otrzyma 500 tys. emerytów pobierających najwyższe świadczenia (w wysokości ok. 4,2 tys. zł).

Na wypłatę czternastek rząd przeznaczył ok. 11,4 mld zł. Większość emerytów i rencistów dodatkowe świadczenie otrzyma w listopadzie. W wyjątkowych sytuacjach czternastki będą wypłacane w grudniu – w przypadku świadczeń i zasiłków przedemerytalnych – i w styczniu 2022 r. – w przypadku okresowo co kwartał wypłacanych świadczeń z ubezpieczenia społecznego rolników.

Dodatkowo w kwietniu seniorzy otrzymają trzynastą emeryturą. Dodatek ten przysługuje wszystkim emerytom i rencistom bez względu na wysokość pobieranego świadczenia.

Sejm za zwiększeniem pomocy dla działaczy opozycji z okresu PRL

Zwiększenie progów dochodowych uprawniających do jednorazowej i okresowej pomocy pieniężnej oraz umożliwienie przyznania pomocy pieniężnej jednorazowej dwa razy w roku m.in. działaczom opozycji antykomunistycznej i osobom represjonowanym zakłada nowelizacja, którą przyjął w czwartek Sejm.

Za nowelizacją głosowało 447 posłów, jeden był przeciw, trzech wstrzymało się od głosu.

Wcześniej odrzucono cztery poprawki m.in. podające definicję działacza opozycji antykomunistycznej. Posłowie poparli zaś jedną zmianę zarekomendowaną przez komisję. Odrzucono także dwa wnioski mniejszości zakładające m.in. że gmina otrzymuje dotację celową z budżetu państwa na finansowanie opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej m.in. działaczy opozycji.

Kto otrzyma pomoc?

Izba niższa zajmowała się dwoma projektami nowelizacji ustaw - autorstwa grupy posłów PiS oraz inicjatywą Senatu - dotyczącymi działaczy opozycji antykomunistycznej oraz osób, które w okresie PRL były represjonowane z powodów politycznych. Zostały one skierowane do komisji polityki społecznej i rodziny, która za wiodący uznała projekt poselski.

Podczas prac komisja wprowadziła m.in. poprawki o charakterze legislacyjno-redakcyjnym oraz zmiany umożliwiające wcześniejsze wejście w życie niektórych artykułów nowelizacji.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych oraz niektórych innych ustaw ma na celu poprawę sytuacji życiowej wielu grup społecznych, gdyż dotychczasowe regulacje były przez ich przedstawicieli uznawane za niewystarczające lub ograniczające w prawach

—napisano w uzasadnieniu projektu noweli.

Dotychczas szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych mógł przyznać działaczom opozycji antykomunistycznej, którzy są w trudnej sytuacji materialnej, życiowej lub zdrowotnej, pomoc pieniężną na częściowe pokrycie kosztów zakupu wyrobów medycznych. Zmiany pozwolą udzielać takiej pomocy również na pokrycie tych kosztów w całości.

Polegają one na podwyższeniu progów dochodowych, od których możliwe jest udzielanie pomocy pieniężnej przez szefa UdSKiOR. Jak zauważono w uzasadnieniu, mają one na celu umożliwienie udzielenia pomocy szerszej grupie osób uprawnionych, zwłaszcza w przypadkach, jeśli daną osobę dotknie negatywne zdarzenie losowe lub dozna istotnego pogorszenia stanu zdrowia lub zniwelowanie skutków zdarzenia losowego np. pożaru. Zwiększeniu ulegną również stawki możliwej do udzielenia przez szefa UdSKiOR pomocy. Zmiany pozwolą szefowi UdSKiOR udzielić pomocy pieniężnej dwa razy w roku (obecnie raz na 12 miesięcy).

Zmiany w ustawie o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych zakładają, że pomoc pieniężna jednorazowa może być przyznana, jeżeli dochód osoby samotnie gospodarującej nie przekracza kwoty odpowiadającej 290 proc. najniższej emerytury lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty odpowiadającej 220 proc. najniższej emerytury. Dotyczyć mają także sytuacji, kiedy dochód osoby samotnie gospodarującej lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty odpowiadającej 350 proc. najniższej emerytury, w przypadku gdy wnioskodawca jest osobą całkowicie niezdolną do pracy i do samodzielnej egzystencji.

Pomoc pieniężna okresowa mogłaby być przyznana, jeżeli dochód osoby samotnie gospodarującej nie przekracza kwoty odpowiadającej 220 proc. najniższej emerytury lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty odpowiadającej 150 proc. najniższej emerytury. Pomoc pieniężna jednorazowa byłaby przyznawana do wysokości 150 proc. najniższej emerytury, przy czym pomoc przeznaczona na pokrycie kosztów zakupu wyrobów medycznych byłaby przyznawana do wysokości 350 proc. najniższej emerytury, a na dostosowanie pomieszczeń mieszkalnych do rodzaju niepełnosprawności - do wysokości 450 proc. najniższej emerytury.

Zmiany – dla zachowania systemowej jednolitości – mają dotyczyć również pomocy udzielanej przez szefa UdSKiOR kombatantom i osobom represjonowanym, cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych, osobom deportowanym do pracy przymusowej i osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR oraz represjonowanym politycznie żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych.

Dodatkowo zaproponowano rozwiązanie, na podstawie którego działacze opozycji antykomunistycznej i osoby represjonowane pozostające w zatrudnieniu, będą uprawnieni do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 5 dni roboczych w roku kalendarzowym. Urlop ten nie będzie przysługiwał osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów.

Zmiany mają też na celu zniwelowanie negatywnych skutków represji politycznych godzących w wolności pracownicze. „Osoby, które wskutek represji za prowadzone działania na rzecz odzyskania niepodległości zostały zmuszone do zaprzestania świadczenia pracy w wykonywanym uprzednio zawodzie, z reguły później podejmowały pracę gorzej płatną. Fakt ten miał wiele lat później negatywne konsekwencje przy ustalaniu wysokości należnych świadczeń emerytalno-rentowych. Dlatego wprowadzenie takiej nowej kategorii okresów składkowych, w połączeniu z rozwiązaniami polegającymi na przyjęciu fikcji prawnej otrzymywania w tym czasie przeciętnego wynagrodzenia, będzie choć częściowo łagodziło ekonomiczne skutki doznanych represji” – napisano w uzasadnieniu projektu.

Na podstawie zmian działacze opozycji antykomunistycznej i osoby represjonowane mają być również objęci takimi samymi uprawnieniami jak członkowie Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej. Będą mogli skorzystać z prawa do zwolnienia, na ich wniosek albo z urzędu, całkowicie albo częściowo z opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej.

W noweli zawarto także zmiany w ustawie o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom zesłanym lub deportowanym przez władze ZSRR w latach 1936–56. Dotyczą one zmiany brzmienia tytułu ustawy. Ma ona na celu zniesienie cezury czasowej i umożliwienie przyznanie prawa do świadczenia pieniężnego osobom zesłanym lub deportowanym przez władze ZSRR w innym przedziale czasowym.

Zmiany przewidują też rozwiązania, na podstawie których ubezpieczonym, którzy udowodnili określone okresy podlegania różnym formom represji wskutek działania na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania politycznych praw człowieka w Polsce, a uznanych za okresy składkowe przepisami ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych będzie przysługiwało prawo do ustalenia kapitału początkowego przy zastosowaniu kwoty przeciętnego wynagrodzenia, proporcjonalnie do okresu, w którym ubezpieczony doświadczył określonych represji.

Dotyczy to okresów: osadzenia w więzieniach lub innych miejscach odosobnienia na terytorium Polski na mocy skazania albo bez wyroku po 31 grudnia 1955 r. za działalność polityczną, świadczenia pracy po 1956 r. na rzecz organizacji politycznych i związków zawodowych nielegalnych w rozumieniu przepisów obowiązujących do kwietnia 1989 r., niewykonywania pracy przed 31 lipca 1990 r. na skutek represji politycznych, pozbawienia możliwości wykonywania swojego zawodu przed 31 lipca 1990 r. na skutek represji politycznych za działania na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania politycznych praw człowieka w Polsce, internowania na podstawie dekretu o stanie wojennym.

kk/PAP